آثار مخرب سیل در ۱۸ استان کشور

رئیس سازمان امداد و نجات هلال احمر ایران از جان باختن ۵۳ نفر و مفقود شدن ۱۶ نفر تا کنون در مناطق سیل زده این کشور خبر داد.

استان‌های سیستان و بلوچستان، اصفهان، کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری، کرمان، یزد، فارس، بوشهر، سمنان، البرز، قزوین، قم، تهران، زنجان، گیلان، مازندران، گلستان و شمال خراسان شمالی، هرمزگان و خوزستان در ایران درگیر سیلاب هستند.

مهدی ولی پور، رئیس سازمان امداد و نجات هلال احمر ایران در این خصوص اظهار داشت: ۵۳ نفر تا کنون جان خود را در استان های مختلف به علت وقوع سیل از دست داده اند؛ ضمن اینکه ۱۶ نفر نیز مفقود شدند. وی افزود: بیشترین تلفات مربوط به استان تهران و در امام زاده داوود و زرین دشا بوده است.

محور هراز در استان تهران و ۶ محوره شریانی دیگر در استان های کرمان بوشهر و سیستان و بلوچستان به همراه ۱۰ محور غیر شریانی مسدود شده است که راهداران در سراسر این کشور در آماده‌باش کامل قرار دارند و در حال بازگشایی محورهای مذکور هستند.

بر اساس اعلام هواشناسی ایران، در سه، چهار روز آینده هم در نوار شمالی این کشور با توجه به گذر متناوب امواج بارش خواهد بود و هم در نیمه جنوبی ایران با توجه به فعالیت سامانه موسمی بارش‌های رگباری ادامه خواهد داشت.

به گزارش ایرنا،سیل مردادماه در خاطره تاریخی ایرانیان همواره خسارت بار و بزرگ بوده است؛ از سیل سال های ۱۳۱۳ تبریز، ۱۳۶۶ تجریش، ۱۳۷۷ ماسوله، ۱۳۸۰ گلستان و تا سیل مخرب ۱۳۹۵ سیستان و بلوچستان همگی به مدد پدیده بارش های موسمی یا همان مونسون رخ داده اند و با جاری شدن خود کاشانه هموطنان را از بنیان کنده اند و جان های بسیاری را گرفته اند.
اکنون در مرداد نخستین سال قرن پانزدهم باز هم هم بارش های موسمی این بار بخش وسیع تری از ایران را در بر گرفته است؛؛ بارش هایی که همچنان ادامه دارد

به گزارش ایسنا، سیل پدیده تازه‌ای در کشور ما نیست و بررسی اسناد و شواهد تاریخی نشان می‌دهد که همواره این پدیده با دوره گردش‌های متفاوت در اقلیم‌ها و مناطق مختلفی رخ داده است. تهران هم به سبب موقعیت جغرافیایی و قرارگرفتنش در مجاورت چندین رود دره همواره در معرض سیل قرار داشت و بررسی اسناد تاریخی نیز نشان می‌دهد که سیل‌های متعددی دست‌کم طی ۲۰۰ سال گذشته مناطقی را که امروز در محدوده استان تهران شناخته می‌شود، تحت تاثیر قرار داده است. از این رو سیل اخیر رخ داده در امام‌زاده داوود و همچنین شهرستان فیروزکوه را نیز می‌توان جزو همین موارد بررسی کرد.   

اما مرگبارترین سیل استان تهران مربوط به حدود ۳۵ سال پیش است. سیلی که در چهارم مرداد ماه سال ۶۶ و درپی بارندگی‌هایی که کمتر از دو ساعت به طول انجامید در شمال تهران رخ داده و به سیل تجریش مشهور شد. این سیل از روددره‌های دره‌های دربند و گلابدره آغاز شده و میدان تجریش و محدوده اطراف آن را تحت تاثیر خود قرار داد. در این سیل حدود ۳۰۰ نفر جان خود را از دست دادند. این سیل البته تا مدت‌ها نه فقط در تهران بلکه در کشور نیز به عنوان مرگبارترین سیل شناخته می‌شد تا اینکه در سال ۱۳۸۰ وقوع سیل در استان گلستان، موجب مرگ حدود ۴۰۰ تن شد و به این ترتیب سیل تجریش در جایگاه مرگبارترین سیل استان تهران و دومین سیل پرتلفات کشور قرار گرفت.  

شمار سیل‌هایی که در چندین سال در نقاط مختلف تهران رخ داده قابل توجه اما کم خسارت است. در میان این سیل‌ها می‌توان به سیل سال ۱۳۳۳ در امام‌زاده داوود اشاره کرد که به گفته معاون سازمان مدیریت بحران کشور آن هم در تاریخ پنجم مردادماه رخ داده بود و همچنین سیلی دیگر در همین محدوده در سال‌ ۹۴ و … اشاره کرد.

علی بیت الهی، دبیر کارگروه ملی مخاطرات طبیعی در گفت‌وگو با ایسنا، دلایل وقوع سیل را با مقایسه برخی از سیل‌های رخ داده در تهران با یکدیگر بررسی کرده است.   او گفت: سیل رخ داده در منطقه امام‌زاده داوود، یک سیل ناگهانی (یا اصطلاحا Flash flood) در حوضه آبریز مشرف به امامزاده داوود رخ داد، این سیل در اثر بارندگی که حدود ۲۰ دقیقه طول کشید جاری شد، بارندگی که بر اساس گزارشاتی که از ایستگاه های باران سنجی به دست آمده تا زمان سیلاب، حدودا ۲۷ میلیمتر ارتفاع داشته است.

وی ادامه داد: منطقه‌ای که در آن سیل اتفاق افتاد متعلق به حوضه آبریز وسیع در غرب تهران است که به آن حوضه آبریز کن گفته می‌شود. این وسیع ترین حوضه آبریز مشرف بر غرب شهر تهران است؛ اما این حوضه در واقع حوضه‌ای فرعی است که امتداد آن به خروجی حوضه کن متصل می‌شود. این حوضه حدودا پنج هزار و ۵۰۰ هکتار مساحت داشته و طولانی‌ترین آبراهه آن نیز حدود سه هزار و ۷۰۰ متر برآورد می‌شود.

دستکاری در آبراهه و مسیر رود از علل ایجاد سیلاب های سهمگین

بیت الهی افزود: متاسفانه این سیلاب من را به یاد سیلاب سال ۱۳۹۸ دروازه قرآن شیراز انداخت. در آن سیل نیز با توجه به دستکاری‌هایی که در آبراهه و مسیر رود شیراز انجام شده بود متاسفانه سیل روی سطح معبر و خیابان جاری شد و حدود ۲۱ نفر جان خود را از دست دادند. بررسی عکس های هوایی و بازدید های میدانی از سیلاب امام‌زاده داوود نیز نشان داد که جهت جریان آب کانالی با سطح مقطع کوچک و کم عرض بوده که به صورت بتنی احداث شده بود، متاسفانه روی این مسیل ساختمان سازی و تجاوز به بستر رودخانه صورت گرفته بود.

خسارت های اجتماعی  حوادث غیر مترقبه

سیل به عنوان یکی از مخرب ترین بلایای طبیعی بشری شناخته شده محسوب می شود که اگر منطقه ای زیر ساخت های لازم را نداشته باشد آثار مخرب آن در بخش‌های مختلف تا مدت‌ها باقی می‌ماند.
بدون شک اگرامکانات زیربنایی و مدیریت صحیح در وقوع حوادث غیرمترقبه مانند سیل، زلزله، آتش سوزی وجود داشته باشد تبعات و اثرات آن به ویژه از نظر اجتماعی محدود شده و به سرعت قابل کنترل است و در صورت ضعف در این ناحیه اثرات تخریبی آن چند برابرمی‌شود که هم‌افزایی این خسارت ها در جهت منفی بسیارمخرب خواهد بود.
سیلاب از نظر محیط زیست، اقتصادی، سیاسی، تقابل فرهنگی و اجتماعی اثرات منفی به بار می آورد که از مهمترین اثرات سیل می‌توان خسارت های اجتماعی را بیان کرد که خود برچند موئلفه اقتصاد، سیاست، فرهنگ اثرگذار و اثرپذیر است.
ازدست دادن افراد و تخریب سرپناه، مهاجرت، حاشیه نشینی، شیوع بیماری، ایجاد یاس و نا امیدی، از بین رفتن هویت افراد و نیروی کار مهمترین بخش های اجتماعی و پیامد منفی سیلاب است.