فعالین مدنی در شهر اردبیل همزمان با اولین روز سال تحصیلی جدید در ایران، در اقدامی نمادین با حضور در اقصی نقاط این شهر بویژه در ورودی مدارس و با توزیع هزاران جلد کتاب تورکی در بین دانش‌آموزان، ضمن تکریم زبان مادری، سیاستهای تک‌زبانی در ایران را مورد اعتراض خود قرار دادند.
فعالین هنگام توزیع کتاب با ایجاد فضای گفتگو و مقایسه ایران با کشورهای چند زبانه بخصوص کشورهای مدرن، مظالم فرهنگی علیه آذربایجانی ها را به دانش‌آموزان این شهر تشریح و آگاه‌سازی کردند.
از دیگر شهرهای استان اردبیل هم خبر رسیده است، که به مناسبت آغاز سال تحصیلی جدید، دیوارنویسی و پخش اعلامیه های گسترده و توزیع کتاب صورت گرفته است.
فعالین اردبیل عنوان اعلام کرده‌اند که:” پخش کتاب طبق روال سالهای پیشین به مدت یک هفته در این شهر ادامه خواهد داشت.”
شایان توجه است که دولت مرکزی بر خلاف نص صریح اصل پانزدهم قانون اساسی از اجرای تدریس به زبان مادری در مناطق دوزبانه خودداری می کند.
شایان توجه است که آذربایجان سال ها قبل از انقلاب مشروطه، دارای مدارس نوین بوده، اکنون با گذشت نزدیک به120 سال از آن تاریخ، نه تنها بیسوادی در آذربایجان ریشه کن نشده، بلکه به علت افت مستمر تحصیلی به تدریج از رده اول باسوادی کشور سقوط و در کنار ده استان کم‌سواد کشور نشسته است، علاوه بر استانهای آذربایجان، استان‌هایی نظیر کردستان، بلوچستان و …. نیز که اکثریت اهالی آنجا فارس نیستند نیز جزو همین دسته، به حساب می آیند. جالب توجه است که از ده استان دارای بالاترین درصد باسواد، هر ده تای آنها بدون استثنا استان‌هایی هستند که اکثریت کودکان آنجا به زبان مادری خود (فارسی) تحصیل می‌کنند.
در این مدت تنها دردولت خودمختار آذربایجان، تدریس به زبان آذری در کنار زبان فارسی رسمیت پیدا کرد. با این که عمر دولت ملی آذربایجان کوتاه بود، اما شور وشوقی که در میان کودکان آذربایجانی برای آموختن بوجود آمده بود.غیر قابل توصیف است. پس از سرکوب دولت خودمختار آذربایجان توسط محمدرضا شاه با همکاری بیگانگان فرزندان آذربایجانی یک بار دیگر از آموزش به زبان مادری محروم شدند. کتاب های درسی آنان از مدارس جمع آوری و سوزانده شد.
