تاریخچه یک اصطلاح سیاسی
امید پارسانژاد
ابراهیم رئیسی، نامزد اصولگرایان در انتخابات ریاست جمهوری اخیر ایران از “مهندسی آرا” در این انتخابات انتقاد کرده و خواهان برخورد دستگاه قضایی و شورای نگهبان با متخلفان شده است.
استفاده از این اصطلاح از سوی کسی که در سال ۱۳۸۸ معاون اول رئیس قوه قضائیه بود، بحث‌هایی را در میان کاربران شبکه‌های اجتماعی برانگیخته است، چرا که این اصطلاح را نخستین بار معترضان به انتخابات جنجالی آن سال به کار بردند، یعنی کسانی که آقای رئیسی آنها را “فتنه‌گر” می‌خواند.
اصطلاح “مهندسی آرا” روز ۲۳ خرداد سال ۱۳۸۸ در بیانیه‌های مهدی کروبی و مجمع روحانیون مبارز ایران زاده شد.
آقای کروبی، نامزد انتخابات که به نتیجه اعلام شده آن معترض بود، گفت که در مقابل “مهندسی و تنظیم ناشیانه رای ملت سکوت نخواهد کرد” و مجمع روحانیون مبارز هم در بیانیه خود نوشت که “نوعی مهندسی آرای گسترده” اتفاق افتاده است.
معنای این اصطلاح سه روز بعد وقتی روشن‌تر شد که علی اکبر محتشمی‌پور، رئیس کمیته صیانت از آرای ستاد میرحسین موسوی (دیگر نامزد معترض به نتایج انتخابات) آن را در یک کنفرانس مطبوعاتی به کار برد و پیشنهاد کرد یک کمیته حقیقت یاب تشکیل شود تا به موارد متعدد، از جمله “مهندسی آرا و تعیین سهمیه و درصد برای نامزدها توسط وزارت کشور” رسیدگی کند.
حکومت این پیشنهاد را نپذیرفت و تن به ابطال انتخابات هم نداد. اعتراض‌های خیابانی ادامه یافت و با برخورد تند نیروهای امنیتی، انتظامی و نظامی، تعدادی از معترضان کشته شدند.
روز ۲۰ تیرماه، کمتر از یک ماه پس از انتخابات، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی در بیانیه خود انتخابات را “نه یک تقلب سازمان یافته و مهندسی شده گسترده و رسوا، که کودتایی تمام عیار” توصیف کرد
اما استفاده از این اصطلاح در انحصار معترضان به نتایج انتخابات بحث‌برانگیز سال ۱۳۸۸ باقی نماند. سه سال و اندی بعد و در آستانه دور بعدی انتخابات ریاست جمهوری، اصطلاح “مهندسی آرا” از دهان نماینده رهبر ایران در سپاه خارج شد و جنجال آفرید.
علی سعیدی، نماینده آیت‌الله علی خامنه‌ای در این نهاد نظامی روز ۱۹ دی سال ۱۳۹۱ گفت که سپاه “چارچوب‌ها و معیارها” را برای انتخابات تبیین می‌کند و افزود: “این به معنای دخالت در انتخابات نیست بلکه وظیفه ذاتی ما مهندسی معقول و منطقی انتخابات است.”
ساعاتی بعد از انتشار این اظهارنظر و بازتاب گسترده آن در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، رمضان شریف مسئول روابط عمومی سپاه گفت که منظور آقای سعیدی “مهندسی ورود منطقی و معقول برای فعال‌سازی ظرفیت‌های سپاه در اجرای مأموریت‌ها و مسئولیت‌های قانونی در حوزه انتخابات” بوده و نه “دخالت سپاه در انتخابات”.
اتفاقا همان روز آیت‌الله خامنه‌ای در یک سخنرانی عمومی از کسانی که “مکرر می گویند انتخابات باید آزاد برگزار شود” به تندی انتقاد کرد و گفت که این تأکیدها تلقین عدم سلامت انتخابات است.
یکی از کسانی که خود را مخاطب حرف‌های رهبر ایران یافت، محمد خاتمی بود که بر لزوم برگزاری انتخابات آزاد تأکید کرده بود. او یازده روز بعد گفت: “ما که می‌گوییم انتخابات آزاد یعنی انتخاباتی که از جمله مهندسی نشود. وقتی که یک شخصیت حقیقی که ممکن است شخصا خیلی اعتباری هم نداشته باشد ولی انتصاب به یک جایگاه مهم حقوقی دارد که رسما قانونا و شرعا حق دخالت در انتخابات و سیاست را ندارد رسما می گوید مهندسی کردن منطقی و معقول انتخابات وظیفه ماست ما می گوییم با این ها هم برخورد شود و این اطمینان به مردم داده شود که انتخابات مهندسی نمی شود. باید اعتماد مردم را جلب کرد.”
محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور وقت هم که در آن روزها در فکر کمک به انتخاب یار نزدیکش، اسفندیار رحیم‌مشایی به عنوان رئیس جمهور بعدی ایران بود، روز ۲۲ بهمن در سخنرانی سالگرد انقلابش با اشاره تلویحی به اظهارات آقای سعیدی گفت که “شنیده شده است کسانی می‌خواهند انتخابات را مدیریت و مهندسی کنند” و به مسئولان هشدار داد به گونه‌ای سخن نگویند که “بهانه به دست دشمنان ملت ایران بدهند”.
و حالا، هشت سال پس از زاده شدن، اصطلاح “مهندسی آرا” از زبان کسی جاری شده است که خالقان آن را “سران فتنه” می‌داند.
منبع: بی بی سی
