«مشروطیت، ما، اکنون» 

محمد مالجو ـ هاشم آغاجری

١١١ سال از انقلاب مشروطه ایران، اولین تلاش مردم برای تبدیل حکومت استبدادی به حکومت مشروطه و خواست‌هایی مانند تشکیل مجلس شورای ملی، تأسیس عدالتخانه و آزادی‌های مدنی و اجتماعی می‌گذرد. در این ١١١ سال چه بر سر مشروطه‌ ایرانی آمده و به چه سرنوشتی دچار شده است؟ وقایع آن زمان چه ارتباطی با شرایط امروز و اکنون ما دارد؟ در نشستی که پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات روز دوشنبه این هفته با عنوان «مشروطیت، ما و اکنون» برگزار کرد، هاشم آقاجری، ابراهیم توفیق و محمد مالجو سخنرانی و تلاش کردند دستاوردها و موانع موجود در راه تحقق آرمان مشروطه را بررسی کنند. ابراهیم توفیق تاکید کرد که ما همچنان در عصر مشروطه‌خواهی به سر می‌بریم، البته او معتقد است که فهم ما از مشروطه به عنوان یک رویداد تاریخی در چنبره گفتارهایی است که پژوهشگران و روشنفکران به خصوص از نیم سده گذشته به این سو ارایه کرده‌اند. هاشم آقاجری اما معتقد است که با توجه به شرایط امروز دیگر باید از مشروطه‌خواهی گذر کرد و به سمت جمهوریخواهی گام گذاشت. او معتقد است که جامعه از ساختار قدرت پیشی گرفته و اگرچه آرمان‌های مشروطه دستاوردهایی در ابتدای قرن بیستم برای ایران داشته، اما تکرار آنها امروز تنها به تکرار چرخه‌ای معیوب می‌انجامد. محمد مالجو در سخنان خود بر پیامدهای عدم تحقق مشروطه در فرآیندهای اقتصادی و رابطه ی نوع خاصی از الگوی توزیع قدرت در عرصه سیاست بر نوع نظام اقتصادی انگشت گذاشت. سخنان محمد مالجو اقتصاد دان و هاشم آغاجری را به نقل از اعتماد می خوانید…

Read more

نسخه‌های خطی بقعه‌ی

شيخ صفی الدین اردبيلی کجاست؟

 مژگان صیامی (اردبیل(

آیا می دانید گنجینه کتاب های نفیس بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی در کجا نگهداری می شود؟

درکتابخانه‌ی ملّی روسيه «سالتيکف شدرين سابق»!

کتابخانه ی ملی روسیه در مسکو یکی از بزرگترین کتابخانه های جهان است که گنجینه عظیمی حدود ۳۴ میلیون کتاب، مجله، روزنامه، نسخه خطی و اسناد و مدارک از سراسر جهان را به ۲۴۷ زبان نگهداری می کند و در اختیار مراجعه‌کنندگان قرار می‌دهد.

از مهمترين مجموعه‌هاي نفيس اين کتابخانه‌، نسخه‌های خطی بقعه‌ی شيخ صفی اردبيلی است که در سال 1828م/1243ق همزمان با دوره‌ی دوم جنگ‌های دوم ايران و روسيه از سوی پاسکويچ از بقعه‌ی شيخ صفی در اردبيل به روسيه، منتقل گرديد.

پيش‌تر بايد دانست که ايوان فئودورويچ پاسکويچ در ۱۸۲۵م از سوی نيکلای يکم تزار روسيه، فرماندهی بخشی سپاهيان اين کشور را در تازش به قفقاز دوره‌ی دوم جنگ‌های ايران و روس عهده‌دار گرديده بود. وی در ۱۸۲۶م در نزديکی گنجه شکست سختی به نيروهای زير فرماندهی عباس ميرزا داد. در همان سال پاسکويچ، عباس ميرزا را تا…

Read more

«چراغم در این خانه می‌سوزد»   

عصر دوشنبه ۲ مرداد و در هفدهمین سالروز درگذشت احمد شاملو، از برگزاری مراسم یادبود او در امامزاده طاهر ممانعت شد؛ ساعاتی بعد اما رادیو پیام در بخش شبانگاهی خود اشعاری از شاملو را برای مخاطبان پخش کرد. درباره این وضعیت متناقض‌نما چه می‌توان گفت؟

داستان از چه قرار است؟

مراسم سالگرد درگذشت احمد شاملو همه ساله و در دولت‌های مختلف همواره با مشکلاتی روبرو بوده، از گردهمایی دوستداران او ممانعت به عمل آمده و گاه برخوردهای تندتری نیز با مشتاقان صورت گرفته است. دوشنبه ۲ مرداد ۹۶ نیز از گردهمایی دوستداران این شاعر بر مزارش در امامزاده طاهر کرج جلوگیری شد. ساعاتی بعد اما، اشعار او از جمله «مرگ نازلی»، «من و تو، درخت و بارون»، «ماهی» و «طرح» از یک رسانه رسمی پخش می‌شود؛ با صدای مجری برنامه شبانگاهی رادیو پیام- از زیرمجموعه‌های صدا و سیما- و بی آنکه نامی از احمد شاملو به میان آید.

شاملو «مرگ نازلی…

Read more

چیست آنچه گویندش فساد

مسعود امیدی

همه واقعیت اجتماعی مشکوک است. تمام جوامع، سازه‎هایی مواجه با آشفتگی‎اند پیتر . ال. برگر  تجربه تاریخ بشر نشان می‎دهد دولت‌ها بیش از هر چیز بیانگر اراده سیاسی ، نظامی طبقات مسلط اجتماعی بوده و ساختارها و نهادهای حقوقی، آموزشی و سایر روبناهای جوامع نیز در طول تاریخ تابعی از متغیر مناسبات اجتماعی– اقتصادی و طبقاتی بوده‎اند.

از سوی دیگر، از آنجا که طبقات برخوردار جامعه هیچگاه خود را عملاً مقید به رعایت مفاهیم و الزامات حقوقی، سیاسی و... متعارف و پذیرفته شده ندانسته و همواره کوشیده‎اند که آنها را دور زده و تفسیر به رأی خود نمایند، پدیده‎ای به نام فساد در جامعه شکل می‎گیرد.

 بدین ترتیب مجموعه اقداماتی که از سوی طبقات و اقشار اجتماعی ورای چارچوب‎های قانونی و هنجارهای اجتماعی برای دستیابی به منافعی خاص انجام می‎شود، در قالب فساد مطرح می‎شود. فساد قبل از اینکه مفهومی سیاسی باشد، یک مفهوم جامعه…

Read more

پروفسور دکتر علی ترابی

محمد رضا کریمی باغبان

وقتی وارد شهر تبریز میشوی امکان ندارد عطر دل‌انگیز قهرمانان عشق و اندیشه‌ی این دیار کهن: ستارخان، استاد شهریار، صمد بهرنگی، دکتر ترابی، دکتر مبیّن را حس نکنی. نام این بزرگان نه تنها تاریخ اندیشه‌ی ایران را عطرآگین کرده است، بلکه شهر تبریز هم رنگ و بوی آنان را دارد و بیخود نیست که تبریز به عنوان جهانشهر فرهنگی خوانده میشود. بزرگان این خطه در تغییر و تحول تاریخ اندیشه‌ی ایران زمین نقش بارزی ایفا کرده‌اند. دکتر ترابی یکی از این شخصیتهای سترگ معاصر ایران هستند که صدها شخصیت علمی‌کشورمان را تربیت کرده و به جامعه‌ی فرهنگی – علمی‌کشورمان تحویل داده‌اند.
دکتر ترابی با تخلص حلاج اوغلو، جامعه شناس و شاعر بزرگ ایران و آذربایجان، در بهترین دانشگاههای جهان تحصیل کرد و با اخذ درجه‌ی دکتری از دانشگاه سوربون فرانسه به میهن خود بازگشت. از خلال نوشته‌های علمی‌و از بند بند اشعار این چهره‌ی بزرگ کشورمان، میتوان عطر دل آرای اراده، وابستگی به ملت، وطن، ایمان به قدرت مردم را بخوبی لمس کرد. دکتر ترابی دانشمندی انساندوست بود. دوست داشت انسان را در اوج سعادت…

Read more

دگرديسي الگوي سلب مالكيت

از توده ها در ايران امروز

محمد مالجو

ششم بهمن ماه، معاون رفاه اجتماعي وزير کار در يک همايش اعلام کرد که طي دهه گذشته وضع اقتصادي ٢٨ درصد از خانوارهاي ايراني بهتر شده و وضع اقتصادي ٢٨ درصدشان نيز بدتر شده است. اين گفته آقاي معاون يکي از مويدات نابرابري عميق در زمينه ثروت و درآمد و مصرف بين خانوارهاي ايراني است که در تاريخ معاصر ايران تا اين حد هرگز سابقه نداشته است. اين نابرابري بي سابقه را چگونه مي توان تببين کرد و چه عواملي مسبب اين درجه بالااز نابرابري در ثروت و درآمد و مصرف خانوارها شده است؟ در اين جلسه، مرتبط با همين پرسش، سه موضوع را مطرح مي کنم. ابتدا استدلال خواهم کرد که سلب مالکيت هاي گسترده از توده ها مهم ترين علت اين نابرابري بي سابقه است. سپس نشان خواهم داد که الگوي سلب مالکيت از توده ها طي سه سال گذشته به تدريج و در آينده ميان مدت به احتمال بسيار قوي در شرف تجربه دو دگرگوني بسيار مهم است. نهايتاً چشم انداز تاثير گذاري اين دگرگوني ها در الگوي سلب مالکيت را، از حيث تشديدکردن يا مهارکردن نابرابري بي سابقه موردبحث، ارزيابي خواهم کرد. معتقدم مهم ترين عامل نابرابري هاي کنوني سلب مالکيت هاي گسترده از توده ها است. ابتدا چند مفهوم را باز مي کنم. سلب مالکيت از دو طريق مي تواند صورت گيرد: يکم، از راه تعدي؛ و دوم، از راه تقويت زمينه هاي بهره کشي و استثمار. تعدي عبارت است از افزايش سهم بري اقليت برخوردار به قيمت محروميت اکثريت نابرخوردار. افزايش نرخ تعدي ضرورتاً وضع طرف ضعيف تر را بدتر مي کند. بهره کشي نيز به معناي بهره برداري اقليت برخوردار مستقيماً از دسترنج اکثريت نابرخوردار است. تجارب تاري…

Read more

جنگ قدرت بر سر چینش کابینه

دولت دوازدهم آخرین تیر ترکش روحانی

زنان و اقليت‌ها در انتظارورود به تصميم‌گيري‌هاي کلان

سیاست های اقتصادی نئولیبرالیسم بر خلاف جریان شکوفایی کشور عمل می کند.

هیچ کشوری در دنیا بدون حضور فعال همه خلق های ساکن کشور نتوانسته است راه ترقی و پیشرفت را طی کند. کابینه ای که بر آمد از اراده مردم نباشد، کارآمد نیست. به جای چانه زنی و لابی گری باید بر اراده مردم تکیه کرد. این شیوه سیاست ورزی کشور را به لبه پرتگاه کشانده است.

با نزدیک شدن به روز 14 مرداد، روزی که حسن روحانی باید کابینه دولت دوازدهم را به مجلس شورای اسلامی معرفی کند. چانه زنی و رايزني  جناح های حاکمیت برای سهم گیری بیشتربه اوج خود رسيده است. کابینه ای که باید دید بر اساس وعده های روحانی به مردم انتخاب می شود ویا بر اساس سازش با جناح قدرتمند نظامی ـ سیاسی ـ امنیتی که 15 میلیون رای هم با خود یدک می کشد.  البته گفته ها و شنیده ها مبنی بر اینکه روحانی می خواهد با مشورت رهبری کابینه اش را به مجلس معرفی کند. این کار به قدری غیره منتظره بود که اعتراض برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی را نیز در برداشت. علی مطهری از جمله نمایندگان معترض به تصمیم روحانی است و به او هشدار میدهد که بدعت بدی که هاشمی رفسنجانی به جا گذاشت و سه تن از وزرا را …

Read more

چقدر اعتماد به نفس داشتیم

گالینا نویک‌اوا

برگردان: ا.م. شیری

«در آن هنگام جوانی ما

چه صادقانه دوست می‌داشتیم،

چقدر اعتماد به نفس داشتیم».

                              نیکولای دابرونراوف

در یکی از کانال‌های مرکزی تلویزیون روسیه (پس از انتشار در «ساوتسکایا راسیا» بتاریخ ۴ ژوئیه ۲٠۱۷) برنامه‌ایی در باره کشف کپسول محتوی پیام به نسل‌های سال ۲٠۱۷، بمناسبت صدمین سالگشت انقلاب کبیر اکتبر در شهر پروامایسک اوکراین پخش گردید.

در سال ۱۹۶۷ در بسیاری از شهرهای اتحاد شوروی جوانان و کامسامول‌ها (اعضای سازمان جوانان حزب کمونیست. م.) بمناسبت۵٠-مین سال‌یاد انقلاب اکتبر مراسم ‌گذاشتن کپسول‌های حاوی پیام به سال ۲٠۱۷ برگزار نمودند. در این پیامها آنها موفقیت‌های نسل‌های خود، پدران و پدربزرگان خود را توضیح دادند. در این پیام‌ها آنها آرزومندی‌های خود را در خصوص اعتلای علمی و صنعتی میهن خود، در باره کمونیزم نوشتند که تصور می کردند در سال ۲٠۱۷ البته محقق خواهد شد. انسا‌ن‌ها بطور همآهنگ رشد خواهند یافت، در کمال سعادت و رفاه زندگی خواهند کرد.…

Read more

فساد مساوی است با انحصار

به‌علاوه صلاحدید منهای پاسخگویی

گفتگو با دکتر حسین راغفر

شعارهایی که بعضا در اقتصاد ایران داده می‌شود تکرار نئولیبرالیسم اقتصادی است که در کشورهای دیگر ورشکست شده است.

اقتصاددانان نئولیبرال ساختار دولتی در کشور را عامل اصلی رشد فساد می‌دانند. آنها معتقدند ساختار دولتی، انحصاری و غیر رقابتی است، در نتیجه منابع و امتیازهای اقتصادی به صلاحدید دولت در بخش‌های مختلف هزینه شده و این سازوکار زمینه رشد فساد را فراهم می‌کند. دکتر حسین راغفر با طرح معادله «فساد = انحصار + صلاحدید – پاسخگویی» معتقد است دولتی یا خصوصی بودن اقتصاد لزوماً ارتباط معناداری با سطح فساد‌پذیری آن ندارد و کسانی که در ایران ادعای مذکور را مطرح می‌کنند از هر دو بخش دولتی و خصوصی منتفع می‌شوند.

فساد به چه معنا است و دارای چه ویژگی در ایران است؟

سازمان شفافیت بین المللی (International transparency) فساد را استفاده از ظرفیت‌ها و منابع عمومی به قصد ب…

Read more