header photo

متعصبان

متعصبان

نویسنده: فرناندو بوئن آباد

برگردان: ایرج زارع

در فرهنگ لغت آکادمی سلطنتی اسپانیا تعصب این‎‌گونه تعریف می‎‌شود: «دفاع بیش از حد و لجوجانه و با شور و اشتیاق از باورها یا دیدگاه‎‌ها به‌ویژه در زمینۀ مذهبی یا سیاسی.»

با این تعریف تعصب در شیوههای مشخص تجلی خود و با مُهر طبقاتی یک رفتار زیان‌بار به‎‌نظر نمی‌رسد، آن ‌گونه که در واقعیت هست. آن‌طور که این فرهنگ لغت می‎‌گوید، به‎‌نظر می‌رسد یک «فضیلت» است که با اجبار بورژوایی به سمتی سوق داده می‎‌ شود که در همه‎‌ چیز اغراق شود... همان ‌طور که تبلیغات تحمل‌‎‌ ناپذیر و مقهورکنندۀ سرمایه ‎‌داری به ما می‎‌‌آموزد. فناتیسم (قشری‌گری) کالا و ارزش اضافی و فناتیسم هواداران فوتبال، قشری‌گری برای کمدین‎‌ها و برنامه‎‌های سرگم‌کنندۀ آنان، برای بازی‎‌های ویدئویی و همۀ برادران دیجیتالی آنها وهم‎‌چنین «هواداران» سیاست‌مداران، رهبران مذهبی، روزنامه‎‌نگاران و غیره تا حالت تهوع، تحسین می‌شود. برخی حتی از آن برای اغراق در مورد چیزی که باید پنهان شود، استفاده می‌کنند، زیرا قبلاً در کمین‌گاه ایدئولوژیکی در آن افراط شده است. در این‌حال قشری‎‌گری طبیعی می‎‌شود. عقل، تفکر انتقادی و علم به شیوۀ متعصبانه به گوشه رانده می‌شوند.

اما فناتیسم یک تهدید بسیار جدی علیه بشریت است. به حساس‌ترین الیاف هوش اجتماعی حمله می‌کند و آن را از پایه‎‌های تاریخی خود ویران می‎‌کند. همۀ شکل‎‌های فناتیسم در مرحلۀ امپریالیستی سرمایه‌داری شدت یافته‌اند. فناتیسم در زیر پالتوی بی‎‌شرمی و مصونیت، تحمیل‌شده توسط قدرت اقتصادی و ایدئولوژیکی طبقۀ حاکم تکثیر و گسترش یافته است. به یک «عقل سلیم» تبدیل شده است و کسانی‌که آن را در محتوا و شکل، آگاهانه یا ناآگاهانه بازتولید می‎‌کنند، اندک نیستند. کم نیستند کسانی‎‌که تأیید می‎‌کنند فرد می‌تواند به آن‎‌چه «دوست دارد» باور داشته باشد یا آن را بیان کند (یا هر دو) زیرا برای بازتولید باورها یا وقایع «آزاد» است، گویی آن‎‌ها نتایج علمی یا حقایق جهانی هستند و درواقع فقط اعتقاد داشتن کافی است تا دیگران تحت فشار گذاشته شوند. سفسطههای اضافی. و لحن تحکم‌آمیز یک مقتدر یا یک لاف‌زن احمق کافی است تا هر نتیجه‌ای را که پیش از این از طریق قیاس بهدست آمده است، به امری غیرقابل‌انکار تبدیل کند.

این امر اساس سبک دونالد ترامپ، بولسونارو و بسیاری از «عروسک‎‌های خیمه‌شب‎‌بازی» دیگر است که از طریق جزم‌گرایی اقتصاد بازار به وجود آمده‌اند. آنان سیطره‎‌جو، نژادپرست و نازی- فاشیست‎‌هایی هستند که پایه‎‌های معرفتی آنان بزاق اسیدی، بازی با واژه‎‌ها به شکلی احمقانه و سرکوب نظامی یا پلیسی علیه همۀ کسانی است که آنان را موجودات فرومایه و یک‌بارمصرف می‌دانند، یعنی 80درصد از گونۀ انسانی. پرولتاریا.

فناتیسم و فناتیکها هنر ناشنوایی انتخابی را اجرا می‌کنند. یا به‎‌عبارت‎‌دیگر، آنان فقط به آن‎‌چه برای آنان مناسب باشد گوش می‌دهند تا هذیان استدلال‎‌های غیرمنطقی خود را تشدید کنند یا استدلالهای دیگران را پیچانده و به مواد سوخت آتش لفاظی خود تبدیل کنند. به‌عنوان‎‌مثال، نئولیبرالیسم به‌طورکامل، نئولیبرالیسم کلیساها، باشگاه‎‌های فوتبال، گشت‌وگذارهای معنوی، حزب‎‌های سیاسی مزدور و غیره استدلال‎‌ها را نمی‎‌فهمد، بازپرسی‎‌ها را قبول نمی‎‌کند و واقعیت را نمی‌پذیرد. یک متعصب، تماموقت (یا پاره‌وقت)، کاملاً یا بعضاً با لجاجت به ابتذال و چیزهای معمولی خود می‌چسبد و این کار را با حفظ لجوجانۀ یک حد متوسط انجام می‌دهد که باعث می‎‌شود وی بسیار با اعتماد به ‌نفس به ‌نظر برسد. این یک «دور باطل» غیرقابل‎‌ کنترل است که در آن متعصب تلاش می‎‌کند با ادعاهای قشری هر اصلی را در رابطه با شک تخریب کند. و متعصبان برای محافظت از شهد این «دور باطل» می ‎‌توانند جان دیگری یا دیگران، جان بسیاری را بگیرند. به همین دلیل آنان بسیار خطرناکند. متعصبانی وجود دارند که درحالی‎‌که تعصب ‎‌گرایی را اجرا می کنند، متعصبانه آن را انکار می ‎‌کنند. گرامشی کوتاه به این امر اشاره کرد. متعصبان از هر لباس مبدلی استفاده می‎‌کنند، ازجمله از شفافیت و آینه. آنان خشونت کور و کلیسای سلول‎‌های سرطانی خود هستند و به ‎‌عنوان افیون رسانه‎‌های گروهی عمل می‌کنند. تعصب‎‌گرایی یک «ابر سیاه» محافظه‎‌کار و جهش‎‌یافته است که توسط «اندیشۀ افراطی سیاسی» استتار شده است، اما براساس انتزاع‎‌های ناب، دشمن حقایق یا تحریف‎‌کنندۀ واقعیت است. و اشتیاق با تعصب‎‌گرایی یکسان نیست، اگرچه آن را با اخلاق آقای کانت پوشش می‎‌دهند. متعصبان یتیمان خودخواهی با یک آگاهی خاص برای یک سازمان سیاسی نیستند. حتی در برخی «شورشها» متعصبان با قشری‌‎‌گرایی خود و با هستۀ مقوله‎‌‌هایی مانند «آگاهی» و «سازمان» در تحولات انقلابی نفوذ کرده‌اند. این خطرناک است. یک فرد متعصب نسبت به آن‌چه تصور می‎‌کند، شور و اشتیاق دارد و به پژوهش‎‌های خود سخت علاقه‌مند است و از واقعیت و همۀ داده‎‌هایی که توهم‎‌ها و فریادهای برتری‌طلبانه‌اش را به خطر می‌اندازد، متنفر است. به همین دلیل در ذهن خود همۀ امکان‎‌های تجدیدنظر را انکار می‎‌کند، حتی اگر تظاهر به تجدیدنظر کند. این نکته را مارکس در هجدهم برومر لویی بناپارت بهوضوح مطرح کرد.

از یک‎‌سو «دست متعصب گهوارۀ تروریسم را تکان مید‌هد» و نه فقط فردی، و از سوی دیگر متعصبان منبع بدترین دورههای موفق تجاری هستند. متعصب این‎‌گونه پربار است. در تعصب، به لطف انکار خشونت‎‌آمیز همۀ پیچیدگی‎‌های تجربی اما با اقتدار زیاد، شکل‎‌های بسیاری از فرار به‎‌عنوان راهی برای برون‌رفت از واقعیت‎‌ها «روی شانه‎‌ها» جمع می‌‌شود.

به‌طورمثال، ما به‌عنوان یک پادزهر تفکر را داریم، اما فقط تفکر انتقادی که حتی به خود انتقاد می‌کند یا تفکر تجربی (سانچز وازکز)* برای مبارزه با هر نوع تعصب‎‌گرایی که آرزو دارد با «احساسات» خود کنش سیاسی، روابط تولیدی و روابط بین افراد را هدایت کند. پادزهر یک استدلال انقلابی علمی با روحیۀ انتقادی در جنگ با جزم‎‌گرایی، برتری‌گرایی، خلسگی، سوداگری، فردگرایی و وحشی‎‌گری نازیسم- فاشیسم است. این سرمایهداری، سیستم متعصبان است که در معرض دید ما قرار دارد. از هیروشیما تا دونالد ترامپ کافی است تا این امر را اثبات کنیم. ما در زمان «تشدید احساسات و تعصب‌گرایی» زندگی می‎‌کنیم که می‎‌خواهد همۀ حس انتقادی را در برابر سلطۀ انسان‎‌ها رد کند و تاکنون آسیب‌های بارز و جبران‌ناپذیری به‌بار آورده است. به همین دلیل نبرد ایده‎‌ها، درواقع، علیه ایدئولوژی طبقۀ سلطه‌‌گر بسیار مهم است. ما بر این امر پافشاری خواهیم کرد.

------------------------------

* آدولفو سانچز وازکز (Adolfo Sánchez Vázquez) استاد دانشکدۀ فلسفه و ادبیات دانشگاه ملی خودمختار مکزیک بود. او یکی از مهمترین متفکران ایبری- امریکایی قرن بیستم و قرن بیست‌ویکم تا زمان حیات خود بود و از یک دیدگاه نو، باز و غیردگماتیک از مارکسیسم حمایت می‎‌کرد. او هم‎‌چنین شاعر بود و در سال 1939 پیش از شکست نیروهای جمهوری توسط فرانسیسکو فرانکو مجبور به تبعید در مکزیک شد. او در سال 1915 در اسپانیا به دنیا آمد و در ژوئیۀ سال 2011 در مکزیک از دنیا رفت. نقل از دانشنامۀ کوبا. م.

منبع: سایت گرانما

http://www.granma.cu/mundo/2020-04-08/fanaticos-08-04-2020-22-04-02

 

Go Back

Comment