مهمترین عامل موثر در خشک شدن دریاچه ارومیه سوء مدیریت است
خشک شدن دریاچه ارومیه ، از فجایع بزرگ زیست محیطی کشور است که به گفته کارشناسان در سالهای اخیر شدت بیشتری گرفته است. این فاجعه زیست محیطی نگرانی همگان را بر انگیخته و اعتراض گسترده هواداران محیط زیست و بویژه ساکنان شهرهای آذربایجان را در پی داشته است. این اعتراضات و هشدار باش ها نه تنها حاکمان کشور و مسئولین منطقه را به چاره جویی وانداشته است، بلکه بسیاری از فعالان سیاسی و مدنی معترض به بی توجهی دولت به این امر مهم و حیاتی، توسط نیروهای امنیتی دستگیر و مورد ضرب وشتم قرار گرفته اند. تعدادی از آنها نیز به اتهامات واهی به زندان های طویل المدت محکوم شده اند. منشاء فاجعه معلوم و چاره آن هم مشخص است. اما از آنجا که حل مشکل دریاچه به منافع گروهی از همین مسئولین لطمه وارد می کند، دنبال آن نمی روند. کارشناس زیستگاه های آبی اداره کل محیط زیست آذربایجان غربی در مصاحبه ای با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) گوشه ای از این واقعیت را بازگو کرده است. از جمله گفته است: مهمترین عامل موثر در خشک شدن دریاچه ارومیه سوء مدیریت در منابع آبی حوضه آبخیز است.
سیدقریشی می گوید: همیشه در ابتدا این سوال مطرح میشود که چه راهکارهایی برای انتقال آب به دریاچه ارائه شده است در صورتی که در شرایط فعلی حتی اگر آب دریاچه به میزان سابق بازگردد اگر فکری برای استفاده بیش از حد از حقآبه دریاچه و وضعیت کشاورزی منطقه صورت نگیرد باز هم با مشکل خشک شدن مواجه خواهیم شد بنابراین برای حل این مساله باید به دنبال اجرای راهکارهای مناسب باشیم.
وی ادامه داد: خارج کردن کشاورزی از حالت سنتی به مکانیزه تاثیر بسیار زیادی در حل مشکل دارد ولی این تمام مساله نیست و توجه به نوع محصولات کشت شده هم موثر است، برای مثال در سالهای اخیر با توجه به وجود خشکسالی های اخیر، کشاورزی استان دچار هیچ مشکلی نشده است و حتی محصولی مانند چغندر قند که نسبت به سایر محصولات نیازمند آب بیشتری است افزایش یافته است همه این ها نمونه هایی از سوء مدیریت در منابع آبی حوزه آبخیز دریاچه میباشند.
وی تصریح کرد: برنامه خشکسالی برای چهار سطح در نظر گرفته شده که عبارت است از تعیین اولویت های مصرف آب، تعریف آستانه های سطوح خشکسالی و تعریف اقدامات مقابله با خشکسالی؛ در این برنامه با توجه به هر سطح از خشکسالی اقدامات مقتضی در نظر گرفته شده مثلا اگر خشکسالی سطح چهار اتفاق بیفتد حذف کامل زراعت به عنوان راه حل پیش بینی شده است. در شرایط فعلی عملیاتیترین راه کار برای کنترل مصرف اب کشاورزی در زمان خشکسالی، “کم آبیاری” و “کاهش سطح اراضی” می باشد.
کارشناس اداره کل محیط زیست آذربایجان غربی در پاسخ به برخی از اخبار منتشر شده در رسانه ها، مبنی بر بارش ابرهای بارور شده در استان های همجوار، اذعان کرد: بارور کردن ابرها و افزایش بارندگی در کاهش اثرات خشکسالی موثر خواهد بود، این اقدام تا به حال 9 بار به صورت آزمایشی صورت گرفته و مرکز ملی باروری هنوز نتایج آن را منتشر نکرده است.
وی همچنین با بیان اینکه، بارندگی در سال آبی امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش داشته است، اظهار کرد: متاسفانه نسبت به زمان مشابه در سال گذشته شاهد کاهش میزان آب ورودی به دریاچه ارومیه بوده ایم؛ حق آبه سالانه این دریاچه ۳٫۱ میلیارد متر مکعب است و این بارش ها تاثیر چندانی ایجاد نمی کند چرا که میزان تبخیر از میزان آب ورودی به دریاچه بیشتر است.
وی با بیان اینکه، تراز متوسط آب این دریاچه ارومیه 1275.1 متر از سطح دریا و مساحت متوسط آن بالغ بر 5300 کیلومتر مربع ثبت شده است، گفت: ولی هم اکنون تراز آن به کمتر از 1270.84 متر از سطح دریا و مساحت آن به حدود 2500 کیلومتر مربع کاهش یافته است. از سوی دیگر شوری آب دریاچه ارومیه نیز در حال حاضر به وضعیت فوق اشباع یعنی بیش از350 تا 400 گرم در لیتر رسیده است که در شرایط عادی این رقم بین 180 تا 220 گرم در لیتر می باشد.
سیدقریشی در رابطه با پیشروی نمک و پیامدهای احتمالی آن افزود: وقتی یک اکوسیستم نابود می شود تاثیرات سوء آن بر روی زندگی انسان اجتناب ناپذیر است؛ دریاچه ارومیه هم از این قاعده مستثنی نیست و ادامه روند فعلی در مناطقی که فرسایش وجود دارد می تواند به حرکت در آمدن نمک ها منجر شود که اثرات مخربی بر محیط زیست و زندگی مردم این منطقه خواهد داشت.
این کارشناس مسئول زیستگاه های آبی خاطرنشان کرد: با اجرای دقیق برنامه مدیریت ریسک خشکسالی حوضه آبخیز دریاچه ارومیه می توان از خشک شدن آن جلوگیری کرد.