آموزش و پرورش جمهوری اسلامی از حرف تا عمل

چندی پیش حمید رضا حاج بابایی در مراسم بزرگداشت روز ملی پژوهش كه در سالن حجاب مركز آفرینش‌های فرهنگی و هنری كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان برگزار شد، به تشریح سیاست های آموزشی رژیم پرداخت و گفت:  “آموزش و پرورش مغز استخوان توسعه پایدار در كشور است. اگر در كشور به آموزش و پرورش به عنوان كلیدی‌ترین وزارتخانه و نهاد توجه شود تمام خوشبختی‌ها به این كشور باز می‌گردد؛  و اگر آموزش و پرورش وجود نداشته نباشد توسعه پایدار شكل نخواهد گرفت». وزیر آموزش و پرورش جمهورى اسلامى ایران همچنین از یک مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش ایران خبر داد که بر اساس آن سیستم آموزشى ایران به شکلى که پیش از نیمه  دوم دهه  هفتاد میلادى (قبل از انقلاب 1357) اداره می شد، برمى گردد.

به گفته حاج بابایی، دوره راهنمایى تحصیلى (از سال ششم تحصیلى تا هشتم) وسال پیش دانشگاهى حذف مى شوند و تحصیلات ابتدایى ومتوسطه به دو دوره  ۶ ساله تقسیم مى گردد.  بنا بر همین گزارش وزیر آموزش و پرورش ایران گفته است “توجه به مناطق محروم و چند زبانه برای ایجاد عدالت آموزشی یکی دیگر از مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش می باشد.

وی افزود: 70 درصد دانش‌آموزان در سراسر كشور دو زبانه بوده و پس از ورود به كلاس اول و گذراندن یك سال تحصیلی هنوز زبان مادری آنها به فارسی تبدیل نشده است؛ این گونه دانش‌آموزان چگونه می‌توانند با دانش‌آموزانی كه در تهران تحصیل می‌كنند رقابت كنند. دانش‌آموزی كه در كلاس اول با این افت تحصیلی مواجه شود تا آخر نیز نمی‌تواند موفق باشد. 

آقای وزیر در حالی نا رضایتی خود را از نظام آموزشی کشور اعلام می کند و به بعضی از مشکلات نظام آموزشی کشور و از آن جمله مسئله زبان مادری اشاره می کتد که خود مدیریت این وزارتخانه مهم و سرنوشت ساز را به عهده دارد و در طول عمر وزارت ایشان هیچ تحولی در نظام آموزش و پرورش کشور دیده نشده است. آتش سوزی در مدرسه دخترانه شین آباد پیرانشهر که از 37 نفر ددانش آموز باعث سوختن 29 نفر و مرگ چند تن آز انها گردید. پرده از ناهنجاری های نظام آموزشی  کشور کنار زد و دست سردمداران و ادعاهای انان را برای جهانیان رو کرد. این فاجعه  در پرونده  دولت دهم احمدی نژاد به ثبت رسید. و گوشه ای از کمبودها و بی توجهی ها را که نشان از بی کفایتی دولتی است که مدعی دفاع از محرومین جامعه و علم و دانش است را نمایان ساخت. با این حال دولت  و از آن جمله وزیر مربوطه  با گناه کار دانستن دیگران هیچ مسئولیتی در این باره  به عهده نگرفتند.  با این همه شعارهای داده شده از سوی مسئولین رژیم نظام آموزشی کشور، از آن جمله وعده  توجه به مناطق محروم، از جمله به دگرگونی در نظام آموزشی مناطق دوزبانه که از خواست دیرین خلق های ساکن کشور است، شعاری بیش نیست. زیرا  تا تحول جدی در  عرصه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی کشور رخ ندهد،  نمی توان امیدوار بود که گام  موثری در این عرصه برداشته شود.

با نگاهی به کوهی از مشکلات نظام آموزشی کشور که در نتیجه بی توجهی رژیم جمهوری اسلامی بوجود آمده است. حل آن تنها با همت یک دولت کارآمد و اشتراک همه مردم ممکن است.  طبق نتایج آمار سرشماری نفوس و مسکن سال 90 در حال حاضر 9 میلیون و 719 هزار نفر افراد بالای شش سال خود را بی‌سواد معرفی کرده‌اند. طبق همین سرشماری بیشترین آمار بی سوادی در گروه سنی 10 تا 49 سال در مناطق محروم از جمله در استان سیستان و بلوچستان گزارش شده است. مضافا آقای مهدی‌زاده معاون آموزشی نهضت سواد آموزی در گفتگو با روزنامه قانون روز یکشنبه (۵ خرداد ماه) گفته «در این آمار اعلام شده است که ۶۰۰ هزار نفر میزان سوادشان را اظهار نکرده‌اند که ممکن است ۱۰ تا ۱۵ درصد از این ۶۰۰ هزار نفر هم بی سواد باشند.»

معاون آموزشی سازمان نهضت سوادآموزی٬ جایگاه ایران در زمینه تعداد افراد باسواد در دنیا را «خیلی رضایت بخش» ندانسته و اظهار کرده است: «براساس آمار یونسکو ایران در بین ۱۳۰ کشور رتبه ۸۷ را دارد و در بین ۲۴ کشور منطقه، رتبه ۱۷» به گفته وی «هم اکنون در کشورهایی همچون ترکمنستان، آذربایجان و تاجیکستان آمار بی سوادی صفر است». وی از کسری بودجه 40 درصدی سال 90 این سازمان گفت و ادامه داد: منابع فعلی سازمان نهضت پاسخگوی ریشه کنی بیسوادی نیست و باید دستگاهها بتوانند همکاری لازم را با این سازمان داشته باشد.

رئیس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور افشا کرده است که بیش از 60 درصد مدارس کشور در وضعیت نا مطلوب و خطرناکی قرار دارد. او گفته است: هم اکنون حدود 30 درصد از  مدارس کشور نیازمند تخریب و بازسازی و 30 درصد مدارس نیز نیازمند مقاوم سازی هستند. حبيب الله بوربور اضافه می کند:  برای حذف مدارس دو نوبته در کشور به 150 هزار کلاس درس در قالب 26 هزار مدرسه  نیاز داریم. تعداد ساختمان های مدارس کشور حدود 95 هزار دستگاه است  که در حال حاضر 28 هزار مدرسه مخروبه و همین تعداد مدرسه غیر مقاوم  در کشور موجود است  و نزدیک به هشت میلیون و پانصد هزار دانش آموز در زیر سقف های نا مطمئن درس می خوانند.

بر اساس مصوبه مجلس چهار سال قبل  سازمان نوسازی موظف  شده بود تا سالانه  هفت هزار مدرسه را تخریب و نوسازی  و همین تعداد را مقاوم سازی کند. اما جمع بندی آمارهایی که مقامات مسئول داده اند، در خوش بینانه ترین حالت در طول این مدت حدود چهار هزار مدرسه تخریب و نوسازی شده است. رئیس نوسازی مدارس دلیل این کار را بر خاسته از ضعف مدیریت و برنامه ریزی و نیز ناهماهنگی بین دستگاه های مختلف قانونگذاری، اجرایی و نظارتی می داند. به این ترتیب بودجه تخصیصی حیف و میل می شود. اما معضل مدارس خطر آفرین و کمبود فضای آموزشی ادامه پیدا می کند. مدارس کشور نه تنها در برابر حوادثی مانند زلزله تاب مقاومت ندارد بلکه در برابر باد وباران وبرف نیز آسیب پذیرند. بعنوان نمونه در جریان زلزله اخیر آذربایجان روزنامه آفتاب نوشت: فقط 28 درصد از مدارس این منطقه مقاوم بودند.

علیرضا سلیمی در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی باشگاه خبری فارس «توانا» اظهار داشت: … در بازدید و سرکشی از برخی روستاها با کمال تأسف دیده می‌شود که وسایل گرمایشی استاندارد در مدارس آنها وجود ندارد.وی افزود: همچنین در مدارس برخی از روستاهای کشور، وسایل آموزشی و کمک آموزشی، میز، نیمکت و تخته با کیفیت قابل قبولی وجود ندارد و فضاهای آموزشی دلگیر و به عبارت صحیح‌تر مخروبه است.سلیمی با بیان اینکه گاهی اوقات در تهران نیز با چنین مشکلاتی مواجه هستیم، گفت: با گذشت 30 سال از انقلاب اسلامی چگونه می‌توانیم به خود افتخار کنیم در حالی که هنوز تعداد زیادی مدرسه استیجاری در تهران که مرکز کشور است، وجود دارد.عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس بیان داشت: در مراکز استان‌ها وضعیت تا حدودی بهتر است ولی در شهرهای کوچک و روستاها مشکلات فراوانی در این راستا وجود دارد.

با این همه مشکلاتی که فضای آموزشی کشور دچار آن است، جالب است گفته شود که در بودجه سال 1392 اعتبار سازمان نوسازی مدارس 47.9 در صد کاهش پیدا کرده است. این کاهش با توجه به تورم موجود به معنی توقف کامل نوسازی مدارس مخروبه و غیر مقاوم است.  بر اساس این مصوبه میزان کاهش بودجه سازمان های آموزش و پروش استان ها 55 در صد در نظر گرفته شده است.  اعتبار سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس 33 در صد و اعتبار کمک به سرویس ایاب و ذهاب دانش آموزان روستایی 41 در صد و اعتبار یارانه دفترچه، تغذیه رایگان و … دانش آموزان مناطق محروم 21 درصد.

با این اوصاف  ادعای آقای وزیر و مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش  در جهت عدالت آموزشی،  توجه بیشتر به مناطق محروم  و حل مشکل 70 درصد  دانش آموزان دوزبانه  چگونه اجرایی خواهد شد، کسی نمی داند. آمار و ارقامی که خود مقامات مسئول ارائه میدهند نشان از سیر قهقرایی سیستم آموزشی کشور است.