به مناسبت هجدهمین سالگرد قتل تبهکارانهی رهروان دلیرآزادی، محمد مختاری و محمدجعفر پوینده
هجده سال از خزان هولناک سال ۱۳۷۷ گذشت. اما روشنایی هنوز در پردههای تو در تو و تاریکِ ابهام زندانیست. هر چند درآن پاییز مرگبار شاخهها و برگهای قتلهای سازمانیافته و سیاسی- عقیدتی نمایان شد، اما ریشههای رویکرد ارتجاعی کشتار و حذف مخالفان و دگراندیشان نه تنها همچنان برجامانده است بلکه سیر آن را میتوان تا نخستین سالهای پاگرفتن حاکمیت جدید پی گرفت. حذف فیزیکی مخالفان و منتقدان در بسیاری از شهرها به گونهای شکل گرفت که رعب و وحشت را در بدنهی جامعه بپراکند. پیام نمایندگان ستم روشن بود: هر صدای آزادی خواهانهای را در گلو خفه میکنیم! سپس برای زمینهسازی فرهنگی – تبلیغاتی ساخت برنامههای تلویزیونی بر ضد روشنفکران مستقل در دستور کار قرار گرفت. دور تازهی سرکوبِ آزادیخواهان با برنامههای ننگینی چون «هویت» از سوی کارگزاران امنیتی در سیمای جمهوری اسلامی آغاز شد. آن گاه نوبت به احضار و تهدید نویسندگان، شاعران و همهی روشنفکران مستقلی رسید که در پی تجدید فعالیت نهاد مستقل اهل قلم، کانون نویسندگان ایران، بر آمده بودند. طرح ناکام به دره انداختن اتوبوس حامل نویسندگان در سفر ارمنستان و ربودن یکی از فعالان کانون، این چرخهی وحشت افکنی را به اوج های تازهای رساند.
اما هنوز چرخهی مرگ و هول تکمیل نشده بود. قتل های سیاسی پاییز ۷۷ (موسوم به قتلهای زنجیرهای) موج دیگری برای حذف فیزیکی دگراندیشان و آزادیخواهان به راه انداخت. با آشکار شدن قتلهای تبهکارانهی دو نویسندهی آزادیخواه و عضو کانون نویسندگان ایران، محمد مختاری و محمد جعفر پوینده، اعتراض همه جانبهی آزادی خواهان و روشنفکران متعهد بالا گرفت. البته کمی پیش از آن، گردونهی جنایت و تاریکی به کار افتاده بود و داریوش فروهر و پروانه اسکندری را وحشیانه سلاخی کرده بود. حاکمیت ابتدا کوشید پیشدستی کند و با پذیرفتن و محدود کردن این کشتارها به چهار قتل از عمق این جنایتها بکاهد و روند مستمر سرکوب سازمانیافته را نتیجهی انحراف مشتی «خودسر» جلوه دهد. اما آرام آرام آشکار شد که عاملان بیرحم و خشن دستگاه امنیتی، در گذشتهای نه چندان دور، از ریختن خون دهها مخالف و آزادیخواه دیگر همچون زنده یادان سعیدی سیرجانی، ابراهیم زالزاده، احمد تفضلی، غفار حسینی، احمد میرعلایی، پیروز دوانی، حمید و کارون حاجیزاده، مجید شریف و… هیچ بیمی به خود راه ندادهاند.
بیش از دو سال بعد، دادگاهی سرهمبندیشده در پشت درهای بسته و بدون حضورِ خانوادهها و وکیلانِ جانباختگان بر پا شد. اما پیش از آن سعید امامی را از میان برداشتند تا رازهای مگوی این تبهکار و فرماندهان اصلیاش همچنان در پرده بماند. سپس با حذف همهی اقرارهای او طول و عرض پرونده را کوچک و کوچکتر کردند و سرانجام مشتی عامل خردهپا را محکوم کردند و پس از چندی همین که آبها از آسیاب افتاد همانها را نیز به مرخصیهای مادامالعمر فرستادند. در این میان، ناصر زرافشان، وکیل متعهد قربانیان و عضو کانون نویسندگان ایران را به جرم بیان حقیقت، کوشش پیگیرانه و پافشاری برای روشن شدن همهی ابعاد جنایت و طلب محاکمهی آمران و عاملان جنایتها، به پنج سال زندان محکوم کردند.
از این گذشته، طی این سالها، نه تنها کمترین گشایشی در فضای سیاسی، فرهنگی و اجتماعی جامعه پدید نیامد، بلکه دامنهی فشار و سرکوب، اینبار به شیوههای دیگر گسترش یافت و کارگران، زنان، دانشجویان، فعالان اجتماعی و فرهنگی و سیاسی، روزنامهنگاران و… سرکوب و قلع و قمع شدند. فشارهای امنیتی بر کانون نویسندگان ایران همچنان به شدت ادامه داشته است و طی این سالیان بسیاری از اعضای این تشکل فرهنگی – اجتماعی مستقل به اتهام فعالیتهای کانونی تحت تعقیب، مراقبت و بازجویی قرار گرفته، به محاکمه کشیده شده و راهی زندان شدهاند. طی سه ماه گذشته، احضار و بازجویی شماری از اعضای هیئت دبیران کانون، جلوگیری از برگزاری مراسم سالگرد احمد شاملو، ممانعت از برپایی مجمع عمومی و انتخابات کانون تنها یک پیام روشن برای آزادیخواهان در برداشته است: هرگز نپندارید چیزی عوض شده است!
در هجدهمین سالگرد قتل جانباختگانِ راه آزادی، محمد مختاری و محمد جعفر پوینده، کانون نویسندگان ایران بار دیگر اعلام میکند که با آرمانهای پاک و آزادیخواهانهی یاران از دست رفتهی خود برای دستیابی به آزادی اندیشه و بیان بیهیچ حصر و استثنا، بر همان پیمان است که بود، هرگز حتا یکدم از دادخواهی در نمیگذرد و تا محاکمه و مجازات آمران و عاملانِ جنایتهای سه دههی اخیر و برچیده شدن تمامی بساطِ شکنجه و آزار و آزادیکُشی دمی از پای نمینشیند. به همین مناسبت، روز جمعه ۱۲ آذر ماه، ساعت ۳ بعد از ظهر، بر مزار محمد مختاری و محمد جعفر پوینده در گورستان امامزاده طاهر کرج گرد میآییم و یادشان را گرامی میداریم.
کانون نویسندگان ایران
۹ آذر ۱۳۹۵
