سقوط حلب و امکان مصالحه ملی در سوریه

^{و چشم انداز آن در منطقه}

^{دکتر محمد حسین یحیایی}

^{سال های طولانی است که منطقه خاورمیانه با دارا بودن جمعیت انبوه و منابع سرشار انرژی در آتش جنگ و خونریزی می سوزد و نابود می شود. مردم مظلوم، ستمدیده و به ستوه آمده از استبداد داخلی و مداخلات امپریالیستی تاب و توان خود را از دست داده گرفتار ترور، خشونت و ناهنجاری های اجتماعی و اقتصادی از یک سو و بحران روحی و رفتاری از سوی دیگر شده اند. سال ها است که منطقه روی آرامش بخود ندیده است، ترکیه از معدود کشور هایی در منطقه بود که بعد از سال ها زدوخورد و تنش در منطقه کرد نشین با آغاز گفتگو که نخستین بار از اسلو شروع شده بود به صلح و امنیت ( هر چند شکننده ) نسبی رسیده، راه رشد اقتصادی نسبتا موزون را تجربه کرده و نشان داد که راه رشد اقتصادی نیازمند صلح اجتماعی است. این روند سال ها ادامه یافت و ترکیه هم از ظرفیت های داخلی و هم از سرمایه های خارجی در راستای رشد اقتصادی خود بهره مند شد. تا جائیکه برای برخی از کشور ها بصورت الگو درآمد و از سوی اتحادیه اروپا هم مورد حمایت قرار گرفت. همزمان زمینه های الحاق آن به اتحادیه اروپا مورد بررسی قرار گرفت. در همه این مدت حزب حاکم عدالت و توسعه که گرایش های اسلامی و مذهبی داشت سخنی از اسلامگرایی به میان نمی آورد و خود را تابع و پی رو قانون اساسی لائیک ترکیه که از زمان آتاتورک پایه گذاری شده بود، نشان می داد.}

^{با آغاز بهار عربی که از سوی جوانان این کشور ها در راستای رسیدن به آزادی، مدرنیسم و رهایی از رژیم های سنتی و اسلامی آغاز و از سوی ارتجاع پنهان در مخفیگاه ها و فرصت طلبان به خزان تبدیل شد، دگرگونی های ژرقی در منطقه و ترکیه پدید آمد، حزب حاکم عدالت و توسعه ( آک پارتی ) به رهبری اردوغان با توجه به رخداد های پیرامونی ترکیه به تبلیغات گسترده اسلامگرایی پرداخت، با تصویب برخی قوانین زمینه رشد سریع اسلامگرایان و نهاد های آنان را در جامعه ترکیه که سال ها با نظام لائیسم خو کرده و با ان همسو شده بود، فراهم کرد، در این راستا با برخی از کشور های منطقه مانند عربستان سعودی، قطر و… که حامی ارتجاع بودند همپیمان شد. در این مدت رجب طیب اردوغان که از پایگاه اجتماعی بیشتری برخوردار شده بود با دستکاری در قانون اساسی با رای مستقیم مردم به کاخ ریاست جمهوری راه یافت و خود را منتخب مردم خواند تا در همه امور دخالت کند.در اولین فرصت خواستار تغییر قانون اساسی و گذار به نظام ریاستی شد و رابطه خود را با حزب عدالت و توسعه ادامه داد و در انتخاب هیئت دولت تا نمایندگان مجلس دخالت کرد و در نهایت خود را یکه تاز میدان سیاست نامید.}

^{اردوغان و تیمش که گوش به فرمان وی بودند با زیکزاک در سیاست داخلی و خارجی ونگران از مبارزه و قدرت گیری کرد ها در آنسوی مرزها به یار گیری در منطقه پرداخت تا از یکسو با گروه های کرد که از سوی نیرو های بین المللی حمایت می شدند، مبارزه کند و از سوی دیگر با پایان دوران اسد در سوریه پایگاه قدرتمندی در منطقه و سوریه داشته باشد، زیرا متوجه پیشروی رقیب دیرینه خود ایران در عراق و شام بود. زیرا هر دو رقیب چشم به آینده دوختند که آمریکا منطقه را خالی کرده به جغرافیای خود برگردد. در نتیجه با حمایت از برخی گروه های مبارز در سوریه ( جبهه النصر و… ) خواستار سرنگونگی بشار اسد شد. با پیشبرد این سیاست روابط با همسایگان ( سوریه، عراق، ایران و فدراسیون روسیه ) به شدت و سرعت تیره شد و این تیرگی روابط، ضربات سهمگینی به صنعت توریسم ترکیه وارد کرد و صادرات ترکیه را هم به کشور های پیرامونی محدود کرد.در این میان سرازیر شدن میلیون ها شهروند سوری و عراقی به ترکیه همزمان با بار مالی و اقتصادی، امنیت ترکیه را هم به خطر انداخت. ترکیه برای کاهش بار مالی به مذاکره با اتحادیه اروپا دلخوش کرد و قول همکاری گرفت، ولی بعد از مدت کوتاهی مذاکرات به بن بست رسید.}

^{ترکیه نگران از سازماندهی کرد ها در آنسوی مرز بویژه « یگان های مدافع خلق در سوریه » و عراق و پیشروی آنها در جنگ با داعش، مذاکرات صلح را با « پ ک ک » پایان داد و بار دیگر جنگ خانگی در منطقه کردستان شعله ور شد که تا کنون تلفات و ویرانی های سنگینی به بار آورده است، همزمان با پیشبرد جنگ و خشونت در منطقه، عملیات تروریستی هم تا قلب شهر های بزرگ ترکیه پیش رفته است. مردم نگران و خسته از گسترش شکاف های اجتماعی و عملیات تروریستی دچار افسردگی شدیدی شده در رنج و عذاب به سر می برند. هنوز چند ماهی از کودتای نافرجام ( ۱۵ جولای ) نگذشته است که در آن تعدادی از مردم جان باختند. اردوغان کودتا را هنوز هم به استاد، همرزم و همکیش دینی خود فتح اله گولن نسبت می دهد که در ارگان های مختلف دولتی، امنیتی و آموزشی نفرات فراوانی دارد. تا کنون به بهانه کودتا، بیش از ۴۰ هزار نفر بازداشت و بیش از ۱۵۰ هزار نفر مورد بازجویی قرار گرفته و یا از کار بیکار شده اند. در پی کودتا پارلمان کارآیی خود را از دست داده، حالت فوق العاده با اختیارات فراوان جایگزین آن شده است. در این میان سیل پناهندگان از ترکیه شامل الیت های اجتماعی، نظامی و فرهنگی به کشور های اروپایی به شکل روز افزون ادامه دارد که نشانگر گسترش خفقان در جامعه سیاسی است. بر اساس گزارش سازمان روزنامه نگاران بدون مرز، ترکیه با بیش از ۶۰ روزنامه نگار زندانی مقام نخست در سال ۲۰۱۶ را در دست دارد و بیش از ۲۵۰۰ روزنامه نگار هم به سیل بیکاران پیوسته اند. همزمان با آن با تصویب لغو مصونیت پارلمانی تعدادی از نمایندگان مردم بویژه از حزب « دمکراتیک خلق ها » که بیشتر از مناطق کرد نشین هستند مانند صلاح الدین دمیر تاش و فیگن یوکسکداغ از رهبری حزب گرفتار زندان شده اند.خبرگزاری دویچه وله در این راستا گزارش می دهد که ۱۱۸ نفر از اعضای رهبری حزب دمکراتیک خلق ها در چند روز گذشته در شهر های استانبول، آنکارا، آدانا، مرسین و مانیسا با شرکت ۵۰۰ پلیس و هلی کوپتر دستگیر و بازداشت شده اند. همزمان دیده بان حقوق بشر در آخرین گزارش خود می نویسد: دولت آنکارا درصدد تحمیل سکوت گورستانی به روزنامه ها و وسائل ارتباط جمعی مستقل و غیر وابسطه به دولت، تا کنون ده ها روزنامه نگار و وبلاگ نویس باز داشت و بیش از ۱۶۹ نشریه و موسسات انتشاراتی به بهانه شرایط ویژه تعطیل شده اند..}

^{آنچه بیش از همه مردم را مضطرب و روحیه ها را متزلزل می کند،گسترش ترور، خشونت و ادامه جنگ در منطقه بویژه کردستان است که هر روز تعدادی از جوانان و مردم بیگناه را بکام مرگ می کشد. ترور که روزی افراد را هدف قرار می داد، امروز توده های مردمی را در مناطق پر رفت و آمد مانند ورزشگاه ها، میتینگ ها، فرودگاه در شهر های بزرگ هدف قرار می دهد تا تعداد کشته ها بیشتر شود، آخرین آن در ۱۰ دسامبر ساعت ۱۰ و نیم شب بعد از پایان یک مسابقه فوتبال در منطقه« بشیکتاش » استانبول اتفاق افتاد.در این حملات تروریستی بیش از ۴۴ نفر کشته و۱۶۰ نفر زخمی شدند که بگفته سلیمان سویلو وزیر کشور ترکیه، هدف تروریست بیشتر نیرو های امنیتی بوده است، بعد از این حملات مقامات سیاسی و امنیتی داعش و نیرو های وابسته به پ ک ک را مسئول این جنایات نشان دادند و گروهی با نام « باز های آزادی کردستان » مسئولیت ترور ها را بر عهده گرفت. این گروه در پیامی گوشزد کرد: تا زمانی که عبداله اوجالان در زندان و عملیات نظامی و امنیتی در کردستان ترکیه ادامه داشته باشد، نباید کسی در انتظار زندگی راحت در ترکیه باشد. حمله به نیرو های امنیتی روحیه آنان را ضعیف و ادامه کار را بویژه در منطقه کردستان و شهر های بزرگ دچار مشکل می کند}

^{اوضاع اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ترکیه رو به وخامت پیش می رود، اردوغان و دولت وابسته به آن قادر به مدیریت این همه چالش و مدیریت آن در جامعه نیستند، آنان رویکرد های گذشته و کهنه شده پیشین را بروز می کنند و راه استبداد را پیش می گیرند و همزمان با مداخله نظامی در عراق و سوریه نظامی ها قدرت بیشتری می گیرند که به نظر می رسد جواب نخواهد داد زیرا از یک سو شکاف اجتماعی و تنش ( بین اسلامگرایان و سکولار ها ) را بین گروه های اجتماعی و طبقات افزایش می دهد و از سوی دیگر اقتصاد به سرعت ضعیف شده را زمینگیر می کند و ادامه این شرایط برای جامعه جوان ترکیه که خواهان کار، آینده بهتر با استاندارد های بالا هستند قابل تحمل نیست. تنها در چند ماه گذشته ارزش لیر ترکیه در مقابل ارز های خارجی بیش از ۱۵ درصد از ارزش خود را از دست داده و رشد اقتصادی در سه ماهه سوم سال منفی بوده است. اردوغان از مردم خواسته تا دلار های خود را برای پیشگیری از کاهش روز افزون لیر به پول ملی تبدیل کنند}

^{دوران گذار در منطقه با تنش ها، سختی ها همراه با جنگ و کشتار پیش می رود بازیگران}