وضعیت نامناسب

اشتغال، اقتصاد و معیشت مناطق مرزی  

کمبود امکانات،ضعف در زیرساخت های رفاهی،توسعه نیافتگی و محدودیتِ فرصت های شغلی در استان های مرزی، موید توزیع نامتوازن و نامتعادل امکانات در این مناطق باعث شده که اهالی مرز از بیکاری رنج برده و شغل پایدار را فقط در کلام برخی مسئولان بشنوند.

با وجود قرار داشتن 16 استان در حاشیه مرزها با جمعیتی بالغ بر 40 میلیون نفر؛ اما عدم سرمایه گذاری های مناسب در دهه های اخیر، نبود صنایع اشتغال زا و تمرکز سرمایه گذاری ها در برخی داخل مناطق کشور باعث مهاجرت اجباری هزاران نفر به داخل کشور به امید یافتن کار و دسترسی به امکانات بهتر شده است.

توزیع نامتوازن فرصت‌ها و سرمایه گذاری های صورت گرفته در سالهای اخیر برای ایجاد صنایع و اشتغال در استان ها نه تنها باعث مهاجرت اجباری صدها هزارنفر از استان های مختلف به کلانشهرها شده است، بلکه باعث شده تا جمعیت باقی مانده در استان های کمتر برخوردار از فرصت سرمایه گذاری های موثر نیز اغلب با بیکاری بالا و نبود فرصت های شغلی مواجه باشند.

این مسئله در دهه های گذشته در مورد بیشتر استان های کشور وجود داشته،اما در مورد استان های واقع در مرزهای کشور، وضعیت بدتر است.در حال حاضر، طبق آخرین تقسیمات کشوری، 12 استان کشور در مرزها قرار گرفته که دارای مرز خشکی با کشورهای همجوار است و مشکلات آنها با وجود نبود آب کافی برای کشاورزی و دامداری چندین برابر شده است.

فقدان اشتغال پایدار و ضعف زیرساخت ها از یکسو و فاصله جغرافیایی و بُعد مسافت استان های مرزی با مرکزیت کشور باعث شده تا برخی از منطق مرزی به محل نسبتا مناسبی برای قاچاق کالا بدل شوند.

کمبود امکانات،ضعف در زیرساخت های رفاهی،توسعه نیافتگی و محدودیتِ فرصت های شغلی در استان های مرزی،موید توزیع نا متوازن و نامتعادل امکانات در این مناطق در مقایسه با کلان شهرهایی همچون تبریز،اصفهان،تهران، البرز، مشهد و… است.

در چنین بستر وشرایطی جوانان جویای کار عزم خود را برای مهاجرت جزم می کنند و برای دستیابی به کسب و کار،اشتغال و امکانات هر چه بیشتر زندگی،ساز سفر به کلان شهرها را می نوازند و یا اینکه به ناچار در دیار خود باقی می مانند و با کاستی های موجود کنار می آیند و البته عده ای نیز برای بهبود وضعیت زندگی خود به بازیگری فعال در عرصه قاچاق کالا تبدیل می شوند ،در چنین شرایطی تعریف و طراحی بازارچه های مرزی،به عنوان راهکاری برای برون رفت از وضعیت موجود موثر خواهد بود.

وضعیت اشتغال در 13 تا 16 استان کشور از مجموع 31 استان هم اکنون وخیم است. البته قطعا منظور تمام نقاط و شهرهای استان های مرزی نیست و اشاره طائی به برخی مناطق واقع در استان های مرزی و به ویژه مناطق محروم کشور است که در اینصورت نیز وخامت بیکاری، قابل تامل است. ادامه روند بیکاری در مناطق وسیعی از مناطق مرزی کشور باعث گسترش مهاجرت اجباری به استان های برخوردار برای کار و در نتیجه خالی شدن مناطقی از کشور از جمعیت و زندگی و در نقطه مقابل تمرکز شدید در دیگر مناطق مانند تهران خواهد بود.

16 استان سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، خراسان شمالی، گلستان، مازندران، گیلان، اردبیل، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، ایلام، خوزستان، بوشهر و هرمزگان در حاشیه کشور واقع شده اند که هم اکنون میلیون ها نفر از جمعیت کشور را در خود جای داده اند.

طبق سرشماری ها در 13 استان مرزی کشور که دارای مرز خشکی است نزدیک به 35 میلیون نفر زندگی می کنند که به صورت بالقوه در خطر بحران بیکاری و وخامت در ورود به بازار کار مواجه هستند. در صورت افزودن جمعیت استان های دارای مرز آبی مازندران، هرمزگان و بوشهر به این آمار، جمعیت کل استان های مرزی به نزدیک به 40 نفر بالغ می شود.

با این وجود، دقیقا مشخص نیست چه تعداد از این جمعیت ساکن در استان های مرزی کشور، دارای بحران بیکاری هستند؛اما به صورت کلی استان هایی مانند سیستان و بلوچستان، ایلام، کرمانشاه و کردستان قطعا با مسائل بیشتری در بیکاری جوانان جویای کار مواجه اند و اوضاع در برخی استان های مرزی مانند خراسان های شمالی، رضوی، جنوبی، آذربایجان های غربی و شرقی به گواه آمارهای شاید به بدی آنها نباشد،‌ولی اوضاع در این استانهای مرزی هم چنگی به دل مردم مرزنشین نمی زند.

اما توسعه نیافتن صنعت و تولید به صورت متوازن در مناطق مختلف کشور ، در دسترس نبودن فرصت های شغلی مناسب برای کارجویان،‌نبود زیر ساخت های لازم برای تولید و اشتغال پایدار و همچنین تمرکز بازار کار و تولید در مناطقی از کشور مانند پایتخت و یا مناطق نفتی کشور؛ در یکی دهه های اخیر باعث مهاجرت های اجباری از حاشیه های مرزی به مناطق مرکزی کشور شده است.

خبرگزاری خانه ملت در گفتگو با نمایندگان مجلس شورای اسلامی به بررسی وضعیت اشتغال و معیشت مردم مرز نشین پرداخته است:

 یوسفیان ملا تاکید کرد :مدیریت ناموفق و متزلزل علت بیکاری و وضعیت نامناسب اقتصادی مرزنشینان

عزت الله یوسفیان ملا  درخصوص راهکارهای توسعه اقتصادی و رونق تولید و اشتغال در استانها و شهرهای مرزی ، گفت: در بسیاری از کشورها برای اقتصاد مردم مرزنشین تاکید فراوانی صورت می گیرد،چرا که باید اقدامات خوبی برای معیشت و اقتصاد و اشتغال پایدار مرزنشین ها صورت بگیرد تا کشور در آرامش و امنیت پایدار قرار داشته باشد.

وی با تاکید بر اینکه باید شرایط خوب و مناسبی برای بهبود زندگی و کار مردم مرزنشین بخصوص مسائل اقتصادی و کار تدارک دیده شود که این امر نیز جز با مدیریت قوی و کارآمد میسر نمی شود،‌گفت: بدون شک یکی از مهمترین علل بیکاری و نامناسب بودن وضعیت اقتصادی مناطق مرزی ؛نبود مدیریت دقیق و علمی می باشد.

نماینده مردم آمل و لاریجان درمجلس با بیان اینکه مناطق آزاد نیز در برخی از استان های مرزی شکل گرفت که متاسفانه نتوانست به اهداف واقعی خود دست یابد و بعضا محلی برای ورود کالاها و اجناس قاچاق تبدیل شده است،‌ بیان داشت: برای اشتغال و بهبود وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم مرزنشین باید تمام اقدامات لازم صورت بگیرد، چراکه آنها عامل امنیت و آرامش در کشور هستند و باید از وضعیت زندگی مناسبی برخوردار باشند.

وی با تاکید بر اینکه باید از همه ظرفیت ها و پتانسیل های اشتغال زایی برای رفع بیکاری مردم شهرهای مرزی به دلیل ایجاد شغل مناسب استفاده کرد، نباید طوری باشد که کارهای فصلی به عنوان شغل برای این مردمان تلقی گردد،‌خاطر نشان کرد: توسعه و عمران اقتصادی استان ها و شهرهای مرزی باید مورد توجه جدی مسئولان امر قرار بگیرد و مدیریت مناسبی برای این مناطق در نظر بگیرند،‌ چرا که نبود مدیریت قوی و کارآمد علت مشکلات بوجود آمده در اقتصاد و اشتغال مرزنشینان بوده است.

یوسفیان ملا با ابراز تاسف از اینکه مسئولان نتوانسته اند برای مسئله اشتغال، اقتصاد و معیشت مناطق مرزی اقدام اساسی انجام دهند و این امر اکنون تبدیل به به معضل شده است،تصریح کرد:مدیریت دراین مناطق باید مورد توجه و پیگیری جدی قرار بگیرد تا مردم بتوانند شاهد اقتصادی فعال و پویا برای کشور باشند.

عضوکمیسیون برنامه،بودجه و محاسبات  مجلس در پایان از نبود برنامه ریزی، هدف گذاری و طراحی برای بهبود شرایط معیشت، اشتغال و اقتصاد مردم مناطق مرزی انتقاد کرد و خواستار توجه جدی و نگاه فوری برای حل این مشکلات شد.

 مرادی مطرح کرد:نبود زیرساختارهای لازم برای تولید و اشتغال در مناطق مرزی کشور

منصور مرادی  درخصوص راهکارهای توسعه اقتصادی و رونق تولید و اشتغال در استانها و شهرهای مرزی ، با بیان اینکه  عدم اشتغال مناسب و پایدار از معضلات مناطق مرزی است و مردم از وجود کارهای فصلی و نامناسب رنج می برند،‌ گفت: ظرفیت ها و شرایط خوبی برای تولید و اشتغال در مناطق مرزی وجود دارد که نیازمند مدیریت قوی و کارآمد است تا بتواند شرایط مطلوب را فراهم آورد.

وی با تاکید براینکه یکی از مشکلات اصلی در زمینه تولید و اشتغال مناطق مرزی،نبود زیرساخت های مناسب، جاده ها و امکانات رفاهی مطلوب و خوب در شهرهای مرزی است، گفت: این عوامل مشکلات و مسائل فراوانی را برای مردم بوجود آورده و آنها را با گرفتاری های اقتصادی، معیشتی و بیکاری مواجه ساخته است.

عضوکمیسیون برنامه،بودجه و محاسبات مجلس با اشاره به اینکه بازارچه مرزی باشماق در استان کردستان یکی از مرزهای مهم و تاثیر گذار در امر صادرات در کشورمان است،‌افزود: متاسفانه به دلیل مدیریت نامناسب و ضعیف تاثیر مناسبی بر اقتصاد مردم و شهرهای اطراف نداشته و تولید و اشتغال در استان نیز رشد و جهشی را شاهد نبوده است.

وی با بیان اینکه یکی از مسائل،‌ مشکلات و البته سئوالات اصلی مردم منطقه این است که چرا سهمی از درآمدهای حاصل از ترانزیت کالا و خدمات و استفاده از جاده های تزانزیت به شهرهای استان اختصاص داده نمی شود، تصریح کرد: مطمئنا کارآمدی و توسعه اقتصادی مناطق مرزی می تواند تاثیرات خوبی در صادرات داشته باشد و به تولید و اشتغال استانها نیز کمک شایانی داشته باشد.

مرادی با ابراز تاسف از اینکه به دلیل وضعیت نامناسب اقتصادی و معیشتی مناطق مرزی شاهد حداقل ها در زندگی مردم این نقاط هستیم و موضوع اشتغال در این مناطق اصلا خوب نیست، تصریح کرد: اگر مدیریت خوب و کارآمدی در این نقاط باشد می تواند در جهت توسعه و بالندگی نقاط مرزی و ایجاد شغل پایدار قدم بردارد.

نماینده مردم مریوان در مجلس با تاکید بر اینکه باید برای بهبود وضعیت اقتصاد و اشتغالزایی مردم تلاش شود تا ضمن جلوگیری از مهاجرت مردم به دیگر شهرها ، امنیت پایدار را نیز ایجاد گردد، گفت: مطمئنا با وجود شغل و تولید ما می توانیم شاهد مهاجرت معکوس مردم از شهرها به روستاها و نقاط مرزی باشیم که این مسئله نیازمند مدیریت است.

 علیرضا بیگی:عدم آمایش منطقه ای در بررسی توانمندی های اقتصادی استان دها عامل بیکاری در مناطق مرزی است

احمد علیرضا بیگی  درخصوص  راهکارهای توسعه اقتصادی و رونق تولید و اشتغال در استانها و شهرهای مرزی  با تاکید براینکه متاسفانه بواسطه عدم آمایش منطقه‌ای و بررسی توانمندی‌ها و ظرفیت‌های اقتصادی مناطق مرزی نتوانستیم به خوبی شرایط مطلوب را برای تولید و اشتغال پایدار این مناطق بدست آوریم، گفت: بهبود توسعه و رونق اقتصادی و اشتغال پایدار مناطق مرزی بدون شک می تواند به اقتصاد مقاومتی کمک شایانی انجام دهد و باعث تقویت روند کشور گردد.

وی افزود:مناطق آزاد نیز که به عنوان یک ظرفیت در این مسئله به دلیل مشکلات و مسائلی که دچار آن شد، نتوانست جایگاه و نقش خوبی را ایفا کند و متاسفانه تبدیل به یکی از راههای واردات کالا و اجناس قاچاق به داخل کشور شده است.

عضوکمیسیون شوراها و امورداخلی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه متاسفانه به دلیل عدم مدیریت مناسب بازارچه های مرزی و مناطق مرزی نیز نتوانستند تبدیل به محلی برای اشتغال و ارزآوری برای کشور و استان های مرزی شوند،‌تصریح کرد: مسئولان نتوانستند برای امرار معاش و اشتغال پایدار مرزنشین ها اقدام جدی و مناسبی را انجام دهند؛در حالی که توجه جدی به مرزها باعث امنیت پایدار در کشور خواهد شد.

وی با ابراز تاسف از اینکه  مناطق آزاد تجاری به جای اینکه فرصتی برای استان ها و مناطق مرزی باشد، تهدیدی برای اقتصاد و معیشت مردم این مناطق تبدیل شده است، خاطر نشان کرد: به همین دلیل نیز مجلس به منظور کنترل مناطق آزاد در برنامه ششم این مناطق را در تابعیت وزارت اقتصاد قرار داده و محدودیت های را برای آنها در نظر گرفته است.

نماینده مردم تبریز اسکو و آذرشهر در مجلس با تاکید بر اینکه ظرفیت های فراوانی در شهرها و مناطق مرزی برای توسعه و رونق وجود دارد که عدم مدیریت و توجه جدی به آنها باعث شده که این ظرفیت ها مورد استفاده قرار نگیرد، گفت:  توانایی خوبی در ساحل رودخانه ارس وجود دارد که آب قابل توجهی دارد که می تواند برای کشت گلخانه ای، صنایع پر آب مانند پتروشمی، فولاد ، پالایشگاه مورد استفاده قرار بگیرد که عدم مدیریت مناسب باعث شده که شاهد این امر نباشیم.

وی با بیان اینکه موضوع اشتغال و توجه به معیشت مردم و اقتصاد زندگی مرزنشینان را از جمله مسائل بسیار مهم در برقراری امنیت مرزها خواند و گفت: معیشت و اشتغال مردم مرزنشین باعث می شود که جلوی بسیاری از ناهنجارهای و مشکلات مرزی گرفته شود و دشمنان در تحرکات خود ناکام بمانند.

علیرضا بیگی با تاکید بر اینکه بی شک با رونق وضعیت اقتصادی و معیشتی مرزنشینان، می توان شاهد  بهبود وضعیت مرزها در کشور ها و جلوگیری از ورود تروریست ها و برهم زنندگان امنیت کشور باشیم، افزود: با توجه به ظرفیت های بسیار خوب و مناسبی که در حوزه های کشاورزی، صنعت و نیروی انسانی در شهرهای مرزی وجود دارد؛می تواند با اعتماد به جوانان مرزنشین شاهد بهبود وضع آنها باشیم تا دشمنان از آنها سوء استفاده نکنند ./