دانشمند سرشناس «منطق فازی» درگذشت
پروفسور لطف‌علی رحیم‌اوغلو عسکرزاده ( لطفی زاده)، ریاضیدان، عالم کامپیوتر، مهندس برق و استاد بازنشسته علوم کامپیوتر در دانشگاه کالیفرنیا، برکلی، مبدع نظریه سیستم‌های فازی و شاخه‌های متنوع آن، روز پنجشنبه ۱۵شهریور ماه ۱۳۹۶ ( ششم سپتامبر ۲۰۱۷ ) در سن ۹۶ سالگی چشم از جهان فرو بست…
لطفی زاده در ۱۵ بهمن ۱۲۹۹ خورشیدی (۴ فوریهٔ ۱۹۲۱ میلادی) در باکو متولد شد. پدر او « رحیم علی عسکرزاده» روزنامه‌نگار و بازرگان، از اهالی اردبیل و خبرنگار روزنامهٔ ایران بود.
لطفی زاده تحصیلات دبستان خود را در باکو و به زبان روسی آغاز کرد. ۱۰ ساله بود که به همراه خانواده‌اش به تهران عزیمت کرد.درآن برهه ی زمانی،جابجایی ازسرزمینی به سرزمین دیگر ، وقفه ای در تحصیلاتش ایجاد نکرد.
لطفی‌زاده تحصیلات متوسطه را در کالج البرز (دبیرستان البرز فعلی) به پایان رساند و با کسب رتبه دوم در کنکور سراسری در رشته برق و الکترونیک دانشگاه تهران پذیرفته شد و در سال ۱۳۲۰ با مدرک لیسانس از آن دانشگاه فارغ‌التحصیل شد.
لطفی زاده در سال ۱۹۴۴ به آمریکا مهاجرت کرد و در بوستون وارد انستیتو تکنولوژی ماساچوست (ام‌آی‌تی) شد و بعدا برای ادامه تحصیل به دانشگاه کلمبیا در نیویورک رفت و دکترای خود را در رشته مهندسی برق در آنجا گذراند.
او روز ۲۰ مارس ۱۹۴۶ و در ایام نوروز با فی سند، دختر یک خانواده لتونیایی ازدواج کرد. خانواده همسرش نیز سال‌ها قبل به تهران مهاجرت کرده بودند و او در آنجا با لطفی زاده آشنا شده بود.
لطفی زاده در سال ۱۹۴۹ کار در دانشگاه کلمبیا را آغاز کرد. ۱۰ سال بعد که او به دانشگاه برکلی در کالیفرنیا رفت، وی در این زمان به یک استاد سرشناس با دانش و نامدار در زمینه مدارهای الکتریکی و مهندسی سیستم بود.
لطفی زاده همواره ذهنی خلاق داشت و در زمینه تخصصی خود نظریه‌های متعددی ارائه کرد. او در اوایل دهه ۱۹۶۰ متوجه شد که نقش انسان و مغز انسان در دانش مهندسی سیستم لحاظ نشده است. در سال ۱۹۶۵ مقاله‌ای با عنوان “مجموعه‌های فازی” منتشر کرد که در آن با وارد کردن ارزش‌هایی مثل کوتاه و بلند در ریاضیات، متغیرهای فازی را معرفی کرد. او روش تازه‌ای برای بررسی عدم قطعیت ارائه کرد که شبیه تئوری احتمالات بود، اما عین آن نبود.
طبیعتا دانشمندان و مهندسانی که به نظریه سیستم‌ها نگاه صفر و یکی داشتند، نظریه مجموعه‌های فازی او را به چالش کشیدند که بین صفر و یک، بی‌نهایت احتمال در نظر می‌گرفت. او انتقادها را محتاطانه می‌پذیرفت و می‌گفت: “پوست من کلفت است، نظرهای شما را به عنوان مشوق می‌پذیرم”.
لطفی زاده بیش از ۳۵ مدرک دکترای افتخاری و جوایز متعدد از ژاپن، آمریکا، شوروی سابق، روسیه، آذربایجان و ایران دریافت کرد و عضو آکادمی‌های علمی شمار زیادی بود.
او در سال ۲۰۱۱ و در ۹۰ سالگی مفهوم “اعداد زد” را مطرح کرد تا عدم قطعیت را به ارزش‌های رقمی اعداد فازی بیفزاید. این مفهوم در سال ۲۰۱۳ به نام او ثبت شد. ثبت این مفهوم انگیزه‌ای شد برای تأسیس یک شرکت استارت‌آپ در مریلند آمریکا. فقط در آمریکا شاید بیش از ۳۰ هزار ابداع و اختراع بر اساس تئوری سیستم‌های فازی، محاسبه با واژگان و اعداد زد ثبت شده است. آثار، افکار و ابداعات لطفی زاده تقریبا به همه جنبه‌های زندگی مردم نفوذ کرده، از دوربین‌های هوشمند گرفته، تا خودروها، آسانسورها و حتی ماشین جستجوی گوگل.
لطفی زاده در چند سال اخیر از آثار کهنسالی در رنج بود و جای خالی همسرش(فی) که هفت ماه پیش درگذشت برایش قابل تحمل نبود. فقدان لطفی زاده برای انسانیت، دانش هوش مصنوعی و مهندسی سیستم فقدانی بزرگ است. او از بزرگترین چهره های عالم ریاضیات، دانش کامپیوتر و مهندسی سیستم بود.
* اقتباس از یادداشت استاد مهندسی برق دانشگاه تگزاس که از ۴۹ سال پیش با لطفی زاده آشنا بود و در سال ۱۹۹۲ به او لقب “پدر منطق فازی” داد
