قرار است4 دسامبر در آمریکا نشست دادگاه در مورد پرونده رضا صراف بازرگان ترک ایرانی تباری که در ماه مارس سال گذشته در میامی بازداشت شد تشکیل شود. مقامات آمریکایی او را به تلاش گروهی تراکنش صدها میلیون دلار برای دولت و شرکت های ایرانی برخلاف تحریمات وضع شده علیه جمهوری اسلامی متهم کردند. پیشتر بکر بوزداغ معاون نخست وزیر ترکیه اعلام کرد که پرونده جنایی علیه رضا ضراب (رضا صراف) به معنای دسیسه سیاسی علیه آنکارا است. به گفته وی هدف این اقدام ها وخیم کردن مناسبات اقتصادی با ترکیه و دیگر کشورهاست. واقعا پرونده صراف در بروز بحران جدی در مناسبات دو کشور نقش چشمگیری ایفا کرده و یک سلسله مسایل مهم را در دستور کار محافل اجتماعی قرار داده است.
علت اصلی پیدایش این مسایل این است که واشنگتن از تحویل داده ها در باره پرونده صراف به ترکیه مجدانه صرف نظر می کند. هرچند آنکارا یادداشت های متعددی به آمریکا تسلیم کرده بود. این امر نیز حائز اهمیت است که در پرونده صراف اسم زافر چالایان کارمند عالی رتبه دولتی و محمد هاکان آتیلا رییس هالک بانک ترکیه ذکر شده است.
رسانه های آمریکایی ادعا می کنند که قضیه صراف با عملیات جنجالی ضد فساد 17-25 دسامبر 2013 مربوط است که برای سرنگونی حکومت رجب طیب اردوغان انجام شده بود. همچنین آمریکا سعی کرد آنکارا را از لحاظ اقتصادی منزوی کرده و سیاست ضد ایرانی خود را سختتر کند. ولی بعضی از محققان می گویند که قضیه صراف بر اثر تلاش آمریکا برای حفظ انحصار دلار در بازار اقتصادی منطقه تشکیل شده است. انجام عملیات مالی با استفاده از طلا از طرف صراف موجب نارضایتی آمریکا شد که مایل است کل معاملات فقط به دلار انجام شود. این احتمال تأییدی بر این امر است که مطبوعات آمریکا از جمله روزنامه “نیویورک تایمز” صراف را تنها به عنوان “طلافروش” قلمداد می کنند. در این رابطه اسپوتنیک از اقدصاددان بارتو سورال، رییس سابق برنامه پیشرفت سازمان ملل متحد پرسید: آیا قضیه صراف از این نظر اهمیت برای آمریکا دارد که راه را برای انجام معاملات به ارزهای ملی و طلا هموار می کند؟ اینگونه سیاست چین و ایران مسبب تضعیف دلار در تجارت بین المللی، ایالات متحده را بشدت عصبانی کرده است.
به عقیده سورال، پرونده صراف ضربه ای است که وی به برتری پولی آمریکا رایج در جهان از1980 وارد کرده است. این کار بسیاری حوادث دوران اخیر از جمله تغییر توازن جهانی را توضیح می دهد. سورال در ادامه گفت: ” معلوم شد که از سال 1980 سیستمی تحت نام “جهانی سازی نئولیبرالی” ازسوی ایالات متحده به طور گسترده ای پیاده می شده است. پس از40 سال جهان چیزی را از آنچه که به آن وعده داده شده بود، دریافت نکرد، تنها با وضوح زیاد در دستور کار این سوال مطرح شد که چرا نیمی از جهان تحت کنترل یک درصد از این جهان در آمده است. توازن قدرت جهانی با توجه به تلاش ایالات متحده که از سوریه شروع شد تا نقشه خاور میانه را تغییر دهد، نقش فعال روسیه و عدم توافق ترکیه با ایجاد دولت های مصنوعی از طریق تفکیک کشورهای منطقه ای، تغییر یافت. از سوی دیگر، چین در حال تبدیل به یک کشور با پیشرفت سریع و دارای تولیدات و فناوری قابل توجه و تجارت خارجی خوب است. بر اثر تقویت چین و تعدادی از بازیکنان منطقه، سیستم امپریالیستی آمریکا با سرعت زیاد در حال فروپاشی است که در آن یک قطب تمام جهان را اداره می کند، مرزها را تجدید تقسیم می کند و تهاجم های گاه و بیگاه را هر جایی که دلش می خواهد انجام می دهد.
در حال حاضر، یک روند بسیار مهم در جهان اتفاق می افتد. با وجود این که ایالات متحده سیاست سلطه امپریالیستی خود را رها نکرده است، اما نمی تواند برنامه های خود را تحقق بخشد، در درجه اول در خاورمیانه. تمام فرایندهای همکاری و استفاده از پول محلی در تجارت خارجی، که امروز شاهد آن هستیم، نشاندهنده پایان تدریجی استفاده از ارز دلار آمریکا به عنوان یک ارز ذخیره است. بنابراین، ما شاهد فرایندی هستیم که برای ایالات متحده از خاورمیانه شروع شده است. این فرایند از دست دادن موقعیت غالب آن در جهان است. پرونده صراف نیز به این روند مربوط است.
درحالیکه آمریکا قدرت خود را از دست می دهد چین قدرتمند می شود. سورال در باره نقش چین در متزلزل کردن موضع دلار در تجارت و مناسبات چین با اورآسیایی که تقویت می شود صحبت کرد و چنین گفت: چین آرام و مرحله به مرحله دست به کار شده و اشغال مواضع برتر در اقتصاد را شروع کرده است و این روند را نمی توان نادیده گرفت. در ترکیه مساله همکاری دارای سود متقابل با چین در چارچوب توان فزاینده آن مطرح است. همچنین پروژه چینی«”راه جدید ابریشم» باید مد نظر گرفته شود. در این موقعیت به کاربرد ارز ملی در معاملات توسل می شود. به نظرم چشم انداز تاسیس پول مشترک برای استفاده از آن در محاسبات متقابل بسیار واقعگرایانه است.
مطابق با سخنان سورال، ترکیه نباید اشتباه هات دوران گذشته را تکرار کند که در دوره همکاری فشرده با غرب مرتکب شده بود. در آن زمان ترکیه نتوانست اقتصاد خود را تقویت بخشد. سورال در پایان گفت: “امروز می بینیم که در جهان حتی یک نیروی شکست ناپذیر وجود ندارد. برای مدت زمان طولانی ما ایالات متحده و غرب را به عنوان همکاران استراتژیک غول پیکر خود می دانستیم، اما در حال حاضر شاهد آن هستیم که آسیا در اقتصاد جهانی چه مکانی اشغال کرده است. بنابر این ایجاد همکاری با آسیا بسیار سودمند است.
با این حال، ضمن حرکت در این مسیر، ما باید از سیاستی مشابه همکاری با ناتو و صندوق بین المللی پول خودداری کنیم که ما را وابسته به ایالات متحده کرده است. با توجه به اشتباهات گذشته، ما باید برنامه ریزی و توسعه صنعتی، کشاورزی، آموزش و پرورش و بخش حمل و نقل خود را گسترش دهیم و با پیشبرد این طرح، همکاری با آسیا آغاز می شود. پرونده صراف نیز با فرایند از دست دادن قدرت ایالات متحده مرتبط است.
منبع: اسپوتنیک
