نمایش پاشا توسط پیشکسوتان مطبوعات تبریز

 پاشا حکایتی است برای زینب های در قید حیات، برای تمام زنان سرزمینم و به قول شاعری احتمالا «زینب پاشا نام تمام زنان سرزمینم می تواند باشد».

 به دلیل قدردانی از زحمات و همراهی اهالی رسانه با فعالان هنرهای نمایشی، زنگ آغاز نمایش پاشا توسط پیشکسوتان مطبوعات تبریز نواخته می شود.

بر این اساس، نمایش پاشا ساعت 18:45 روز شنبه 9 دیماه در تالار استاد مقبلی مجتمع 29 بهمن موسسه بین المللی الف به روی صحنه رفته و اجرای اول ویژه ی اهالی رسانه خواهد بود.

گفتنی است نمایش “پاشا” با روایتی نو از دوران قحطی و مبارزات مشروطه در تبریز به زبان ترکی اجرا می شود.

“پاشا” با پرداختن به نقش و سهم چشمگیر زنان در شکل گیری مبارزات مشروطه روایتی جدید از مشکلات و زندگی مردم عامی تبریز در این دوران بیان می کند.

“اکبر شریعت” نویسنده پاشا معتقد است این نمایش قصد دارد به جای مردم مظلوم حرف بزند و “نازیلا ایران زاد بنام” به عنوان کارگردان نیز می گوید: پاشا حکایتی است برای زینب های در قید حیات، برای تمام زنان سرزمینم و به قول شاعری احتمالا «زینب پاشا نام تمام زنان سرزمینم می تواند باشد».

این نمایش با بازی بهرام حسن بابایی، محمدرضا قنبری، رقیه ولی پور، وحیده صحرانورد، صدیقه دریانی، عارفه عارف فام، علی عباس پور، وحید شیرزاد، مهدی سمساری، دل‌آرام حبیب پیران، محمد اردوبادی و… از دی ماه جاری در مجتمع فرهنگی هنری 29 بهمن تبریز بار دیگر به صحنه خواهد رفت.

نمایش «پاشا» در بیست و نهمین جشنواره تئاتر استانی آذربایجان شرقی ضمن کسب بهترین اثر، جوایز بخش های مختلف پوستر، آهنگسازی، بازیگری، نویسندگی و کارگردانی را از آن خود کرد.

این نمایش همچنین از تبریز به عنوان یکی از آثار برگزیده استانی به بخش رقابتی سی و ششمین جشنواره تئاتر کشور راه یافته است

زن ايراني از ديرباز در مبارزات ضداستبدادي و ضداستعماري، پا به پاي مردان حضوري فعال يافته و در عرصه زندگي، نقش محوري مديريت را برعهده داشته؛ چنانكه اين خصيصه هم اكنون نيز در زنان ايلاتي و كرد و لر و آذري و … به يادگار مانده است.

در همين حال گرچه امروزه با پس رفتن انديشه هاي متحجرانه، نقش زنان با خودباوري و مبارزات مدني در عرصه هاي سياسي، اجتماعي، علمي و فرهنگي پررنگتر گشته است اما در روزگاراني كه زن به عنوان «ضعيفه» و «ناقص العقل» و بخشي از «اموال شوهر» در چارديواري خانه ها محبوس مي گرديد، تاريخ ايران شاهد درخشش شيرزناني است كه براي هميشه نامشان جاودان مانده است.

كارشناسان معتقدند، تاريخ نگاري ايران، اغلب مردان را مورد توجه قرار داده و جايي براي نقش آفريني «زن ايراني » وجود نداشته است.

از جمله زنان مبارزي كه در تاريخ معاصر ايران تا حدود بسياري ناشناخته مانده و اطلاعات چنداني از زندگي وي در دست نيست ، زني است تبريزي به نام «زينب پاشا» كه به تنهايي نهضتي ماندگار و غرورآفرين بر پا ساخت.

زينب پاشا كه در منابع گوناگون با نامها و القابي چون: «بي بي شاه زينب»، «زينب باجي» ، «ده باشي زينب» و «ائل قيزي» از او ياد شده است، فرزند «شيخ سليمان» از مردان تهي دست محله «عموزين الدين» تبريز بود. از تاريخ تولد، دوران كودكي و جواني وي مطلبي در منابع تاريخي ذكر نشده است اما نام «زينب پاشا» در جريان قرارداد استعماري رژي و آغاز مبارزات ضداستبدادي و ضداستعماري وي براي هميشه در تاريخ ثبت گرديد.

واقعه قرارداد استعماري رژي يا همان واگذاري امتياز تنباكو به دولت انگلستان اتفاقي بود كه در دوران قاجار رخ داد. عصري كه شاه به عنوان «مالك كشور» بدون هيچ قيد و بندي اموال ملي را در اختيار بيگانگان قرار مي داد، سال ۱۲۶۳ شمسي زينب و گروه وي مبارزات خود را آغاز كرده و از اواخر دوره ناصري تا زمامداري مظفرالدين شاه در صحنه سياسي آن دوران به نقش آفريني پرداخته اند.

پس از انتشار اخبار انعقاد قرارداد واگذاري امتياز تنباكو به دولت استعماري انگلستان توسط چند روزنامه نگار تبريزي، اين شهر نخستين كانون مبارزه و مخالفت با اين قرارداد در كشور گرديد.

در پي فتواي مجتهد تبريزي بيش از ۲۰ هزار تن از مردم تبريز در اعتراض به قرارداد رژي شورش كرده و با بستن بازار و حمله به چند مركز دولتي مخالفت خود را با آن اعلام كردند. اما مدتي از اين حركت نگذشته بود كه سربازان مسلح ناصرالدين شاه به سرعت در سطح شهر تبريز مستقر شده و ضمن سركوب و متفرق كردم مردم، بازاريان، شهر را با زور و تهديد اسلحه مجبور به بازكردن مغازه ها مي نمايند.

در همين حال زينب پاشا به همراه گروه خود به بازار تبريز ريخته و ضمن درگيري با مأموران، بازاريان را نيز دوباره مجبور به تعطيلي بازار مي كنند.

حركت ديگر زينب پاشا در جنبش مردم عليه گرسنگي و قحطي در سالهاي انقلاب مشروطه متبلور مي شود. « احتكار » در سالهاي انقلاب مشروطيت در تبريز و آذربايجان بلاي جان فقيران شده بود و محتكران و گرانفروشان از به ذلت نشاندن مردم ، پولهاي كلان به جيب مي زدند.

در اين مقطع نيز قيام زنان تبريز به رهبري زينب پاشا آغاز مي شود. زينب و هوادارانش محتكران را شناسايي كرده و به انبار آنان حمله مي كردند. آنان آرد و گندم را از انبار بيرون كشيده و بين فقراي شهر و روستاهاي اطراف پخش مي كردند. برخي منابع تاريخي از فعال بودن ۳هزار زن در كنار زينب پاشا براي مبارزه با محتكران سخن به ميان آورده اند.

سخنراني هاي آتشين زينب و شخصيت كاريزماتيك وي در فرهنگ و تاريخ آذربايجان به گونه اي تأثيرگذار و ماندگار شده كه حتي در مثل ها و اشعار فولكلور مردم اين ديار نيز جاي گرفته است.