جنگ با شاخه زیتون و چشم انداز آن

از مدت ها پیش انتظار آن می رفت که ترکیه به بهانه پیشگیری از قدرت گیری کرد ها در شمال سوریه بعد از شکست داعش در منطقه مداخله نظامی کند و برای پیشبرد آن زمینه های لازم را با تبلیغات وسیع و گسترده در افکار عمومی ترکیه فراهم آورد .عملیات نظامی و مداخله در عمق خاک سوریه با نام « شاخه زیتون » در 30 دیماه با حملات هوایی آغاز شد تا نیرو های زمینی با تانک و خود رو های زرهی از مرز کیلیس گذر کنند و به پایگاه های یگان های مدافع خلق ( ی پ گ ) و ( پ ی د ) حمله ور شوند.

ترکیه نزدیک به 900 کیلومتر مرز مشترک با سوریه دارد که در آن سوی مرز در بیش از 2 میلیون کرد زندگی می کنند که در منطقه شمالی سوریه تا مرز اقلیم کردستان عراق پراکنده اند. مقامات سیاسی، امنیتی و نظامی ترکیه بر این باورند که دو سازمان سیاسی و نظامی کرد ها در شمال سوریه رابطه بسیار نزدیک با پ ک ک ( سازمان نظامی با شاخه های گوناگون که از سوی ایالات متحده و اروپا سازمان تروریستی شناخته شده و بیش از سه دهه است که عملیات نظامی را در خاک ترکیه پیش می برد ) دارند و تداوم آن در خاک سوریه اند. از آن رو ترکیه حق خود می داند که بر اساس منشور سازمان ملل متحد و برای تامین امنیت داخلی، عملیات نظامی خود را تا بیرون از مرز ها گسترش دهد و توان نظامی کرد ها را از بین ببرد.بنابرین با آغاز عملیات نظامی ترکیه در شمال سوریه، فرانسه ( عضو دائمی شورا ) از اعضای شورای امنیت سازمان ملل خواست تا تشکیل جلسه فوری دهند و موضوع را بررسی کنند که جلسه شورای امنیت هم با توجه به منشور آن، بدون نتیجه پایان یافت که این اقدام و پیآمد های آن نشانگر توافق دو قدرت عمده جهانی یعنی ایالات متحده و فدراسیون روسیه با آن عملیات نظامی ترکیه در منطقه عفرین است.

سوریه چندین سال است که در آتش جنگ و ویرانی می سوزد،هزاران انسان بیگناه و بی سلاح در آن جان باخته و میلیون ها انسان هم آواره شده اند، از یک سو ارتجاع منطقه با همکاری و همیاری شرکای خود در جهان می خواهد با کار برد زور، خشونت وحشیانه و کشتار، شریعت و تاریک اندیشی را در منطقه بر پا سازد و از سوی دیگر امپریالیست های جهانی و بازیگران منطقه ای در راستای منافع خود به هر جنایتی زیر نام و عناوین مختلف دست می زنند. در این بازی گویا دوست و دشمن دائمی و همیشگی وجود ندارد، گاهی بازیگران جهانی و منطقه ای به هم می تازند و همدیگر را دشمن می نامند و گاهی دیگر همپیمان و دوست می شوند. ترکیه بویژه اردوغان رئیس جمهور آن واکنش های گوناگون و متضادی از خود نشان داده، گاهی با حامیان بشار اسد مانند ایران و روسیه تا مرز برخورد نظامی پیش رفته و گاهی دیگر با آنها پشت میز مذاکره نشسته به نوعی از اسد حمایت کرده و خواستار حفظ تمامیت ارضی سوریه شده است ولی در همه این دوران با گروه و سازمان های سیاسی و نظامی کرد ها مخالفت کرده و برای سرکوب آنها عملیات گوناگونی انجام داده است که آخرین آن با نام « سپر فرات » در مارس سال 2017 بود که در 29 همان ماه به پایان رسید.

عملیات نظامی شاخه زیتون از هوا و زمین در شرایطی آغاز شد، که ترکیه با همپیمان نظامی خود، ایالات متحده آمریکا اختلافات روز افزونی دارد، ترکیه بر این باور است که شریک نظامی آن در پیمان ناتو اهمیت گذشته را به ترکیه نمی دهد، از فتح اله گولن طراح کودتای نافرجام ترکیه حمایت می کند.سختگیری هایی در صدور ویزا برای شهروندان ترکیه انجام می دهد و از همه آنها مهم تر به بیش از 30 هزار رزمنده کرد آموزش نظامی و اسلحه سنگین تامین می کند که آنها بعد از پایان دولت اسلامی داعش در منطقه، کنترل آنجا را در دست گیرند، و دولت خود گردان خود را مانند عراق در شمال سوریه برپا سازند و با پراکنده شدن در مناطق کرد نشین به اقلیم کردستان عراق متصل شوند و کریدور ضروری برای دولت مستقل کردستان را در آینده تا دریای مدیترانه گسترش دهند. ترکیه برای پیشگیری از آن در نظر دارد تا عمق 30 کیلومتر در خاک سوریه نقوذ کند و ارتش آزادی بخش سوریه را در آن منطقه مستقر سازد که این کار می تواند تشکیل دولت خود مختار کردستان را برای مدتی به تاخیر اندازد ولی از بین نخواهد برد زیرا مقامات روسیه و ایالات متحده بار ها یادآور شدند که با پایان جنگ خواهان فدراسیونی در سوریه اند که در آن کرد ها به حق و حقوق خود برسند

آنچه مسلم است ایالات متحده، فدراسیون روسیه و رژیم اسد هرکدام در راستای منافع خود از حمله ترکیه به منطقه استقبال کردند، مقامات ترکیه گفتند که ما پیش از حمله با بازیگران منطقه رایزنی کرده و اطلاعات لازم را به آنها داده ایم و آنها نیز تدابیر لازم را اتخاذ کردند تا جائیکه روسیه نفرات خود را پیش از حمله از عفرین خارج کرده و سوریه هم در مناطق دیگر درگیر جنگ با داعش و یا گروه های دیگر است و در این منطقه با یگان های مدافع خلق ( پ ی د ) به توافق آتش بس رسیده است. بنابرین ایالات متحده با تحریک و تشویق، ترکیه را به جنگ فرسایشی در منطقه کشیده است و به نظر می رسد جنگ طولانی مدتی در پیش رو است، این جنگ فرسایشی، از یک سو می تواند موقعیت و ثباتی را که به نفع بشار اسد در سوریه تغییر کرده به هم بزند و از سوی دیگر گروه ها جهادگر و اسلامی را که آمریکا به آنها نیاز دارد تقویت کند.

ترکیه در درون کشور هم با بحران شدید اقتصادی روبرو است، برای نخستین بار بعد از چند سال بار دیگر تورم و بیکاری دو رقمی شده و تنش های اجتماعی افزایش یافته است، از آن گذشته ادامه جنگ در منطقه کردستان بخش مهمی از بودجه نظامی را می بلعد و جامعه را با محدودیت های زیادی روبرو کرده است. اردوغان با پیش کشیدن شرایط اضطراری برخی از آزادی های سیاسی، سندیکایی و صنفی را محدود و روزنامه نگاران، سیاستمداران، روشنفکران و کارگران را زندانی کرده است و در این مدت کوتاه بیش 100 ها نفر را به اتهام مخالفت با جنگ دستگیر کرده است، اقتصاد ترکیه توانایی و ظرفیت آن را ندارد که برای مدت طولانی نیروی نظامی در خارج از مرز های خود را داشته باشد، بنابرین برنده طولانی مدت جنگ در منطقه ایالات متحده خواهد بود و ترکیه را تا جایی همراهی خواهد کرد که منافع خود را حفظ کند. ترکیه برای تاراندن جنگجویان کرد باید به مناطق دیگر، مانند منبج نفوذ کند که در این جا با مخالفت آمریکا روبرو می شود. ژنرال « جوزف ووتال » از مرکز فرماندهی ارتش ایالات متحده در جواب « مولود چاووش اوغلی » که گفته بود، باید نیرو های آمریکایی از منبج خارج شوند تا شرایط ورود نیرو های نظامی ترکیه و ارتش آزادی بخش سوریه به آن فراهم شود به کانال تلویزیونی ( سی ان ان انترناسیونال ) گفته است که نفرات ارتش آمریکا از آنجا خارج نخواهند شد. در این میان موقعیت فدراسیون روسیه هم رو به بهبودی است، که بعد از حمله ترکیه از سوی نیرو های کرد به خیانت متهم شده بود. در این مورد خبر روزنامه « ایزوستیا ) در روز 29 ژانویه جلب توجه می کند که نوشته است: کرد های سوریه با میانجیگری فدراسیون روسیه موافقت کرده اند که عفرین و مناطق پیرامونی آن را به ارتش سوریه واگذار کنند که خود کرد ها هم چند روز پیش از اسد خواستند که با ارتش ترکیه در منطقه مقابله کند.

ترکیه در نبرد با کرد ها با ارتش آزادی بخش سوریه که خود در سازماندهی و آموزش آنها نقش اساسی داشته همکاری می کند، این ارتش از افراد و گروه های ناهمگونی تشکیل شده است که آینده منطقه را تهدید می کند، در بین آنان افراد و آثار زیادی از نظامیان سوری دیده نمی شود، « فهمی تاشکین » از روزنامه نگاران آزاد در روزنامه « دیوار » به بررسی ارتش آزاد سوریه پرداخته و می نویسد: گروه احرار الشام از سوی ابو خالد السوری تشکیل شده است که از سوی اوساما بن لادن برای سوریه برگزیده شده بود، گروه دیگری از اخوان المسلمین سوریه تشکیل شده که بینش بسیار ارتجاعی دارند، در این میان گروه های دیگری هم مانند حزب اسلامی ترکستان در آن شرکت دارند که از ترک های اویغور و وابسته به القاعده و طالبان اند. همراه با آنان گروه های دیگری هم مانند، گروه حمزه، جیش النصر، سکول الجبل، سلطان مراد و گردان های نورالدین زنکی، سمرقند، منتصیر بلاح و فاتح سلطان محمد و… در آن شرکت دارند که اکثر آنان بعد از پایان عملیات سپر فرات در خاک ترکیه آموزش دیده و در نوار مرزی سوریه آماده جنگ بوده اند.

مقامات ترکیه بار ها گفته اند که با برقراری نوار امنیتی به جنگ پایان خواهند داد ولی به نظر نمی رسد که این جنگ به این زودی ها پایان یابد و ادامه طولانی مدت و فرسایشی آن به اقتصاد ترکیه ضربه زده آن را شکننده خواهد کرد و شاید هم موقعیت اردوغان را که خواهان بهره برداری از آن و پیروزی در انتخابات سال آینده است متزلزل سازد، ترکیه بیشترین سود اقتصادی را از برپایی دولت اقلیم کردستان عراق برده بود، حجم تجاری خود را تا حجم 7 میلیارد دلار افزایش داده، قرارداد های دوجانبه بدون توجه به اعتراض های بغداد بسته بود، بنابرین مناطق خود مختار کردستان در سوریه و عراق در شرایط صلح و آرامش به نفع ترکیه است که آنها را از نظر اقتصادی و حتا اجتماعی و سیاسی به خود نزدیک تر کند و حجم تجاری خود را با آنها افزایش دهد….