تضادی چشمگیر: کوبای سوسیالیستی در مقابل آمریکای امپریالیست

نوشته آرون کومار، عضو کمیتهٔ مرکزی و دفتر بین‌‌المللی حزب کمونیست هند (مارکسیست) 

در روز ۲۶ ژوییه  ۱۹۵۳(۴ مرداد ۱۳۳۲)، فیدل کاسترو و هم‌وطنانش در مرحله‌ای از مبارزهٔ خود علیه رژیم دیکتاتوری وقت کوبا، به پادگان مونکادا حمله کردند. اگرچه این تلاش ناکام ماند و فیدل دستگیر شد و عدهٔ بسیاری جان خود را از دست دادند، ولی این واقعه نقطهٔ مهمی در تاریخ انقلاب کوبا بود. این اقدام منجر به ایجاد جنبش ۲۶ ژوییه شد که سراسر کشور را در بر گرفت و به موفقیت مبارزات آتی چریکی مسلحانه به رهبری فیدل کاسترو، چه گوارا، رائول کاسترو، کامیلو سی‌ینفوگوس و دیگران کمک کرد.

مردم کوبا با رهبری این مبارزان انقلابی افسانه‌‌یی، دیکتاتور مورد حمایت آمریکا- باتیستا- را با موفقیت برکنار کردند و انجام تغییرات در کشور خود را آغاز کردند. پروژه‌ای که آنها پس از این پیروزی در سال ۱۹۵۹ آغاز کردند، تا کنون آزمون‌‌های بسیاری را با موفقیت پشت سر گذاشته و در تعهد خود به سوسیالیسم، انترناسیونالیسم، نوع‌‌دوستی و انسان‌‌دوستی سرسختانه ایستاده است. از روز نخست، آمریکا برای بی‌‌ثبات کردن دولت نوبنیاد کوبا دست به کار شد: مزدوران مسلّح را برای انجام حمله‌های تروریستی به داخل کشور ‌فرستاد، کارزار تبلیغاتی شدیدی را علیه کوبا شروع کرد، کوبا را تهدید کرد،  موشک‌‌هایش را به سمت کوبا نشانه گرفت، حملهٔ نظامی موسوم به عملیات خلیج خوک‌‌ها را طراحی و اجرا کرد، کوبا را در محاصره قرار داد، و سوای همهٔ اینها، صدها بار برای ترور کردن فیدل کاسترو تلاش کرد. آمریکا سال‌هاست که تلاش می‌‌کند تا کوبا را به دامن خود بازگرداند.

آمریکا، کوبا را که تقریباً ۹۰ مایل با آن فاصله دارد، تهدیدی برای خود قلمداد می‌کند. این تهدید ناشی از قدرت نظامی کوبا نیست، بلکه ریشه در قدرت اندیشه‌‌های آن دارد. فیدل کاسترو از شهروندان کوبا خواست تا در این “نبرد اندیشه‌ها” شرکت کنند و تمام تلاش خود را صرف این کرد تا مردم را برای این مبارزه آماده کند. هیچ  مبارزهٔ آرمانی را نمی‌‌توان بدون مشارکت کافی مردم و باور آنها به راهی که در پیش دارند به جلو برد، و آرمان‌‌ها نیز از شرایط عینی شکل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرند. حزب کمونیست کوبا از تمام منابع محدود موجود در داخل کشور برای بهبود شرایط زندگی مردم استفاده کرده است. آموزش، بهداشت و درمان، و نیازهای بنیادی زندگی مردم تأمین و تضمین شد. بر اساس آمار بانک جهانی، کوبا بیشترین درصد پزشکان در جهان (به نسبت جمعیت) را دارد:‌۸٫۴ پزشک به ازای هر هزار نفر. متوسط عمر در کوبا ۷۹ سال است که بسیار بالاتر از میانگین جهانی (۷۳ سال) است. میزان مرگ‌‌‌‌‌ومیر کودکان نیز از کمترین‌‌‌‌ها در جهان است.

آمریکا در حالی برای همهٔ کشورها در مورد حقوق بشر و نقض آن توسط آن کشورها موعظه می‌کند که وضعیت رعایت حقوق بشر در خود آمریکا تا کنون چنین افشا و آشکار نشده بود. برای سرکوب اعتراض‌‌های اخیر “زندگی سیاهان مهم است” که تقریباً در تمام شهرهای بزرگ آمریکا در جریان است، نیروی پلیس عظیمی گسیل شده است. نابرابری‌‌‌‌های اقتصادی، اجتماعی، و نژادی در آمریکا کاملاً چشمگیر است. از سوی دیگر، در کوبا، حقوق برابر برای کار برابر، چه برای مرد و چه برای زن، جزو حقوق بنیادی بشر است. مراقبت‌های پزشکی رایگان یک حق انسانی است. آموزش رایگان یک حق انسانی است. در بسیاری از کشورها اینها حقوق بشر محسوب نمی‌شوند بلکه فقط وسیله‌ای برای کسب‌وکارند. كوبا مشکلات و محدودیت‌‌هایی را که دولت با آنها روبروست، و نیز خطرهای نظام سرمایه‌‌داری و امپریالیستی را که مترصد غلبه بر کوباست با مردم خود در میان می‌‌گذارد. حزب کمونیست و دولت مردم را همراه و در کنار خود دارند. به همین دلیل است که پس از فروریزی اتحاد جماهیر شوروی، توانستند “دورهٔ ویژه” با موفقیت از سر بگذرانند.

با تغییر رؤسای جمهور و احزاب حاکم در آمریکا، سیاست‌های آنها در قبال کوبا تغییری نکرد. البته روش‌‌های اعمال سیاست‌های آنها متفاوت بود، ولی هدف یکسان باقی ماند. همگی کوبا را هدف قرار داده بودند و خواستار تغییر دادن نظام اجتماعی کوبا بودند. برخی از آنان- همچون اوباما- سعی کردند تا محدودیت‌‌ها را کمتر کنند ولی هرگز دست از محاصرهٔ اقتصادی کوبا بر نداشتند. حتی هنگامی که همهٔ دنیا در کنار کوبا ایستاد و محاصرهٔ ناعادلانه و غیرانسانی آن را محکوم کرد، آمریکا به سازمان ملل متحد و قطعنامه‌‌های آن که همگی تقریباً به اتفاق آرا تصویب شده بودند، اهمیتی نداد.

طبق آمار سازمان ملل متحد، تحریم و محاصرهٔ اقتصادی کوبا موجب ۱۳۰میلیارد دلار خسارت به این کشور شده است. مهم‌‌تر از این ضرر اقتصادی، از بین رفتن جان ارزشمند هزاران انسان است. در حالی که آمریکا تحریم‌‌های اقتصادی خود را عملی می‌کرد و مشغول گسیل نظامیان خود برای تغییر دادن رژیم‌های کشورهای گوناگون بود، کوبا پزشکان خود را به قاره‌‌های جهان می‌‌فرستاد تا نظام درمانی آنها را بهبود بخشد. طی شش دههٔ‌ گذشته، طبق گزارش‌‌های منتشر شده، کوبا بیش از  ۴۰۰هزار کادر پزشکی به بیش از ۱۶۰ کشور جهان اعزام کرده است.

واکنش كوبا و آمریكا حتّی در جریان بیماری همه‌‌گیر کووید–۱۹ نیز کاملاً متفاوت بوده است. براساس آمار سازمان جهانی بهداشت (WHO)،  ۲۲۰۵ مورد ابتلا به بیماری و ۸۳ مورد مرگ در کوبا بر اثر این بیماری گزارش شده است که برابر با مرگ حدود هفت نفر به ازای هر یک میلیون نفر است، رقمی که بسیار کمتر از آمار بیشتر کشورهای اروپایی، آمریکای شمالی و آمریکای لاتین، و بیش از ۵۰برابر کمتر از رقم مربوط به آمریکاست.

در حالی که آمریکا مانند دزدان دریایی عمل می‌کرد و سعی داشت تا لوازم پزشکی را مصادره و به سوی این کشور بفرستد، کوبا به همهٔ درخواست‌های کمک پزشکی کشورهای دیگر پاسخ مثبت می‌‌داد. آمریکا تقریباً همهٔ سهم داروی رمدِسیویر (Remdesivir) را که مورد استفادهٔ بیماران کورونایی است خریداری کرد. از سویی دیگر، کوبا با داروی اینترفرون آلفا ۲ب، یکی از ۱۹ داروی ساخته شده یا زیر آزمایش بالینی در کوبا، و یکی از مؤثرترین درمان‌های این بیماری، به کمک بیماران کورونایی شتافت. در مدت همه‌گیری این بیماری، بیش از ۷۰ سفارش برای داروهای ساخته شده در کوبا دریافت و پذیرفته شد. کوبا سال‌هاست که برای درمان بیماری‌های گوناگون، مانند پسوریازیس (صَدَفک)، سرطان، و سکتهٔ قلبی، دارو و واکسن تولید و صادر می‌کند و همچنین پیشرفت‌های خود در علوم دارویی را با دیگران به اشتراک می‌گذارد.

آمریکا این همه‌‌گیری را فرصتی برای خفه کردن کوبا و محکم‌تر کردن محاصرهٔ اقتصادی کوبا دید، در حالی که کوبا آن را فرصت و وظیفه‌ای برای درمان مردم در هر نقطه از جهان، صرف‌نظر از نظام‌های اعتقادی یا اجتماعی آنها می‌داند. در سه ماه گذشته، کوبا ۳۸ گروه پزشکی متشکل از ۳۴۰۰ کادر درمانی که ۶۵درصد آنها را زنان تشکیل می‌دهند به ۳۱ کشور و منطقهٔ جهان اعزام کرده است. این عده به ۲۸هزار کادر درمانی کوبایی که پیش از شیوع کورونا در ۵۹ کشور مشغول به کار بودند، پیوستند.

در سال ۲۰۰۵، هنگامی که آمریکا مورد اصابت طوفان کاترینا قرار گرفت و با این فاجعه درگیر بود، کوبا پیشنهاد به آمریکا کمک داد. در همان زمان بود که گردان پزشکی “هِنری ریوْ” به منظور مقابله با عوارض بلاهای طبیعی و بیماری‌های همه‌گیر تشکیل شد. طی ۱۵سال، این گردان پزشکی ۳٫۵ میلیون نفر را درمان کرده و جان حدود ۸۰هزار نفر را نجات داده است. از سوی دیگر، دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریكا محاصرهٔ ۶۰ سالهٔ آمریكا علیه كوبا را شدت بخشید، و بخش سوّم قانون هِلمز-بِرتون در مورد كوبا را برای نخستین بار از زمان تصویب آن در سال ۱۹۹۶، عملی کرد. از ژانویهٔ ۲۰۱۹ تا مارس ۲۰۲۰ ، آمریکا طی ۹۰ اقدام اقتصادی خصمانهٔ‌جدید علیه کوبا، بخش‌های اصلی اقتصاد کوبا همچون معاملات مالی، صنعت گردشگری، بخش انرژی، سرمایه‌گذاری‌های خارجی، و برنامه‌های همکاری پزشکی با سایر کشورها را هدف قرار داد.

محاصرهٔ کوبا مانعی جدّی برای وارد کردن وسائل پزشکی بسیار مورد نیاز کوباست. به عنوان مثال، اگر بیش از ۱۰درصد از مواد یا اجزای تشکیل‌دهندهٔ یک وسیلهٔ پزشکی یا دارو منشأ آمریکایی داشته باشد، کوبا مجاز به خرید آن نیست. علاوه بر این، آمریکا محدودیت‌هایی را برای بانک‌ها، شرکت‌های هواپیمایی، و شرکت‌‌‌‌‌‌های کشتی‌رانی ایجاد کرده است تا از دریافت کالاهای اهدایی سایر کشورها توسط کوبا جلوگیری کند. در ماه آوریل امسال، بنیاد چینی “علی‌‌بابا” سعی کرد تا ماسک، کیت تشخیص سریع ویروس و دستگاه‌های تنفس مصنوعی (ونتیلاتور) به کوبا ارسال کند ولی شرکت هواپیمایی که برای انتقال آن اقلام به کوبا با علی‌بابا قرارداد داشت، از قبول این کالاها خودداری کرد زیرا از تحریم‌های آمریکا علیه خودش هراسان بود. یک کشتی که اخیراً با محموله‌ای از مواد اولیهٔ لازم برای تولید دارو به کوبا وارد شده بود، بار خود را تخلیه نکرد زیرا بانک مربوط به این معامله به دلیل احتمال خطر تحریم شدن توسط آمریکا، تصمیم گرفت تراکنش مالی را انجام ندهد و مبلغ قرارداد را به فروشنده پرداخت نکند.

آمریکا با فشار آوردن به کشورهای دیگر، آنها را وادار می‌کند که توافق‌های همکاری پزشکی با کوبا را لغو و کمک‌های کوبا در خلال همه‌گیری کنونی را نیز رد کنند. سال گذشته، اکوادور با اخراج ۳۸۲ پزشک کوبایی به حدود سه دهه همکاری پزشکی با کوبا پایان داد زیرا گرفتن وام از صندوق بین‌المللی پول، مشروط به انجام این کار بود. پس از انجام مراسم تحلیف ژاییر بولسونارو در مقام رئیس‌‌‌جمهور برزیل، کوبا مجبور به فراخواندن ۸۵۱۷ نفر از پزشکان و کادر درمانی خود شد که منجر به قطع ارائهٔ مراقبت‌های درمانی به ۲۸میلیون برزیلی گردید، زیانی که اکنون با تعداد شگفت‌آور مرگ‌ومیر ناشی از همه‌گیری کووید-۱۹ در آن کشور با تمام وجود حس می‌شود. سازمان درمانی پان‌آمریكن (مرتبط با سازمان جهانی بهداشت) تخمین زده است كه ممكن است در درازمدّت، تعداد ۳۷هزار کودک خردسال برزیلی در دههٔ آینده جان خود را از دست بدهند. بنابراین، سیاست نفرت‌پراکنی آمریكا علیه كوبای سوسیالیستی، منجر به از بین رفتن جان انسان‌ها در همه‌جا، از جمله در كشورهای دوست آمریکا می‌شود.

نوآم چامسکی کوبا را تنها کشوری توصیف می‌کند که “همبستگی بین‌المللی” را در عمل پیاده کرده است. بان کی مون، دبیرکل سابق سازمان ملل متحد، کوبا را “الگویی” برای سایر کشورهای جهان خواند. انتشارات سازمان جهانی بهداشت کوبا را یكی از نظام‌های مؤثر و بی‌نظیر در جهان توصیف كرد. همهٔ این موفقیت‌ها توسط مردم کوبا و ازراه توانمندی و نیروی جامعه‌ای سوسیالیستی به دست آمده است که فیدل کاسترو و دیگران آرزوی آن را داشتند و در تمام طول زندگی خود برای ساختن آن تلاش کردند، و همچنان می‌کنند.

مردم کوبا در برابر تلاش‌های آمریکا برای تحقیر کشورشان مقاومت و از نظام سوسیالیستی خود دفاع می‌کنند.آنها شجاعانه اعلام کرده‌اند که: با انسجام و اتحاد، ما قادر خواهیم بود با سخت‌ترین چالش‌ها روبرو شویم و آنها را با موفقیت پشت سر بگذاریم. این چالش‌ها نمی‌توانند ما را خفه کنند و نمی‌توانند مانع ما شوند”. زمان همبستگی همه‌جانبه با کوبا و تحسین مردم شجاع آن فرا رسیده است.

به پیش، پیامبر پُرشور صبحدم

در امتداد مسیرهای بی‌مانع ناشناخته… به پیش،

ستیزکنان با دشنام‌های این و آن

در جبهه‌ای پر از ستارگان رزمندهٔ خشمگین

سوگند یاد می‌کنیم

که پیروز شویم یا جان خود را نثار کنیم.

(شعری که چه گوارا برای فیدل سروده بود.)

  به نقل از «نامهٔ مردم»، شمارۀ ۱۱۰۹، ۱۳ مرداد ماه ۱۳۹۹