کارگران و انقلاب:
بازتاب اعتصابهای کارگری در رسانه‌ها در آستانه انقلاب
با اوج گیری اعتراضات مردم در پاییز ۱۳۵۷، کارگران واحدهای بزرگ و کوچک صنعتی و خدماتی کشور دست به اعتصاب سراسری زدند. آرشیو روزنامه‌های کیهان، آیندگان، اطلاعات و مجلات تهران مصور و جوانان امروزِ دی و بهمن ۱۳۵۷ را ورق می‌زنیم.
تابستان ۱۳۵۷ یکی از سخت‌ترین دوران اقتصادی برای طبقه کارگر ایران در پیش از انقلاب محسوب می‌شد. کاهش دستمزدها از یک طرف و افزایش نرخ بیکاری از طرف دیگر شرایط سختی را برای فرودستان جامعه به وجود آورده بود تا حدی که شمار افراد بیکار در کشور با رشدی پنجاه درصدی به ۴۰۰هزارنفر رسیده بود. همچنین حقوق خالص مزدبگیران به خصوص در بخش ساختمان سازی بیش از ۳۰ درصد کاهش یافت.
با اوج گیری اعتراضات مردم در پاییز ۱۳۵۷، کارگران واحدهای بزرگ و کوچک صنعتی و خدماتی کشور دست به اعتصابی سراسری زدند. خود آیت الله خمینی، که دیگر رهبریش بر انقلاب تثبیت شده بود، فراخوان به اعتصاب را صادر کرده بود.
بروز اعتصابهای فراگیر در صنعت نفت به عنوان اصلی‌ترین منبع درآمد کشور، حکومت را با بحرانی جدی مواجه کرد. مجموعه این اعتصاب‌ها ضربه مهلکی به اقتصاد کشور وارد و زمینه را برای پیروزی انقلاب فراهم ساخت.
آیت الله خمینی پیش از بازگشت به ایران، در سخنرانی‌های متعدد، وعده «زندگی بهتر» به کارگران را در حکومت اسلامی داد. او در پاریس در گفت‌وگو با خبرنگاران رسانه‌های بین المللی با اشاره به اینکه محرومان جامعه در زمان حکومت شاه ضررهای بسیاری متحمل شدند، این اطمینان را داد که «طبقات مردم در زمان حکومت اسلامی از هستی ساقط نخواهد شد.» (روزنامه کیهان، ۲۶ دی ۱۳۵۷) او خطاب به کارگران اعتصابی کشور گفت «هر ساعت اعتصاب شما خدمتی است به خداوند متعال و به کشور اسلام» و وعده داد که وضع زندگی کارگران در حکومت اسلامی دگرگون خواهد شد و آنها به رفاه خواهند رسید.
این وعده ها هم سبب گسترده شدن اعتصابهای کارگری در سراسر کشور شد. در کنار این اعتصاب ها، بسیاری از کارگران واحدهای کوچک تولیدی که دستمزدشان را مدت زیادی نگرفته بودند هم به صف معترضین پیوستند.
گزارش زیر با استفاده از مطالب آرشیوی روزنامه‌های کیهان، آیندگان، اطلاعات و مجلات تهران مصور و جوانان امروز گردآوری شده است.
■ ۲۴ دی ۱۳۵۷:
هیأت اعزامی آیت‌الله خمینی به مناطق نفت‌خیز به ریاست مهندس بازرگان، برای تشویق کارگران به تولید مواد نفتی مورد نیاز کشور به میان کارکنان اعتصابی راه‌آهن رفتند تا چاره‌ای برای حمل مواد نفتی پیش از به کار افتادن همهٴ لوله‌ها، توسط راه‌آهن بیابند. زیرا ۱۵ درصد مصرف داخلی توسط راه‌آهن حمل می‌شود. کارگران راه‌آهن گفتند: اگر قطاری راه بیفتد و اعتصاب شکسته شود، در وهلهٴ اول نظامیان می‌توانند مهمات و آذوقه دیگر و مواد مورد نیاز خود را حمل کنند که این قدمی بر ضد قیام ملی ایران است.
آیت‌الله خمینی در پیامی به مردم کردستان از کشاورزان و دهقانان این استان خواست که فریب تبلیغات رژیم را نخورند و مطمئن باشند که «طبقات مردم در زمان حکومت اسلامی از هستی ساقط نخواهد شد»
■ ۲۵ دی ۱۳۵۷:
در نود و پنجمین روز اعتصاب در کارخانه ماشین‌سازی اراک (که پس از کارخانه ذوب‌آهن اصفهان، بزرگترین کارخانه ایران است)، کارگران قطعنامه‌ای صادر کردند: «۹۵ روز قبل کارگران و کارمندان ماشین‌سازی اراک، به منظور اعلام همبستگی و اعتراض به کشتارها، خیانت‌ها، فساد، نابرابری‌ها و وابستگی به امپریالیسم و برای رسیدن به آزادی و استقلال واقعی برای سومین بار در طی چهار ماه گذشته دست به اعتصاب زدند که هنوز هم ادامه دارد.» کارگران اعتصابی در این قطعنامه یادآور شدند که طی اعتصاب اخیر، «چماقداران» حکومتی با حمایت «ژاندارم»ها خانه‌هایشان رو مورد حمله قرار دادند و همچنین «برای فشار هرچه بیشتر به کارگران و کارمندان» حقوق آذر و دی‌ماه‌شان را پرداخت نکرده‌اند
تجمع کارگران شرکت ملی گاز در محل اداره سوم این شرکت. کارگران خواستار اخراج و محاکمه مسئولان فاسد این سازمان شدند
نمایندهٴ کارگران صنعت‌نفت در تظاهرات گسترده مردمی در تهران برگزار شد: «به کوری چشم دشمن، قطره‌ای نفت از این مملکت بیرون نمی‌رود تا امپریالیسم خون‌آشام به زانو درآید.»
اجتماع پرشور کارگران کارخانه‌های بنز خاور در تهران. کارگران این کارخانه و نمایندگان چند کارخانه دیگر مانند «بوتان گاز»، «لیلاند موتورز»، «علاء‌الدین»، «ماشین سازی اراک» و «بی‌اف‌گو دریچ» با صدور قطعنامه‌ای ضمن همبستگی با کارگران اعتصابی سراسر کشور و «کلیه طبقات زحمتکش جامعه» خواستار «انحلال سندیکاهای فرمایشی وزارت کار و تشکیل سندیکای واقعی شدند.
به مناسبت هفتمین روز کشتار مردم یزد و به درخواست کارگران این شهر، تظاهرات وسیعی با شرکت هزاران نفر برپا شد.
■ ۲۶ دی ۱۳۵۷:
اجتماع کارگران و کارمندان اعتصابی کارخانه دخانیات. در این اجتماع، کارگران از همه مصرف‌کنندگان سیگار درخواست کردند که در نهضت تحریم شرکت کنند و از مصرف سیگارهای خارجی که «خیانت بزرگی به کشور» محسوب می‌شود، خودداری کنند.
کارگران کارخانه چیت‌سازی تهران همبستگی خود را با «انقلاب پرشکوه خلق‌های ستمدیده ایران» اعلام کرد
تظاهرات ۵ هزار نفری کارگران در اهواز. کارگران در این راهپیمایی شعارهایی در حمایت از طبقه کارگر سر دادند
■ ۲۷ دی ۱۳۵۷:
حمله مأمورین نظامی به کارگران اعتصابی پالایشگاه نفت اهواز. در این حمله یک کارگر کشته و شماری هم مجروح شدند.
■ ۲۸ دی ۱۳۵۷:
هیأت مدیره سندیکای کارگران کارخانجات صنعتی ایران ناسیونال، از کارگران این کارخانه خواست تا در راهپیمایی اربعین حسینی (۲۹ دی‌ماه) در تهران شرکت کنند
کمیته برگزاری اعتصاب راه‌آهن ایران طی قطعنامه‌ای، حمل مواد سوختی را پذیرفت
نمایندگان کارگران سازمان غله، قند و شکر و چای اعلام کردند کارگران این سازمان از اول آبان‌ماه در اعتصاب هستند و تنها کسانی‌که وظیفهٴ تأمین مایحتاج عمومی را دارند، مشغول به کار هستند
کارگران کارخانجات ارج ضمن تأکید بر انحلال سازمان کارگران و ایجاد کنفدراسیون کارگری، خواستار آزادی سیاسی سیاسی برای همه گروه‌ها شدند
کارگران اعتصابی شرکت بازرگانی دولتی ایران با صدور اطلاعیه‌ای همبستگی خود را با «ملت مبارز ایران» اعلام کردند
راه‌آهن تهران اعلام کرد کارگران و کارکنان این سازمان، در راهپیمایی فردا شرکت خواهند داشت
گروهی از کارگران صنایع مس سرچشمه خواستار آزادی «امیرحسین ناصری» فرزند ابراهیم ناصری یکی از کارگران صنایع مس سرچشمه شدند
کارگران گروه صنایع کاغذ پارس هفت‌تپه، همبستگی خود را با مبارزات ملت ایران اعلام کردند
سندیکای رانندگان شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه اعلام داشت که با صفوف متشکل در راهپیمایی اربعین حسینی شرکت خواهند کرد
کارگران مبارز کارخانه ذوب‌آهن اصفهان از همرزمان خود در راه‌آهن تقاضا کردند برای جلوگیری از نابودی تأسیسات ذوب‌آهن، زغال سنگ مورد نیاز ذوب‌آهن را تأمین کنند
آیت‌الله خمینی در پیامی به یدالله سحابی (از مؤسسین نهضت آزادی) به او برای تشکیل هیأتی در جهت تقویت و تنظیم اعتصابات، مأموریت داد. این تصمیم، برای رفع نیازهای ضروری مردم گرفته شد که در دوران اعتصاب با مشکل مواجه شده بود
کارگران کارخانه الیاف تهران در تجمعی خواستار لغو قوانین موجود کار شدند
■ ۲۹ دی ۱۳۵۷:
برگزاری راهپیمایی بزرگ اربعین حسینی. در این راهپیمایی میلیونی، کارگران بسیاری از واحدهای تولیدی و صنعتی مختلف شرکت داشتند
چندین هزار نفر از اهالی سنندج در اعتراض به عدم پرداخت حقوق دوماه کارگران شهرداری این شهر دست به تظاهرات ضد حکومتی زدند.
■ ۳۰ دی ۱۳۵۷:
هیأت اعزامی آیت‌الله خمینی به مناطق نفتی جنوب طی ابلاغیه‌ای از کارگران بخش‌هایی از پالایشگاه آبادان خواست تا به محل کار خود برگردند و محصول پالایشگاه را از ۲۴۰ هزار بشکه در روز، به ۳۶۰ هزار بشکه افزایش دهند
سازمان کارگران ایران منحل شد. این سازمان یک تشکل حکومتی بود که برای دفاع از حقوق کارگران تأسیس شده بود. کارگران انقلابی بارها در اجتماعات‌شان انحلال این سازمان به گفتهٴ آنان «ضد کارگری» را خواستار شده بودند
■ ۱ بهمن ۱۳۵۷:
تظاهرات کارگران کارخانه الیاف، در دانشگاه صنعتی تهران. این کارگران با سر دادن شعارهای صنفی خواستار پرداخت حقوق‌های خود شدند.
■ ۲ بهمن ۱۳۵۷:
اجتماع دانشجویان دانشگاه‌های تهران در مرکز توزیع فروشگاه‌های کوروش. دانشجویان در این اجتماع همبستگی خود را با کارگران این واحد اعلام داشتند
روزنامهٴ کیهان: ۳۰۰۰ کارگر مجتمع چوب و کاغذ مازندران بیکار شدند
تظاهرات دانشجویان دانشگاه اصفهان در همبستگی با کارگران اعتصابی سراسر کشور
تظاهرات مردمی در تهران در حمایت از کارگران. در قطعنامه این تظاهرات چند هزار نفری، آمده است: «هدف از برگزاری این تظاهرات ابراز همبستگی و پشتیبانی هرچه بیشتر از جنبش کارگر است.»
■ ۳ بهمن ۱۳۵۷:
سندیکای مستقل بافنده سوزنی و کشباف طی اطلاعیه‌ای از کارگران برای شرکت در یک راهپیمایی دعوت کرد
راهپیمایی کارگران کارخانه قند پارس. کارگران اعلام کردند به پیروی از دستور آیت‌الله خمینی، به‌خاطر تأمین شکر موردنیاز مردم در اعتصابات شرکت نمی‌کنند
کارگران اعتصابی ماشین‌سازی تبریز در یک راهپیمایی گسترده، همبستگی خود را با کلیه افسران، خلبانان، درجه‌داران و همافران اعتصابی پایگاه شاهرخی همدان و پایگاه وحدتی دزفول اعلام کردند
تظاهرات کارگران مخابرات اصفهان در همبستگی و وحدت با ملت ایران
تظاهرات دانشجویان در همبستگی با کارگران اخراج کارخانه کفش ملی در محوطه این کارخانه. دانشجویان و کارگران خواستار «لغو احکام اخراج» و «تشکیل سندیکاهای واقعی کارگری» شدند
راهپیمایی دو هزارنفری کارگران کارخانه ریسندگی و بافندگی (چیت) ری در حمایت از نهضت اسلامی
پایان اعتصاب کارگران کارخانه سیمان بهبهان
■ ۴ بهمن ۱۳۵۷:
پیام کارگران کارخانجات سیمان تهران: ما در کنار ملت ایران هستیم
همبستگی کارگران شرکت کارخانه‌های صنعتی آزمایش و سندیکای کارگران جنرال تایر با مبارزات ملت ایران
کارگران کارخانه تولید زغال‌سنگ کرمان، بنا به خواست روحانیون شهر و در جهت تأمین نیاز کارخانه ذوب آهن اصفهان، به اعتصاب خود خاتمه دادند
اعلام موجودیت «کمیته حمایت از کارگران و زحمتکشان» برای رسیدگی به وضع کارگران اخراجی
■ ۵ بهمن ۱۳۵۷:
اعلام همبستگی سندیکای کارگران کارخانهٴ سیمان ری با نهضت انقلابی اسلامی
همبستگی کارگران صنایع الکترونیک با جنبش اسلامی ملت ایران
همبستگی کارگران کارخانه پولیکا (وابسته به شرکت سهامی پتروشیمی آبادان) با خواسته‌های کارگران اعتصابی صنعت نفت
پیام تشکرآمیز کارگران چاپ و نشر ایران به آیت‌الله طالقانی بابت اعزام نماینده برای حل اختلافات
تجمع ۵۰۰ نفرهٴ کارگران سوخت‌گیری فرودگاه مهرآباد در اعتراض به بدرفتاری مأمورین آمریکا و اسرائیلی. کارگران مدعی بودند در طول سال‌های گذشته و تا همین اواخر، مأموران امنیتی اسرائیلی و آمریکایی هنگام سوخت‌گیری، کارگران را بازرسی و با آنان توهین‌آمیز برخورد می‌کردند
روزنامه کیهان: ۳.۵ میلیون کارگر ایرانی، ۳ ماه است حقوق نگرفته‌اند
پشتیبانی سندیکای کارگران ریسندگی و بافندگی ممتاز از مبارزات ملت ایران
اعلام همبستگی کارگران کارخانجات صنعتی زاگرس با گروه‌های مبارز ملت ایران
درخواست کمیته تنظیم اعتصابات منتخب آیت‌الله خمینی به سرپرستی یدالله سحابی از کارگران سازمان خدمات موتوری شهرداری تهران برای پایان دادن به اعتصابات
اعلام همبستگی کارگران کارخانه قند مرودشت با انقلاب ایران
اعلامیه سازمان احیا و سالم‌سازی سندیکاهای کارکری: انحلال سندیکاهای تحمیلی و انجام انتخابات آزاد کارگری نخستین گام است
■ ۷ بهمن ۱۳۵۷:
راهپیمایی و اعتصاب کارگران شهرداری بهشهر در اعتراض به عدم پرداخت ۳ ماه دستمزد. کارگران شعارهای ضدحکومتی سر دادند
■ ۸ بهمن ۱۳۵۷:
اعلامیه شماره ۷ کمیته ارتباطات شورای نمایندگان کارگران صنعت نفت جنوب: وارد مرحله جدیدی از مبارزات شده‌ایم
به وسیله انجمن اسلامی مهندسین: کمیته حمایت از کارگران و زحمتکشان تشکیل شد
تجمع اعتراضی کارگران اعتصابی شهرداری پایتخت. کارگران شهرداری خواستار انحلال انجمن شهر شدند
تحصن کارگران شرکت مهندسین مشاور NTC وابسته به شرکت مخابرات ایران در اعتراض به اخراج ۹۲ کارگر این شرکت
■ ۹ بهمن ۱۳۵۷:
اعلام پشتیبانی شش هزار کارگر فنی و کارکنان مسلسل‌سازی وابسته به سازمان صنایع نظامی از نهضت ملی ایران
اعلام همبستگی کارگران شرکت سهامی صنعتی پارس مینو با ملت شریف ایران
اعلام همبستگی کارگران کارخانه سیمان سفید دماوند از انقلاب ملت ایران
پیام سازمان مجاهدین خلق به کارگران تهران: کارگران نقش سرنوشت‌ساز در انقلاب ایران دارند
اعلام همبستگی کارگران کارخانه‌های لوازم اتومبیل ایران با کارگران و زحمتکشان اعتصابی سراسر کشور
اجتماع کارگران سندیکای بافنده کشباف در مدرسه عالی علوم. کارگران در این مراسم تأکید کردند: پیروزی کامل هنوز به‌دست نیامده است
اخراج ۷۰۰ کارگر کارخانه سیپورکس ایران
اعلام همبستگی کارگران اعتصابی شرکت سهامی کشت و صنعت و دامپروری مغان با انقلاب ملت ایران
■ ۱۰ بهمن ۱۳۵۷:
اعلام همبستگی کارگران کارخانجات جهان و پلاستیک‌سازی آرمه از قیام حق‌طلبانه ملت شریف ایران
نامه جمعی از کارگران صنعت‌نفت جنوب به آیت‌الله خمینی: کارگران می‌خواهند در شورای انقلاب اسلامی نماینده داشته باشند
تظاهرات کارگران صنایع نظامی در دانشگاه تهران و اعلام پشتیبانی از انقلاب مردم ایران
تظاهرات کارگران نفت‌آبادان در تهران در همبستگی با روحانیون متحصن دانشگاه تهران
■ ۱۱ بهمن ۱۳۵۷:
دعوت سندیکای کارگران کارخانجات ایران ناسیونال از کارگران برای شرکت در مراسم استقبال از آیت‌الله خمینی
اعلام پشتیبانی کارگران کارخانجات شیشه قزوین از انقلاب مردم ایران
■ ۱۲ بهمن ۱۳۵۷:
استقبال کارگران سراسر کشور از ورود آیت‌الله خمینی به تهران
کارگران بازنشسته شرکت نفت: حقوق یک ماه ما پرداخت نشده است
اعلام همبستگی کارگران کارخانجات شرکت تولیدی استارلایت، شرکت سهامی گچ تهران و کارخانه پارس ماکارون، کارخانه زمزم با انقلاب ملت
تجمع کارگران کارخانه بیسکوییت‌سازی گرجی در اعتراض به اخراج ۲۰۰ تن از همکارانشان
جلسه هفت سندیکای کارگری از اصناف و کارگاه‌های تهران برای تشکیل شورای (انجمن) همبستگی کارگران تهران
■ ۱۴ بهمن ۱۳۵۷:
نامه کارگران خطوط لوله و مخابرات صنعت نفت ری به روزنامه کیهان: حقوق کامل نگرفته‌ایم
اعلام همبستگی سندیکای کارگران بسته‌بندی گوشت تهران و حومه با ملت ایران
پنج هزار کارگر صنایع چوب و کاغذ گیلان (چوکا) با حضور در دفتر روزنامه کیهان: از دو ماه قبل حقوق نگرفته‌ایم و بلاتکلیفیم
تجمع کارگران شرکت نفت آبادان در حمایت از انقلاب
تظاهرات ۲۵ هزار کارگر ۱۳۴ کارخانه شهر صنعتی البرز علیه رژیم و همبستگی با انقلاب
■ ۱۵ بهمن ۱۳۵۷:
اعلام همبستگی کارگران کارخانه سیمان غرب با جنبش ملی ایران
اعلام همبستگی کارگران شهرداری سمنان با ملت ایران و اعتراض به کشتار مردم در تهران
تجمع هفتصد نفر از کارگران بلاتکلیف کارخانه ایران کاوه با همراهی دانشجویان
■ ۱۶ بهمن ۱۳۵۷:
انجمن «کارگران و دانشجویان» اعلام موجودیت کرد
اعلامیه سازمان چریک‌های فدایی خلق در ستایش از مبارزه کارگران صنعت‌نفت: شورای انقلاب ایران باید توسط میلیونها اعتصاب کننده تشکیل شود
■ ۱۷ بهمن ۱۳۵۷:
حزب توده ایران: فرصت تشکل سازمانی ارتش ۵ میلیونی کارگران فراهم است
تظاهرات صدها کارگر کارخانه صنعتی جنرال در دانشگاه تهران
تحصن کارگران شهرداری مسجد سلیمان برای برکناری سرپرست شهرداری این شهر
تجمع کارگران مجتمع فولاد اهواز در حمایت از انقلاب
کارگران شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه: ما نمایندگان فعلی سندیکا را قبول نداریم
پیروزی کارگران کارخانه بیسکوییت گرجی. کارگران اخراجی دوباره مشغول کار شدند
پایان اعتصاب رفتگران آبادان
■ ۱۸ بهمن ۱۳۵۷:
آیت‌الله طالقانی: در قزوین، ارتش کارگران را تهدید کرده که اگر از دستورات ما سرپیچی کنید شما قتل‌عام خواهید شد
راهپیمایی کارگران کارخانجات جنرال همراه با دانشجویان در مخالفت با رژیم
سندیکای کارگران بافنده سوزنی تهران: ایجاد سندیکاها و اتحادیه‌های واقعی مهمترین مسئله روز است
بیانیه انجمن مهندسان اسلامی پلی‌تکنیک تهران: کارفرمایان مسئول قطع حقوق و اخراج کارگران می‌باشند
اعلام پشتیبانی کارگران شرکت زغال سنگ کرمان از انقلاب ملت ایران
تحصن گروهی از کارگران شرکت ساختمانی مجد در اعتراض به اخراج همکارانشان
همبستگی دانشجویان و دانش‌آموزان قزوین با کارگران کارخانه‌های صنعتی این شهر
■ ۱۹ بهمن ۱۳۵۷:
شرکت هزاران کارگر در مراسم گرامیداشت سالروز عملیات سیاهکل در دانشگاه تهران
اعلام پشتیبانی کارگران کارخانجات انرژی از دولت بازرگان
اعلام همبستگی کارگران کارخانجات روغن نباتی پارس با نهضت ملت ایران
■ ۲۰ بهمن ۱۳۵۷:
اعلام پشتیبانی کارگران شرکت سنگ آهن بافق یزد از دولت بازرگان
گردهمایی کارگران سیمان کرمانشاه در حمایت از جنبش ملی
حمله چماقداران طرفدار حکومت به اجتماع کارگران در بندرعباس
گردهمایی صدها کارگر کارخانه‌های تهران. کارگران با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کردند: کمیته‌های واقعی برای ایجاد سندیکاهای واقعی انتخاب می‌شوند
تحصن کارگران کارخانه جنرال در اعتراض به عدم پرداخت حقوق و دستمزد
■ ۲۱ بهمن ۱۳۵۷:
مهندس بازرگان در جمع کارگران شرکت نفت: با استقرار دولت موقت اعتصاب شرکت نفت پایان خواهد یافت
اعلام پشتیبانی کارگران کارخانجات بوتان از دولت بازرگان
کارگران خیاط در اعلامیه‌ای خواستار همکاری سندیکاهای کارگری شدند
زمانه/ امیرسام گودرزی ۲۱ بهمن ۱۳۹۹
