دان کورتر» خبرنگار جوان آمریکایی، که بهتازگی به تابعیت کشور روسیه درآمده، در گفتگویی با کیلب ماپین، مشاهدات و نظرات خود درباره انتخابات اخیر روسیه را بیان کرده است. متن زیر خلاصهای از نکات مهم نظرات اوست.
مردم روسیه برای انتخاب نمایندگان مجلس روسیه (دوما) در روزهای ۱۷ تا ۱۹ سپتامبر (زمان طولانی رایگیری به دلیل شیوع پاندمی بود) به پای صندوقهای رأی رفتند. طبق آخرین اخبار، تقریباً 52درصد افراد واجد شرایط در این انتخابات شرکت کردند. در این انتخابات حزب «روسیۀ واحد» (حزب حاکم) 50درصد آرا را به خود اختصاص داد. حزب کمونیست با 19درصد آرا در مقام دوم، حزب لیبرال دموکرات (حزبی با تمایلات ناسیونالیستی و دست راستی) با ۵/۷درصد آرا در مقام سوم، و حزب «روسیۀ عدالتخواه» با تمایلات سوسیال دموکراتیک نیز با ۴۶/۷ درصد آرا در مقام چهارم قرار گرفتند.
افزایش آرای حزب کمونیست فدراتیو روسیه را شاید بتوان مهمترین پدیده این انتخابات دانست. آرای حزب کمونیست از 13درصد در انتخابات سال ۲۰۱۶، به 19درصد در این انتخابات افزایش یافت. این میزان اقبال عمومی به حزب کمونیست از دهه نود تا بهحال بیسابقه بوده است. از دلایل این پیروزی میتوان به بروز مشکلات اقتصادی ناشی از پاندمی، و اثر منفی سیاستهای دولت پوتین در بالا بردن حداقل سن بازنشستگی اشاره کرد.
گنادی زیوگانف، دبیر کل حزب کمونیست، علت اصلی این پیروزی را به محبوبیت حزب میان مردم «اعماق» روسیه نسبت میدهد. ناوالنی، ناراضی معروف روسیه، که سازمان حامیاش به دلیل کلاهبرداریهای مالی از شرکت در انتخابات منع شده بود، با فرصتطلبی سیاسی و برای ابراز مخالفت با پوتین، از طرفدارانش خواست تا به حزب کمونیست رأی دهند. هر چند که زیوگانف، ناوالنی را پروژۀ سازمان سیا نامیده است. درصد بالای آرای حزب کمونیست را که در مقایسه با میزان آرای انتخاباتی احزاب کمونیستی در دیگر کشورهای غربی، بسیار چشمگیر است، باید به حساب خاطرۀ زندگی در دوران اتحاد شوروی گذاشت، که علیرغم گذشت سالها، هنوز از حافظۀ مردم شوروی به خصوص آنها که در آن دوران زندگی کردهاند، زدوده نشده است.
برخلاف این گفتۀ کلیشهای که «هرکس که تحت رژیم کمونیستی زندگی کرده از این سیستم متنفر است»، اتفاقاً شاهد اقبال مردم مسنتر به آرمانهای اتحاد شوروی هستیم. علت دیگر افزایش محبوبیت حزب کمونیست، ترکیب پیچیده و متفاوت آن با احزاب مارکسیست ـ لنینیستی سنتی در کشورهای غربی است. این حزب از آزادی مذاهب حمایت کرده و ارتباطات وسیعی با سازمانهای مذهبی دارد. خطمشی این حزب بسیار به مشی حزب کمونیست چین شباهت دارد و درسهای زیادی از تجربیات این حزب را بهکار گرفته است. دلیل دیگر تعداد زیاد اعضای حزب، عدم وجود همگنی فکری در میان اعضای آن است. در میان اعضای حزب، از مؤمنین کامل به مارکسیسم ـ لنینیسم تا سوسیال دموکراتها دیده میشوند. برای رهبری حزب، اولویت بر اتحاد عمل است تا وحدت ایدئولوژیک اعضای آن.
برنامۀ انتخاباتی حزب کمونیست فدراتیو روسیه
حزب کمونیست فدراتیو روسیه برای این انتخابات یک برنامۀ ده مادهای اعلام کرد. برای آشنایی با خطمشی حزب، متن این مواد تحت عنوان «ده گام اساسی برای به قدرت رسیدن تودهها» را درج میکنیم:
۱. از میان بردن عناصر وابستگی استعماری کشور: منظور از این عناصر وابستگی، وابستگی سیستم مالی کشور به دلار آمریکا، و کوتاه کردن دست سرمایۀ خارجی در اقتصاد کشور و استقلال مالی ـارزی کشور است. باید گفت که هنوز این وابستگی مالی وجود دارد، هر چند که از میزان آن نسبت به سالهای ۱۹۹۰ بسیار کاسته شده است. در ماه مه ۲۰۲۱، تنها 20درصد ذخیرۀ ارزی کشور دلار و بقیه ترکیبی از طلا و رِنمینبی (یوآن چین) بود.
۲. صنعتی کردن کشور با معیارهای قرن بیستو یکم: این ماده مشخصاً به معنای جایگزین کردن سیاستهای اقتصادی صادراتمحور، سرمایهگذاری در صنایع سنگین، مکانیزه کردن بیشتر کشاورزی و ملی کردن صنایعی است که در دهه نود خصوصی شده است.
۳. ایجاد امنیت غذایی برای مردم: با آنکه روسیه صادرکنندۀ گندم است، اما هنوز یکسوم از زمینهای قابل کشت آن بلااستفاده مانده است. حزب کمونیست به دنبال توسعۀ کشاورزی از طریق افزایش مزارع اشتراکی است.
۴. اجرای سیاستهای مالی به عنوان ابزاری در جهت توسعه: که شامل جلوگیری از ثبت شرکتهای روسی در خارج از کشور به منظور فرار از مالیات و قوانین کشور؛ محدود کردن ورود سرمایۀ خارجی؛ ملی کردن شرکتهای بزرگ عمدهفروشی کالا؛ و حرکت به سوی برنامهریزی دولتی اقتصاد میشود.
۵. تغییر سیاستهای مالیاتی: ایجاد سیاست مالیات تصاعدی بجای درصد ثابت مالیاتی مستقل از میزان درآمد.
۶. کنترل هزینههای خدمات عمومی: از قبیل برق و آب و سوخت مصرفی خانوادهها، و محدود کردن میزان هزینۀ این خدمات به کمتر از 10درصد درآمد هر خانوار.
۷. مشارکت مردم در سیاستگذاریهای دولت: از طریق گسترش مباحثات سیاسی در محل کار، مناظرههای تلویزیونی و ایجاد تعامل بیشتر بین مردم و دولت.
۸. تخصیص یکسوم بودجۀ مملکت به آموزش، بهداشت و گسترش علم و فرهنگ.
۹. تقویت نیروی نظامی و ارتش در مقابل تهدیدات ناتو.
۱۰. حمایت بیشتر از مراکز فرهنگی چون تئاترها و موزهها.
این ادعا که حزب کمونیست تنها حزب سالمندانی است که در حسرت زمان اتحاد شوروی بسر میبرند، واقعیت ندارد. درست است که به دلیل تبلیغات لیبرالی و ضد کمونیستی که از سالهای ۱۹۹۰ در روسیه به شدت رواج یافت، گرایشهای لیبرالی نیرومندی در نسل جدید دیده میشود، اما همانند روندی که در کشورهای غربی نیز شاهدیم، نسل جوان روزبهروز تمایل بیشتری به عقاید چپ پیدا کرده است.
این امر که از سه حزبی که بیشترین آرا را در این انتخابات کسب کردند، هیچ کدام تمایلات لیبرالی ندارند، و حزب چهارم نیز برنامهای متمایل به چپ دارد، خود اثباتی بر این مدعاست. حقارتی که ملت روس در دوران صدرات گورباچف و یلتسین متحمل شد، موجب شده تا بسیاری از شهروندان کشور بیآنکه هیچ گرایش سیاسی داشته باشند، افسوس دوران اعتلای نظامی، فنی و فرهنگی اتحاد شوروی را بخورند. البته گروهی از کمونیستها هم هستند که مشی سیاسی حزب کمونیست فدراتیو روسیه را فرصتطلبانه شمرده و در احزاب کوچک چپگرا متشکل شدهاند. از آن جمله حزبی به نام «کمونیستهای روسیه»، که از حزب کمونیست فدراتیو روسیه انشعاب نموده است.
گزارشها از تقلب در انتخابات
برای اولین بار در انتخابات سیستم رأیگیری الکترونیک به طور آزمایشی در مسکو و چند ناحیۀ دیگر روسیه مورد استفاده قرار گرفت. حزب کمونیست از ابتدا با تقاضای بررسی دقیق این سیستم، معتقد بود که شیوۀ جدید، در را بر روی تقلبهای انتخاباتی باز میکند. حزب بعداً نیز چند نمونه از نتایج مشکوک را اعلام کرد.
مثلاَ در یکی از محلات مسکو، کاندیدای حزب کمونیست به نام والری راسکین در زمانی که بیش از ۹۹درصد آرا خوانده شده بود، 1.35درصد از رقیب انتخاباتی خود جلوتر بود، در حالیکه بعد از خواندن باقیماندۀ آرای کاغذی و الکترونیک، با 13درصد اختلاف، از رقیب خود شکست خورد! رئیس کمیتۀ نظارت بر انتخابات که خانمی از شخصیتهای لیبرال کشور است گزارش داد که ۱۲مورد ریختن آرای تقلبی توسط دوربینهای پایشگر ضبط شده است. مسئولین دولتی تعهد کردهاند که درباره موارد مشکوک تحقیق و بررسی انجام شود.
دانش و امید، شماره ۸، آبان ۱۴۰۰