«لو یون‌موئو» رئیس «پروژه امنیت اروپایی» در «موسسه اروپاییِ موسسه روابط بین‌الملل معاصر چین» گفت: دلیل اصلی مواضع متفاوت آمریکا و اروپا بر سر توقیف دارایی‌های روسیه این است که آنها منافع ژئوپلتیکی متفاوتی دارند.
کشورهای غربی پس از شروع درگیری روسیه-اوکراین حدود 300 میلیارد دلار از دارایی‌های حاکمیتی روسیه را مسدود کرده و برنامه ریختند از درآمد حاصل از این دارایی‌ها برای حمایت از اوکراین استفاده کنند.
ایالات متحده کشورهای اتحادیه اروپا را تحریک کرده تا این دارایی‌های خارجی روسیه را توقیف کنند. شایان ذکر است که این دارایی‌ها عمدتا در اروپا متمرکز هستند نه آمریکا. این عدم توازن باعث شده اروپا به کانون اصلی تلافی‌جویی مسکو تبدیل شود.
«لطمه متقابل» اروپا و روسیه و حتی تشدید بیشتر تقابل باعث باخت هر دو طرف خواهد شد. در سوی دیگر، با اینکه آمریکا نیز هزینه کمی را پرداخت خواهد کرد، اما می‌تواند از مزایایی عظیم برخوردار شود.
تلافی روسیه درد شدیدی به غربی‌ها تحمیل می‌کند
چه میزان از دارایی‌های حاکمیتی روسیه توسط اروپا و ایالات متحده بلوکه شده است؟ شبکه خبری «بی بی سی» گزارش داد که پس از شروع درگیری روسیه-اوکراین در سال 2022، اعضای گروه 7 (G7) و اتحادیه اروپا جمعا حدود 325 میلیارد دلار از دارایی‌های روسیه را مسدود کرده‌اند. بر اساس گزارش «راشا تودی» (RT)، آمریکا فقط 5 تا 6 میلیارد دلار از دارایی‌های حاکمیتی روسیه را بلوکه کرده است.
روسیه مصمم به دفاع از دارایی‌های خارجی خود است. «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه در ماه مه دستور داد که اگر دارایی‌های روسیه یا «بانک مرکزی» این کشور در ایالات متحده توقیف شود، بر اساس حکم دادگاه روسیه می‌تواند اموال آمریکا یا اشخاص مرتبط با آن در روسیه را برای جبران خسارت روسیه، توقیف کند.
«اگر کشورهای گروه 7 دارایی‌های روسیه را توقیف کنند، ممکن است حدود 83 میلیارد دلار خسارت ببینند.» بر اساس گزارش روزنامه «وزگلیاد» چاپ روسیه، داده‌های «سازمان آمار دولتی فدرال روسیه» در سال 2022 نشان می‌دهد که کشورهای عضو G7، 82.8 میلیارد دلار در روسیه سرمایه‌گذاری کرده‌اند. بزرگترین کشور سرمایه‌گذار بریتانیاست که 18.9 میلیارد دلار از دارایی‌های روسیه را خریداری کرد و پس از آن آلمان (17.3 میلیارد دلار) و ایالات متحده (9.6 میلیارد دلار) قرار دارند.
نگرانی‌های اتحادیه اروپا کم نیست!
گرچه کشورهای اتحادیه اروپا حدود دو سوم دارایی‌های حاکمیتی روسیه را مسدود کرده‌اند اما بیشتر آنها از توقیف دارایی‌های روسیه حمایت نمی‌کنند و آلمان یکی از بزرگترین مخالفان این اقدام است.
اول از همه، آلمان نگران است توقیف دارایی‌های روسیه احتمالا سابقه‌ای ایجاد کند و باعث ایجاد ادعا از جانب دیگر کشورها علیه آلمان شود. آلمان همچنین بر این باور است که دارایی روسیه باید دست نخورده باقی بماند تا بتوانند از آن به عنوان برگ چانه زنی در مذاکرات توقف درگیری جنگ روسیه-اوکراین استفاده کرد.
بسیاری از کشورهای اتحادیه اروپا مثل فرانسه و ایتالیا و «بانک مرکزی اروپا» نیز از توقیف دارایی‌های خارجی روسیه حمایت نمی‌کنند. برخی تحلیلگران به خبرگزاری روسی «تاس» گفتند که کشورهای اروپایی عموما نگران هستند توقیف دارایی‌های روسیه شاید باعث شود کشورهای دیگر شروع به بیرون کشیدن دارایی‌های خود از اروپا شوند که به افت ارزش یورو و تضعیف اقتصاد اروپا منجر خواهد شد.
ایالات متحده در مقایسه با درنگ و مخالف‌های درون اتحادیه اروپا، موضعی روشن در قبال توقیف دارایی‌های روسیه دارد. آمریکا معتقد است که بر اساس قوانین بین‌المللی، کشورها «می‌توانند اقدامات متقابل غیرقانونی دیگری را علیه کشورهایی که تعهدات بین‌المللی را نقض می‌کنند، انجام دهند.»
واشنگتن همچنین مدعی است کشورهایی که مستقیما از درگیری روسیه-اوکراین تحت تاثیر قرار گرفته‌اند، مثل حامیان اصلی اوکراین، حق توقیف دارایی‌های حاکمیتی روسیه در خارج از این کشور را دارند زیرا امنیت آن کشورها، «مورد تهدید واقع شده است.»
«لو یون‌موئو» رئیس «پروژه امنیت اروپایی» در «موسسه اروپاییِ موسسه روابط بین‌الملل معاصر چین» گفت: دلیل اصلی مواضع متفاوت آمریکا و اروپا بر سر توقیف دارایی‌های روسیه این است که آنها منافع ژئوپلتیکی متفاوتی دارند.
وی افزود خودِ آغاز بحران اوکراین از «دمیدن بر آتش» آمریکا جدا نیست و واشنگتن همواره امیدوار به دستیابی به اهداف «کنترل روسیه» و «تضعیف اروپا» از طریق این درگیری بوده است.
بنا بر این، ایالات متحده همیشه مسیر سیاستگذاری اردوگاه غرب در قبال روسیه را رهبری کرده تا منافع خود را ترویج دهد. بالعکس، اروپا طرف ثالثی است که بیشترین آسیب را از درگیری روسیه-اوکراین متحمل شده و عموما منفعل است.
پیش از درگیری روسیه-اوکراین، منافع اروپا و روسیه شدیدا در هم تنیده بود. حتی اگر این درگیری همچنان ادامه یابد، تشدید تقابل با روسیه معضل امنیتی اروپا را بدتر خواهد کرد و به ایجاد یک نظم امنیتی پایدار و ثابت در اروپا منجر نمی‌گردد.
لو یون‌موئو اضافه کرد اگر اروپا و روسیه «به هم آسیب بزنند» یا حتی این تقابل بیش از این تشدید شود، هیچ برنده‌ای در این میان وجود نخواهد داشت و آمریکا قادر خواهد بود تا از این فرصت برای سود بردن بهره ببرد؛ اول، مسکو از تحریم‌ها آسیب دیده، بازارهای مهم و ذخایر مالی را از دست داده، پتانسیل توسعه‌اش کاهش یافته و تهدیدهای علیه آمریکای آن کاهش پیدا کرده؛ دوم، شهرت یورو و کل سیستم مالی اروپایی پشت آن آسیب دیده و رقابت‌پذیری یورو در قبال دلار افت داشته است؛ سوم، تقابل میان اروپا و روسیه وابستگی اروپا به ایالات متحده در امنیت، اقتصاد، امور مالی، انرژی و دیگر حوزه‌ها را بیشتر کرده و به طور خاص ایالات متحده امسال انتخابات ریاست جمهوری خواهد داشت و مخالف داخلی بر دولت بایدن فشار وارد خواهد کرد و ترویج توقیف دارایی‌های حاکمیتی روسیه می‌تواند از این فشار بکاهد.
