عزیز هموطنلر!
آذربایجان خالقی‌نین اوزون ایللر استبدادلا مباریزه تاریخی وار، میللتیمیز بو قدیم دیارین حدودلارینی قوروماق اوچون اوزون ایللر آغیر زحمته قاتلاشیب و فداکارلیقلار گؤسترمکله، اجتماعی حرکات‌لارین اساسینی قویموش، اونو ثمره یئتیرمک اوچون وار گوجوله چالیشمیش‌دیر. بو دیار مشروطیت حرکاتی‌نین مدافعه‌سینده آزادلیق‌سئورلرین قالاسی اولموش‌دور. اونلار بو حرکاتدا الده ائتدیک‌لری نایلیت‌لری قوروماق اوچون آجلیغا، مشققت‌لره و چوخ‌لو چتین‌لیک‌لره سینه گره‌رک، هئچ واخت او مباریزه‌دن گئری چکیلمه‌میش‌دیر. محض بونا گؤره ده آوتوکراتیک حکومتلر و اونلاری حیمایت ائدن مرتجعلر طرفیندن همیشه نیفرتله اوزله‌شمیش، هر فورصتده سیخیشدیریلمیش، لاکین هئچ واخت تسلیم اولمامیش، آزادلیق و معاصیرلشمه هدفینی اونوتمامیشدیر.
اوزون زامان‌دان بری، هابئله ایکینجی دونیا محاربه‌سی‌نین باشلاماسی و رضا شاه دؤورونون بیتمه‌سی ایله آذربایجانین ضیا‌لیلاری و مترقی قوه‌لری اؤز سعی‌لرینی داوام ائتدیرمیش، مختلیف سیاسی و مدنی درنکلر یارادا‌راق اونلار واسطه‌سیله خالقیمیزی آیدینلاشدیرمیشلار. او جمعیتلر آمان‌سیز فئودال قورولوش و یئنی میدانا چیخمیش کاپیتالیست‌لر طرفیندن اذیت چکن کندلی‌لری و استیثمار ائدیلن فهله‌لری عدالت و آزادلیغا قوووشماق اوچون سفربر ائتمه‌یه باشلادی‌لار. او دؤور اقتصادی بحران، چؤره‌یین باها‌لیغی و قیتلیغی خالقی ناراحات ائدیردی، کندلرده وضعیت داها پیس و بئزدیریجی حال آلمیشدی. تئهران حکومتی داخیلی و خاریجی قوه‌لرله بیرلیکده قطعی شکیلده هر جور آزادلیغا قارشی چیخیر و آذربایجان خالقی‌نین حرکاتینی ایزله‌ییردی. بو آرادا آذربایجانین متفکیرلری، اجتماعی-سیاسی فعاللاری، خصوصیله ده آذربایجان اینجه‌صنعت خادیم‌لری خالق عصیانینا زمین یاراتماق اوچون همین بوغوجو شرایطده معاریفلنمه‌لرینی داوام ائتدیردی‌لر. سید جعفر پیشه‌وری‌نین تبریزه گلیشی و “آذربایجان” قزئتی ایله امکداش‌لیق ائتمه‌سی بو فعالیت‌لری سرعتلن‌دیرمکله، اولکی حرکات‌لارین داوامی اولا‌جاق سیاسی تشکیلاتین یارادیلماسینا زمین یاراندی. پیشه‌وری دوستلاری شبوستری و بادیقان ایله بیرلیکده 12 شهریور بیاناتینی حاضرلاماق و آذربایجانین بیر سیرا اجتماعی، اقتصادی و سیاسی فعاللاری طرفیندن امضالانماسی اوچون مصلحت‌لشیدی.
بیاناتی چاپا حاضرلاماق اوچون 48 آذربایجانلی فعال اونو امضالاییب. 1324- جو ایل سئنتیابرین 3-ده هم فارس، هم ده تورک دیل‌لرینده مراجیعت‌نامه نشر اولماقلا آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی‌نین یارانماسی رسمن اعلان ائدیلدی. سئنتیابرین 3-ده وئریلن بیانات خالق و مترققی قوه‌لر طرفیندن حرارتله قارشیلاندی. “آذربایجان” قزئتینده یازی یازان پئشه‌وری همیشه بیزه خاطیرلادیردی کی، بیز دئموکراتیا و آزادلیغی بوتون گوجوموزله قوروماغا آند ایچمیشیک و اؤزوموزو ایداره ائتمک گوجونه صاحیبیک.
12 شهریور بیاناتی بیر مقدمه و 12 ماده‌دن عبارت ایدی، دئمک اولار کی، بون‌لار اصلینده آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی‌نین یارادیجیلارینیندوشونجه‌سی ایدی. بو موراجیعت‌نامه‌نین گیریشینده دئییلیردی: – ایران مختلیف ائتنیک و میللت‌لرین وطنی‌دیر. بو ائتنیک‌لر و میللت‌لر نه قدر آزاد یاشاییرلارسا، بیر او قدر ده ایراندا بیرلیک اولا‌جاق. مشروطه اینقلابی نتیجه‌سینده یارانان کونستیتوسیادا ایالت و ویلایت انجومن‌لری(بیرلیک‌لری) حاقیندا قانونو تصدیق اولونماقلا بوتون ایران خالقینی ممکن قدر اؤلکه‌نین مقدراتینی تعیین ائتمه‌یه سفربر ائده‌رک ایالت و ویلایت‌لرین خصوصی احتیاجلارینی حل ائتمک اوچون اونلارین ایختیارینا بوراخماغا چالیشمیش‌دیر. اصل میللی بیرلیک او زامان ممکن‌دور کی، بوتون خالق‌لار اؤز داخیلی خصوصیت‌لرینی و آزادلیغینی قورویا‌راق اینکیشاف ائدیب و هر جهت‌دن برابر اولا بیلسین‌لر. بیز داخیلی ایشلرین ایداره اولونماسیندا ایرانین موستقیل‌لیگینی و بوتؤو‌لوگونو قورویوب ساخلاماقلا موستقیل و آزاد اولماق ایستییریک. دیلیمیز آلچالدیلیب، مکتب‌لرده فارس و تورک دیلی‌نین تدریس اولونماسینی ایستییریک. آزربایجانین دئموکرات فیرقه‌سی ده بو احتیاج‌لارین نتیجه‌سی‌دیر. بیاناتین 12 ماده‌سینه قیساجا اولا‌راق بو ماده‌لر داخیل ائدیلیب.
ایرانین مستقیللیگینی و بوتؤو‌لوگونو، آذربایجانین مختاریتینی قوروماق و اؤز مقدراتینی تعیین ائتمک اوچون عدالتلی قانونلارین تأمین ائدیلمه‌سی ایله یاناشی، ایالت و ولایت بیرلیک‌لری قانونونون حیاتا کئچیریلمه‌سی، مکتب‌لرده تورک دیلی‌نین تدریسی، اونیوئرسیتئت‌لرین یارادیلماسی، صنایع و فابریک‌لرین اینکیشافی، ایشسیزلیک و بو کیمی حال‌لارین آرا‌دان قالدیریلماسی، تیجارتین و آذربایجان مال‌لاری‌نین ایخراجی اوچون اینفراستروکتورون اینکیشافی، شهرلرین آبادلاشدیریلماسی، کندلی احتیاج‌لاری‌نین تأمین ائدیلمه‌سی و کندلی ایله بئی‌لر آراسیندا حقوق‌لارین معین ائدیلمه‌سی، سئچکی قانونونون ده‌ییشدیریلمه‌سی و میللی مجلیسده آذربایجان نماینده‌لری‌نین سایی‌نین آرتیریلماسی، کورروپسیایا قارشی مباریزه ، منیمسمه، روشوتخورلوق، خیانت و اوغورلوغون قارشیسی‌نین آلینماسی، آذربایجان‌دان ییغیلان وئرگی‌لرین 50%-نین اؤزونده خرجلنمه‌سی، بوتون مترقی و دئموکراتیک حکومت‌لرله دوستلوق علاقه‌لری‌نین آرتیریلماسی. اومید ائدیریک کی، بوتون آذربایجان‌لی‌لار بو ایستیقامته گئدن یولدا بیزه قوشولا‌جاق‌لار.
طبیعی‌دیر کی، اینسان اولجه ائوینی ساهمانا سالمالی، سونرا محله‌سی‌نین، شهری‌نین، یوردونون قایغی‌سینا قالمالیدیر، آذربایجانین ترقیسی ایرانین ترقی‌سینه سبب اولا‌جاق، وطن ظلم و ارتیجاع‌دان خلاص اولا‌جاق.
یاشاسین دئموکراتیک آذربایجان، یاشاسین مستقیل و آزاد ایران.
گؤروندوگو کیمی، آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی اؤز پروقرامیندا بوتون ایران اوچون آزادلیق و دئموکراتیانین گئنیشلندیریلمه‌سینی نظرده توتوردو. “12 شهریوار” بیاناتی‌نین نشری او قدرکی آذربایجان خالقیندا روح یوکسک‌لیگی یارادیب و اونلارین حیاتیندا آزادلیق اومیدینی آرتیردی، او قدر ده تئهران حکومتی و اونو دستکله‌ین مرتجع‌لری قورخودوردو. بو اوزدن ده ایلک گوندن اونو محو ائتمه‌یی دوشونوردولر. لاکین فیرقه تئهرانین منفور پلان‌لارینا محل قویمایا‌راق اؤز مقصدینی حیاتا کئچیرمه‌یه داوام ائدیردی.
عزیز هموطنلر!
1324-جو ایل 12 شهریور بیاناتی‌نین درج اولونماسیندان بیر نئچه اون‌ایللیک‌لر کئچیر، بو زامان کسیگینده اؤلکه‌ده چوخ‌لو حادثه‌لر باش وئریب، اینقیلاب نتیجه‌سینده شاهلیق رئژیمی دارماداغین ائدیله‌رک یئرینده ایران ایسلام جمهوری‌سی یارانیب و اؤلکه‌نی ایداره ائدیر، لاکین هله ده استبداد رئژیمی یاشاماقدا‌دیر. آذربایجانین دا ایستک‌لری قالماقدا‌دیر. آذربایجان اؤز مقدراتینی تعیین ائتمک حقوقونو طلب ائدیر. بو طلب عموم‌دونیا اینسان حقوقلاری خارطیاسینا و بین‌الخالق کونوئنسیا‌لارا اویغوندور. اؤلکه‌میز آغیر، چتین و تطالع‌یوکلو گونلردن کئچیر، چوخ آییق، اوزاق‌گؤرن اولماق و زامانی دیرلن‌دیرمک گرکیر. بونا لاقئید یاناشماق اولماز. ارتیجاع و استبداد اؤزونو قوروماق اوچون مختلیف یول‌لارلا اینسان‌لار آراسیندا هیله ایله تفریقه یاراتماقلا اونلاری بیر-بیری‌نین جانینا سالماق نیتی گوده بیلر. اونا گؤره ده، بیر داها 12 شهریور بیاناتی‌نین مئساژینا و مضمونونا نظر سالیب، استبداد و ارتیجاع ایله مباریزه‌ده همرأی‌لیگی گئنیشلن‌دیرمک لازیم‌دیر. آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی آچیق اورکله اؤلکه‌نین بوتون آزادلیق‌سئور، سیویل و مترقی قوه‌لری ایله، دوستلوق مناسیبتی قورماق . امکداش‌لیق ائتمک ایسته‌ییر.
یاشاسین آزادلیق‌سئور، مترقی و صلح‌سئور قوه‌لر بیرلیگی.
یاشاسین آزادلیق‌سئورلرین قالاسی اولان آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی.
آذربایجان دموکرات فیرقه‌سی مرکزی کمیته‌سی
8 شهریور 1403
29 آوقوست 2024
