پیش‌بینی‌ها از کاهش چشمگیر سطح آب دریای خزر تا پایان قرن حاکی از آن است که سطح تراز این دریاچه ممکن است ۲۰ تا ۳۰ متر کاهش یابد. معصومه بنی‌هاشمی، مدیر مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر، با اشاره به نقش پررنگ تغییرات اقلیمی، به تأثیرات ناشی از افزایش دما و کاهش بارش بر تراز آب خزر و تبعات منفی آن بر زیرساخت‌های ساحلی اشاره کرد.
از دلایل اصلی این کاهش می‌توان به افزایش دما و به تبع آن افزایش تبخیر آب اشاره کرد که با کاهش بارش و جریان ورودی رودخانه‌ها تشدید می‌شود. ولگا، به‌عنوان بزرگ‌ترین منبع آب ورودی، با کاهش قابل‌توجه آبدهی خود به‌شدت بر سطح تراز آب خزر تأثیر گذاشته است. نقش کشورهای اطراف در مصرف و مدیریت منابع آبی رودخانه‌ها، به‌ویژه روسیه، حائز اهمیت است، زیرا اقدامات ملی و بهره‌برداری منابع آبی این کشورها می‌تواند بر کاهش یا تثبیت آب خزر تأثیر بگذارد.
با توجه به اهمیت این موضوع، خانم بنی‌هاشمی بر لزوم همکاری منطقه‌ای تأکید کرده و خواستار مذاکراتی با روسیه و سایر کشورهای ساحلی خزر شده است.
دریای خزر، بزرگ‌ترین دریاچه جهان، در مرز میان اروپا و آسیا قرار دارد و با پنج کشور ایران، روسیه، آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان هم‌مرز است. این دریاچه بسته است و برخلاف دریاهای آزاد به اقیانوس‌ها راه ندارد؛ بنابراین، تبخیر و ورود آب از رودخانه‌ها (عمدتاً رودخانه ولگا) عوامل اصلی تنظیم سطح آب آن هستند.
یکی از ویژگی‌های خزر، تنوع اکوسیستم‌های آن است. خزر خانه گونه‌های گیاهی و جانوری منحصربه‌فردی مانند ماهی خاویار است که برای اقتصاد کشورهای ساحلی اهمیت دارد. این دریاچه همچنین از نظر منابع نفت و گاز زیرزمینی غنی است و این موضوع منافع اقتصادی و استراتژیکی برای کشورهای حاشیه آن ایجاد کرده است.
همچنین، تغییرات اقلیمی و افزایش دما باعث شده تا با چالش‌هایی مانند افزایش تبخیر، کاهش سطح آب، آلودگی‌ها و کاهش تنوع زیستی مواجه شود که نیاز به همکاری‌های بین‌المللی دارد.
