امروز یکشنبه ۱۸ آذر، سقوط رسمی رژیم بشار اسد، با اعلام استعفاء رئیس‌جمهوری سوریه، به‌طور رسمی اعلام شد. این رویداد نقطه عطفی در تاریخ معاصر سوریه و منطقه به شمار می‌رود و واکنش‌های بین‌المللی متعددی را به دنبال داشته است.
اعلام رسمی سقوط
ائتلاف ملی سوریه، گروه‌های مسلح و نخست‌وزیر کنونی سوریه، سقوط حکومت بشار اسد را تأیید کردند. به گزارش منابع سوری، اولین بیانیه خطاب به مردم از تلویزیون رسمی این کشور پخش خواهد شد.
احمد الشرع، رهبر هیئت تحریر الشام، که فرماندهی بزرگ‌ترین عملیات تهاجمی مخالفان را بر عهده داشته، تأکید کرده است که مبارزان این گروه باید از نزدیک شدن به نهادهای عمومی خودداری کنند تا انتقال قدرت تحت نظارت نخست‌وزیر به‌صورت مسالمت‌آمیز انجام شود.
مواضع بین‌المللی
ایران
وزارت امور خارجه ایران، با صدور بیانیه‌ای، بر احترام به حاکمیت، تمامیت ارضی و وحدت سوریه تأکید کرد و خواستار حل بحران از طریق گفت‌وگوهای ملی شد. حسین اکبری، سفیر ایران در دمشق، اعلام کرد که سقوط دولت بشار اسد قابل پیش‌بینی بوده و سفارت ایران از پیش اقدامات لازم برای تأمین امنیت کارکنان خود انجام داده است. او از تخریب ساختمان سفارت خبر داد و خواستار حفظ امنیت دیپلمات‌ها و اماکن دیپلماتیک شد.
روسیه
رسانه‌های روسی گزارش دادند که بشار اسد و خانواده‌اش به مسکو منتقل شده‌اند و این کشور به او پناهندگی داده است. روسیه، به‌عنوان یکی از متحدان اصلی حکومت پیشین، با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که بشار اسد پس از مذاکره با گروه‌های درگیر، استعفا داده است.
اروپا و آمریکا
اورزولا فون درلاین، رئیس کمیسیون اروپا، بر لزوم حمایت از بازسازی سوریه‌ای که حقوق اقلیت‌ها را حفظ کند، تأکید کرد. نخست‌وزیر بریتانیا نیز این تحولات را بی‌سابقه دانست و از سقوط رژیم اسد استقبال کرد.
اسرائیل
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، سقوط دولت اسد را به معنای پایان توافق ۱۹۷۴ درباره جدایی نیروها در بلندی‌های جولان تلقی کرد و دستور افزایش آمادگی نظامی در مرزها را صادر کرد.
ترکیه
هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه، اعلام کرد که این کشور در تماس با شورشیان سوری است تا مانع از سوءاستفاده گروه‌های تروریستی مانند داعش و پ‌ک‌ک شود.
پیامدهای داخلی و منطقه‌ای
سقوط حکومت بشار اسد موجب بی‌ثباتی گسترده در دمشق و دیگر شهرها شده است. گزارش‌ها از انفجارها و غارت‌های پراکنده حکایت دارند. ابومحمد جولانی، رهبر هیئت تحریر الشام، در مسجد اموی دمشق سخنرانی کرده و ورود او به دمشق نشان از تغییر قدرت در این کشور دارد.
این تحولات علاوه بر تأثیرات داخلی، پیامدهای مهمی برای معادلات قدرت در خاورمیانه خواهد داشت. آینده سوریه به نحوه مدیریت دوره انتقالی و میزان تعامل مثبت بازیگران داخلی و خارجی وابسته است. پیروزی غافلگیرکننده شورشیان در سوریه را هیئت تحریر شام، قدرتمندترین گروه اسلامگرا که یک نیروی سیاسی و شبه‌نظامی است، رهبری کرده است.
این گروه در جریان شورش‌های سال ۲۰۱۱ در سوریه به عنوان یکی از شاخه‌های وابسته به القاعده ظهور کرد اما در سال ۲۰۱۶ به طور رسمی روابط خود را با این گروه قطع کرد.
طی چندین سال اخیر ابومحمد جولانی، رهبر هیئت تحریر شام، در تلاش بوده است تا چهره گروه خود را در خارج از کشور تغییر دهد و در عین حال حکومت سختگیرانه اسلام‌گرایان را در منطقه تحت کنترل خود در شمال غربی سوریه اعمال کند.
او اخیرا به بسیاری از اقلیت‌ها در سوریه اطمینان داد که دلیلی برای نگرانی‌شان وجود ندارد.
با این حال هنوز دولت‌های غربی این گروه را به عنوان یک سازمان تروریستی می‌شناسند و ظهور ناگهانی آن نه تنها در سوریه بلکه در کشورهای همسایه هم سوالات و نگرانی‌هایی را ایجاد کرده است.
همچنین نگرانی‌هایی در مورد نحوه همکاری این گروه با سایر گروه‌های مسلح مخالف اسد وجود دارد، از جمله گروهی از شبه‌نظامیان تحت حمایت ترکیه موسوم به ارتش ملی سوریه، نیروهای کرد مستقر در شمال غرب، و همچنین یک جناح تازه تاسیس به نام «اتاق عملیات جنوب» که شامل جنگجویانی است که در جریان قیام‌های «بهار عربی» همکاری نزدیکی با غرب داشتند.
