سازمان دیده‌بان حقوق بشر اعلام کرده است که سیستم قضایی جمهوری اسلامی ایران در چهار ماه گذشته برای بیش از ۲۰ فعال مدنی آذری (ترک) احکام سنگینی صادر کرده که بین ۳ تا ۱۴ سال حبس را شامل می‌شود.
طبق گزارش این سازمان که در ۲۶ بهمن ۱۴۰۳ منتشر شده، مقام‌های ایرانی از اکتبر ۲۰۲۴ تاکنون این احکام را بدون ارائه شواهد و مدارک مستند صادر کرده‌اند.
تأیید احکام سنگین در دادگاه تجدیدنظر
بر اساس این گزارش، شعبه ۳۶ دادگاه تجدیدنظر تهران، احکام صادر شده توسط قاضی ابوالقاسم صلواتی در شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب اسلامی تهران را تأیید کرده است. این احکام شامل اتهام‌هایی همچون «تبلیغ علیه نظام»، «اجتماع و تبانی به قصد اقدام علیه امنیت ملی» و «جاسوسی» بوده و منجر به محکومیت‌های سنگین شده است.
ناهید نقشبندی، پژوهشگر ایران در دیده‌بان حقوق بشر، در این باره می‌گوید:
“مقام‌های ایرانی به‌طور سیستماتیک جامعه مدنی و اقلیت‌های قومی را هدف قرار داده و با استفاده از اتهام‌های بی‌پایه و احکام سنگین، تلاش می‌کنند صدای مخالفان را خاموش کنند. این سرکوب تلاشی برای درهم شکستن جامعه مدنی و جلوگیری از مطالبه حقوق اساسی اقلیت‌های قومی است.”
احکام صادر شده علیه فعالان آذری
دیده‌بان حقوق بشر اعلام کرده است که ۱۰ فعال آذری در این پرونده به شرح زیر محکوم شده‌اند:
- آیاز سیف‌خواه – ۱۴ سال زندان
- آراز امان زین‌آباد و باقر حاجی‌زاده مزرعه – هر یک ۱۳ سال زندان
- کرم مردانه مستملی بیگلو – ۱۱ سال زندان
- طاهر نقوی و مرتضی پروین – هر یک ۶ سال زندان
- سالار طاهر افشار، فاطمه آتش خیاوی‌نسب و سعید مینایی قشلاق – هر یک ۵ سال زندان
- حسن ابراهیمی – ۳ سال زندان
این افراد در ۶ و ۷ فوریه ۲۰۲۴ در شهرهای مختلفی از جمله ارومیه، بناب، اردبیل، تبریز و کرج بازداشت شدند. برخی از آنها با وثیقه آزاد شده‌اند، اما برخی دیگر همچنان در زندان هستند.
عدم ارائه مدارک و وضعیت وخیم سلامت زندانیان
یک منبع مطلع به دیده‌بان حقوق بشر گفته است که مقام‌های قضایی هیچ مدرکی برای اثبات این اتهامات ارائه نکرده‌اند و تنها فعالیت‌های پیشین این افراد در حوزه‌هایی مانند دغدغه‌های زیست‌محیطی درباره دریاچه ارومیه و دفاع از حقوق اقوام در ایران، به عنوان مستندات مطرح شده است.
طاهر نقوی، وکیل دادگستری و یکی از محکومان، در زندان اوین از دسترسی به مراقبت‌های پزشکی محروم شده است. بر اساس گزارش دیده‌بان حقوق بشر، او از مشکلات شدید سلامتی رنج می‌برد و به مراقبت‌های تخصصی نیاز دارد، اما مقام‌های زندان از رسیدگی به وضعیت او خودداری می‌کنند.
پرونده‌ای دیگر علیه ۱۳ فعال آذری
در پرونده‌ای جداگانه، شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب تبریز ۱۳ فعال آذری را برای دفاع نهایی احضار کرده است. این افراد بین سپتامبر و نوامبر ۲۰۲۳ بازداشت و برای روزها در سلول انفرادی نگه داشته شده‌اند. نام این فعالان به شرح زیر است:
- آراز ابراهیم‌نژاد، داوود شیری، مهرداد قادری، آیت (یوروش) مهرعلی‌بی‌گلو، حامد یگانه‌پور، سید محمدرضا موحد، امیرحسین آقایی، علی بابایی، جواد سودبر، مرتضی نورمحمدی، حسین آزادی، ناصر رزمجو و ابراهیم عوض‌زاده
آنها به «عضویت در گروه اپوزیسیون» و «توطئه علیه کشور» متهم شده‌اند. در مورد مهرعلی‌بی‌گلو، اتهام «تشکیل گروه مخالف علیه نظام» نیز مطرح شده است.
محکومیت وکیل آذری به زندان و محرومیت از وکالت
در ۱ اکتبر ۲۰۲۴، سید محمدرضا فقیهی، وکیل آذری، به دلیل شرکت در تجمعی مقابل کانون وکلا و وکالت معترضان، به ۵ سال زندان و ۲ سال محرومیت از وکالت محکوم شد. او در ۲۱ ژانویه ۲۰۲۵ برای گذراندن محکومیت خود به زندان اوین منتقل شد.
درخواست دیده‌بان حقوق بشر برای آزادی زندانیان
ناهید نقشبندی در پایان تأکید می‌کند:
“مقام‌های ایرانی هر کسی را که برای حقوق اقلیت‌های قومی و مذهبی فعالیت کند، هدف قرار داده و با اتهام‌های بی‌اساس محکوم می‌کنند. آنها باید تمامی این احکام ناعادلانه را لغو کرده، زندانیان آذری را آزاد کنند و به حق مردم برای دفاع از حقوق مدنی و حقوق اقلیت‌ها احترام بگذارند.”
