سبد معیشت خانوارهای کارگری در بهمن‌ماه، بر اساس فرمول‌های مورد تأیید شورای‌عالی کار و داده‌های رسمی مرکز آمار ایران، ۳۵ میلیون و ۸۵۷ هزار تومان برآورد شده است. این رقم فاصله قابل توجهی با عدد تعیین‌شده در کمیته دستمزد دارد.
ابهام در تعیین حداقل دستمزد
به گزارش خبرنگار ایلنا، مذاکرات دستمزد سال ۱۴۰۴ بیش از حد به تعویق افتاده است. در حالی که کمتر از ده روز تا پایان سال باقی مانده، هنوز مشخص نیست که دولت و کارفرمایان چه رویکردی نسبت به افزایش مزد خواهند داشت. برخلاف سال‌های گذشته، شورای‌عالی کار امسال از محاسبه واقع‌بینانه سبد معیشت خانوارهای کارگری سر باز زده و حاضر نشده رقمی منصفانه و مستند را به عنوان مبنای مطالبه کارگران تأیید کند. در نتیجه، رقم ۲۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومانی که در کمیته دستمزد بر اساس داده‌های تورمی دی‌ماه تعیین شده، هیچ ارتباطی با واقعیت‌های اقتصادی ندارد.
افزایش شدید قیمت اقلام ضروری
آیا واقعاً هزینه‌های زندگی یک خانواده کارگری ۲۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است؟ مبنای اصلی محاسبه سبد معیشت، نرخ خوراکی‌هاست و این در حالی است که قیمت این اقلام در ماه‌های اخیر رشد چشمگیری داشته است. برای مثال، حبوبات در شش ماه گذشته تا ۵۹ درصد افزایش قیمت داشته‌اند. قیمت لوبیا چیتی در این بازه ۵۹ درصد، لپه ۵۸ درصد، نخود ۴۵ درصد، عدس ۳۳ درصد و لوبیا قرمز ۳۲ درصد رشد کرده‌اند. همچنین، قیمت مغز بادام ۱۵ درصد، مغز گردو ۱۳ درصد و پسته ۷ درصد افزایش یافته است.
برنج ایرانی نیز در برخی موارد تا ۱۰۰ درصد افزایش قیمت داشته است. در روزهای اخیر، ارزان‌ترین نمونه برنج ایرانی در فروشگاه‌ها کیلویی ۱۵۰ هزار تومان و برنج باکیفیت بین ۱۸۰ تا ۲۰۰ هزار تومان فروخته شده است. با این وجود، مرکز آمار ایران در گزارش «شاخص‌های کلان اقتصادی و اجتماعی کشور» که در ۱۹ اسفندماه منتشر شد، نرخ تورم را زیر ۴۰ درصد و حتی ۳۵ درصد اعلام کرده است. بر اساس این گزارش، تورم سالانه تا آبان ۱۴۰۳ معادل ۳۳.۸ درصد، در آذر ۳۳.۳ درصد، در دی ۳۳ درصد و در بهمن ۳۲.۹ درصد بوده است.
دستکاری داده‌های تورمی و کاهش دستمزد واقعی
در شرایطی که دستکاری داده‌های تورمی به‌صورت گسترده در دستور کار قرار گرفته، شورای‌عالی کار نیز با روندی کند و پنهان، به سمت کاهش سبد معیشت و مقررات‌زدایی از دستمزد کارگران حرکت کرده است. اما واقعیت چیست؟
محاسبه سبد معیشت واقعی
«فرامرز توفیقی»، فعال کارگری، با استناد به داده‌های رسمی و بر اساس قیمت اقلام خوراکی، سبد معیشت خانوارهای کارگری کشور را محاسبه کرده است. وی می‌گوید برای واقعی‌سازی محاسبات، تنها سه وعده غذایی (یک وعده غذای گرم و دو وعده ساده) در نظر گرفته شده است. هزینه خوراکی‌های خانوارهای کارگری تا پایان بهمن، به‌تنهایی ۱۳ میلیون و ۹۴۸ هزار تومان برآورد شده است.
با در نظر گرفتن اینکه خانوارهای کارگری در دهک چهارم درآمدی قرار دارند و سهم خوراکی‌ها در سبد هزینه‌های آنان ۳۸.۹ درصد است، رقم نهایی سبد معیشت خانوارهای کارگری کشور در بهمن ۱۴۰۳، معادل ۳۵ میلیون و ۸۵۷ هزار تومان محاسبه شده است. این در حالی است که حداقل دستمزد تعیین‌شده در سال ۱۴۰۳، با احتساب ۱.۳ فرزند، ۱۰ میلیون و ۸۹۷ هزار و ۷۸۷ تومان بوده که تنها ۳۰.۳۹ درصد از سبد هزینه‌های بهمن‌ماه را پوشش می‌دهد. به عبارت دیگر، این دستمزد فقط برای ۹.۱۲ روز از ماه کافی است.
نیاز به افزایش ۲۰۰ درصدی مزد
این داده‌ها نشان می‌دهد که برای رساندن دستمزد کارگران به سطح حداقلی معیشت، نیاز به بیش از ۲۰۰ درصد افزایش دستمزد در شورای‌عالی کار داریم. در غیر این صورت، شورای‌عالی کار نمی‌تواند مدعی شود که اقدامی در جهت بهبود وضعیت معیشتی کارگران انجام داده است. افزایش حداقل ۲۰۰ درصدی پایه مزد، تنها راهی است که می‌تواند بخشی از فشار معیشتی را از دوش کارگران بردارد. اما آیا این اتفاق خواهد افتاد؟
