در پی افزایش تعرفه‌ها توسط دولت ایالات متحده، نگرانی‌ها درباره آینده اقتصاد و تجارت جهانی به اوج رسیده است. نگوزی اوکونجو ایوهالا، مدیرکل سازمان تجارت جهانی، روز پنج‌شنبه سوم آوریل هشدار داد که این تصمیم می‌تواند پیامدهای جدی برای رشد اقتصادی جهانی به همراه داشته باشد. او در بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد که سازمان تجارت جهانی در حال نظارت و تحلیل دقیق اقدام اخیر آمریکاست و به‌طور فعال در حال بررسی تأثیرات آن بر اقتصاد کشورهای عضو و نظام تجارت بین‌الملل است.
بر پایه برآوردهای اولیه این سازمان، افزایش تعرفه‌ها از ابتدای سال جاری ممکن است منجر به کاهش یک‌درصدی در حجم تجارت کالاهای جهانی در سال ۲۰۲۵ شود؛ رقمی که حدود ۴ درصد کمتر از پیش‌بینی‌های قبلی خواهد بود. ایوهالا ضمن ابراز نگرانی نسبت به احتمال تشدید «جنگ تعرفه‌ها» و اقدامات تلافی‌جویانه کشورها، بر ضرورت پایبندی همه اعضا به اصل «دولت کامله‌الوداد» تأکید کرد. طبق این اصل، هرگونه امتیاز یا معافیت تجاری اعطا شده به یک کشور باید بدون تبعیض به دیگر اعضای سازمان نیز تعمیم یابد.
در همین حال، جی. دی. ونس، معاون رئیس‌جمهوری ایالات متحده، نیز اجرای این سیاست‌ها را تأیید کرد و هشدار داد که تغییرات بازار ممکن است پیامدهایی نگران‌کننده به همراه داشته باشد.
واکنش قاطع چین: تعرفه ۳۴ درصدی بر کالاهای آمریکایی
در واکنش به سیاست تعرفه‌ای جدید آمریکا که از دوم آوریل اجرایی شد، شورای دولتی چین روز جمعه چهارم آوریل اعلام کرد که از ساعت ۱۲:۰۱ دهم آوریل، تعرفه ۳۴ درصدی بر کلیه کالاهای وارداتی از ایالات متحده اعمال خواهد شد. دولت چین این اقدام آمریکا را نقض قوانین بین‌المللی دانسته و آن را تعرضی به حقوق مشروع خود توصیف کرد.
طبق اطلاعیه منتشرشده، تعرفه‌های جدید شامل تمامی کالاهای آمریکایی خواهد بود، در حالی که سیاست‌های گمرکی موجود و معافیت‌ها همچنان به قوت خود باقی می‌مانند. همچنین کالاهایی که پیش از دهم آوریل حرکت کرده و تا سیزدهم مه وارد چین شوند، مشمول تعرفه اضافی نخواهند شد.
دولت چین از آمریکا خواست که فوراً به رویکرد یکجانبه خود پایان داده و از مسیر گفت‌وگوهای برابر و محترمانه برای حل اختلافات تجاری استفاده کند.
کانادا در خط مقابله: تعرفه ۲۵ درصدی بر خودروهای آمریکایی
در اقدامی مشابه، نخست‌وزیر کانادا نیز اعلام کرد که این کشور تعرفه‌ای ۲۵ درصدی بر خودروهای وارداتی از ایالات متحده اعمال خواهد کرد. به گزارش شبکه CBC، این تعرفه‌ها شامل خودروهایی می‌شود که با توافق‌نامه USMCA مطابقت نداشته باشند و قطعات خودرو یا واردات از مکزیک را شامل نمی‌شود.
نخست‌وزیر کانادا، مارک کارنی، در یک نشست خبری در اتاوا تأکید کرد که سیاست‌های دولت ترامپ می‌تواند میلیون‌ها کانادایی را تحت تأثیر قرار دهد. او گفت: «برای مقابله با این بحران، باید متحد و با قاطعیت عمل کنیم.»
استراتژی فشار؛ چهره دیگر سیاست تعرفه‌ای آمریکا
از دوم آوریل، دولت آمریکا به بهانه ایجاد «انصاف» در تجارت، مجموعه‌ای از تعرفه‌های مضاعف را علیه کشورهای مختلف از جمله شرکای دیرینه خود اعمال کرده است. با افزایش تعرفه‌ها، آشکار شده که دولت ترامپ، فشار اقتصادی را ابزاری مؤثر برای پیشبرد اهداف خود می‌داند. دادن امتیاز، تنها باعث تشویق بیشتر این سیاست‌ها خواهد شد.
این رویکرد نه‌تنها گرهی از تجارت جهانی نمی‌گشاید، بلکه تبدیل به ابزاری برای سوءاستفاده از مشکلات اقتصادی و پیشبرد اهداف ژئوپلیتیکی آمریکا شده است. نمونه روشن آن، اقدام دولت ترامپ در اواخر ژانویه برای اعمال تعرفه ۲۵ درصدی بر کالاهای مکزیکی، به بهانه مسائل مهاجرتی و قاچاق مواد مخدر است؛ در حالی‌که آمریکا خود در تدوین و اجرای قوانین مرتبط، مسئول اصلی وضعیت موجود است.
مکزیک، در واکنش به تهدیدات تعرفه‌ای، به توافقاتی با واشنگتن دست یافت و حتی در راستای خواست آمریکا، تعرفه‌هایی بر کالاهای چینی نیز وضع کرد؛ اما این امتیازات هم مانع از اجرای اقدامات تنبیهی علیه آن کشور نشد.
پیامدهای جهانی و راهکار پیش رو
تجربه‌های گذشته مانند دهه از دست‌رفته اقتصادی ژاپن پس از توافق‌نامه پلازا، نشان داده که فشارهای اقتصادی آمریکا معمولاً به زیان طرف مقابل تمام می‌شود. ترامپ حتی تهدید کرده که بر کالاهای وارداتی از روسیه و ایران نیز تعرفه‌های جدیدی اعمال خواهد کرد تا از آن به‌عنوان ابزار چانه‌زنی در مذاکرات اوکراین و توافق هسته‌ای ایران بهره ببرد.
این اقدامات، اصل آزادی تجارت را زیر سوال برده و مرز میان سیاست و اقتصاد را از میان برداشته‌اند. جهان اکنون با دو انتخاب روبه‌روست: یا تسلیم فشارهای واشنگتن شود، یا برای حفظ حقوق مشروع خود ایستادگی کند.
در شرایطی که کشورهای مختلف از اروپا گرفته تا آسیا و آمریکای لاتین در حال افزایش اقدامات متقابل هستند، این نکته بیش از پیش روشن می‌شود که واشنگتن فقط به حفظ سلطه جهانی خود می‌اندیشد؛ حتی اگر به قیمت قربانی کردن منافع دیگران باشد.
اکنون زمان تردید نیست. جهان باید متحد شده و پاسخی قاطع، جمعی و مؤثر به اقدامات یکجانبه ایالات متحده بدهد.
