به گزارش سعیده علیپور؛ امسال نیز همچون سال‌های گذشته، روزهای آغازین سال نو با اخباری تلخ آغاز شد؛ اخباری که از خودکشی در میان جامعه پزشکی و پرستاری حکایت داشت. این وقایع نه‌تنها اندوهی عمیق بر دل‌ها نشاند، بلکه موجی از واکنش‌های گسترده را نیز برانگیخت. یکی از تکان‌دهنده‌ترین این اخبار، خودکشی نرگس محمدپور، رزیدنت سال آخر رشته زنان در تبریز بود که در واپسین روزهای تعطیلات نوروز رخ داد و به انتشار بیانیه‌ای از سوی انجمن متخصصان زنان و زایمان ایران انجامید. در این بیانیه بر ضرورت توجه ویژه به وضعیت روانی و فشارهای پنهان تحمیلی بر دستیاران و پزشکان جوان تأکید شده بود.
فشارهای کاری سنگین، چالش‌های حرفه‌ای و بار حقوقی سنگین ناشی از پرونده‌های پیچیده، نه‌تنها از نظر مالی بلکه از منظر روانی نیز اثرات مخربی به دنبال دارد. در همین راستا، گروه‌هایی از روان‌پزشکان و روان‌شناسان به صورت داوطلبانه با راه‌اندازی «شبکه امداد مدیار» برای حمایت از همکاران خود وارد عمل شده‌اند. این شبکه تاکنون در بیش از یک سال فعالیت خود، بالغ بر ۲۵۰ تماس اورژانسی مشاوره‌ای و ۴۰۰ جلسه ویزیت حضوری یا آنلاین ارائه کرده است. با این حال، روشن است که چنین تلاش‌های خودجوش نمی‌تواند جایگزین اقداماتی ریشه‌ای از سوی وزارت بهداشت باشد.
رشد نگران‌کننده خودکشی در میان دانشجویان پزشکی و دندانپزشکی
اگرچه خودکشی در میان قشر پزشک، که به عنوان نخبگان جامعه شناخته می‌شوند، برای بسیاری غیرمنتظره به نظر می‌رسد، اما واقعیت این است که سال‌هاست دستیاران پزشکی از شرایط طاقت‌فرسای کاری، پایین‌بودن دستمزدها و بی‌توجهی به سلامت روان خود، گلایه دارند. این نارضایتی‌ها نه‌تنها منجر به اعتراض، بلکه در مواردی به خودکشی‌های اعتراضی نیز منجر شده، بی‌آنکه توجه جدی‌ای از سوی مسئولان به‌دنبال داشته باشد.
دانشجویان پزشکی، به‌ویژه در دوره‌های انترنی و رزیدنتی، تحت فشارهای مضاعف جسمی، روانی و اجتماعی قرار دارند. آنان در عین حال که نیروی اصلی بیمارستان‌های آموزشی کشور را تشکیل می‌دهند، اغلب در شرایطی مشغول به کارند که از حداقل حمایت‌های آموزشی و مالی بی‌بهره‌اند. بسیاری از این دانشجویان، علی‌رغم ساعات کاری فراتر از حد مجاز، تنها مبالغ اندکی به‌عنوان کمک‌هزینه تحصیلی دریافت می‌کنند. این در حالی است که باید شخصاً بیمه مسئولیت تهیه کرده و در صورت بروز خطای پزشکی، همانند یک پزشک رسمی پاسخگو باشند.
«شبکه امداد مدیار»؛ امیدی برای نجات جان پزشکان جوان
کامران باقری لنکرانی، وزیر اسبق بهداشت، با اشاره به آمار بالای خودکشی در میان دستیاران پزشکی در سطح جهانی، تأکید کرده که برخورد قاطع و بی‌پشتوانه با این افراد نمی‌تواند نشانه مدیریت قوی باشد. به گفته او، باید کرامت و سلامت روان دستیاران حفظ و حمایت از آنان در اولویت قرار گیرد.
شبکه امداد مدیار، به‌عنوان تلاشی خودجوش از سوی دانشجویان و اساتید پزشکی، در ۱۴ ماه گذشته تلاش کرده تا در لحظات بحرانی در کنار پزشکان و دندانپزشکان باشد. این شبکه به‌صورت ۲۴ ساعته، مشاوره‌های روان‌پزشکی، روان‌شناسی و حتی مشاوره‌های حقوقی ارائه می‌دهد.
دکتر ستاره اسماعیلی، رزیدنت سال چهارم روان‌پزشکی و از مشاوران این مجموعه، در گفت‌وگویی با «توسعه ایرانی» از انگیزه شکل‌گیری این شبکه گفت و اظهار داشت که هدف آن، افزایش آگاهی و فراهم کردن فضای امنی برای دریافت کمک است. او تأکید کرد که بسیاری از پزشکان به دلیل ترس از برچسب‌خوردن، از مراجعه به روان‌درمانگران خودداری می‌کنند، اما تلاش مجموعه مدیار باعث شده تا اعتماد این قشر تا حدی جلب شود.
دکتر اسماعیلی با بیان اینکه حدود ۹۰ درصد مددجویان این شبکه به فکر خودکشی بوده‌اند، هشدار داد که این آمار باید زنگ خطری برای مسئولان باشد. او افزود: «اگر بتوانیم حتی به یک نفر در ماه کمک کنیم تا از تصمیم خود منصرف شود، این خود موفقیتی بزرگ است.»
این روان‌پزشک جوان بر لزوم اصلاح ساختار دوره‌های رزیدنتی و کاهش فشارهای مالی، آموزشی و حقوقی بر دانشجویان تأکید کرد و خواستار ایجاد سیستم‌های حمایتی موثر برای پزشکان شد. او خاطرنشان کرد که بازنگری در ساعات کاری و ارتقاء حمایت‌های روانی و مالی، گام‌های ضروری در مسیر کنترل بحران خودکشی در این قشر است.
شایان ذکر است که پیش‌تر، انجمن علمی روان‌پزشکان ایران نیز در نامه‌ای رسمی به رئیس دولت، نسبت به افزایش نگران‌کننده خودکشی در میان رزیدنت‌ها هشدار داده و این روند را خطری جدی برای سلامت نظام درمانی کشور دانسته بود.
حال باید دید دولت جدید، با ریاست فردی که خود پزشک است، آیا به این هشدارهای جدی توجه نشان خواهد داد یا همچون گذشته، از کنار آن به‌سادگی عبور خواهد کرد.
