بی‌اعتنایی شهرداری و میراث فرهنگی نسبت به خانه باقرخان در تبریز ادامه دارد
به گزارش مریم جلیلوندفرد، خانه تاریخی باقرخان، از قهرمانان برجسته جنبش مشروطه ایران که زمانی مرکز فرماندهی مشروطه‌خواهان در تبریز محسوب می‌شد، در سایه بی‌تفاوتی نهادهای مسئول، در وضعیت بحرانی به سر می‌برد و در آستانه فروریختن کامل قرار گرفته است.
این بنای قاجاری با مساحت ۴۸۵۰ متر مربع که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده، در کوچه سالار دربندی محله تاریخی خیاوان واقع شده و در جریان نبردهای ۱۱ ماهه مشروطه‌خواهان به فرماندهی باقرخان نقشی کلیدی داشته است. با این حال، اکنون به حال خود رها شده و به محل تجمع افراد بی‌خانمان و انباشت زباله تبدیل شده است.
بحران تملک یا بهانه‌ای برای بی‌عملی؟
به‌رغم ثبت ملی این بنا، عدم تملک آن به‌دلیل اختلاف میان وراث، بهانه‌ای برای تعلل نهادهای ذی‌ربط شده است. هرچند اداره‌کل میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی اعلام کرده که رضایت ۳۲ نفر از مجموع ۳۶ وارث اخذ شده، اما همچنان ۴ نفر مانع اصلی تعیین‌تکلیف مالکیت و در نتیجه آغاز عملیات مرمت هستند.
با این وجود، پرسش اساسی این است که چرا شهرداری تبریز و اداره میراث فرهنگی، به عنوان متولیان اصلی حفاظت از میراث ملی، برای حل این گره حقوقی و آغاز مرمت هیچ اقدام مؤثری انجام نداده‌اند؟
بنای مشروطه‌خواهان در بن‌بست ناهماهنگی نهادی
مهرداد عظیمی، مدیرعامل انجمن مرمت استان آذربایجان شرقی، با انتقاد از بی‌توجهی به وضعیت خانه باقرخان، می‌گوید: «این خانه که یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی تبریز است، به دلیل نبود عزم جدی میان شهرداری و میراث فرهنگی، در آستانه نابودی قرار گرفته است.»
او افزود: «شهرداری تنها خود را موظف به تملک می‌داند و مسئولیتی در قبال مرمت بر عهده نمی‌گیرد، در حالی که میراث فرهنگی نیز از نبود بودجه سخن می‌گوید. این در حالی‌ست که قرارداد مطالعات اولیه مرمت نیز به دلیل همین تعارض‌ها منتفی شده است.»
تبعیض مرمتی میان قهرمانان مشروطه
عظیمی همچنین به مقایسه وضعیت این خانه با خانه مرمت‌شده ستارخان، دیگر قهرمان مشروطه در تبریز، پرداخت و گفت: «خانه ستارخان پس از مرمت، به کاربری اداری تغییر یافته و برای بازدید عمومی قابل دسترس نیست. با این حال، دست‌کم از فروپاشی نجات یافته است. اما خانه باقرخان که نماد ایستادگی در برابر استبداد و اشغالگری است، رو به نابودی‌ست»
سکوت در برابر زوال تاریخ
با گذشت بیش از چهار سال از ثبت ملی خانه باقرخان و علی‌رغم وعده‌های متعدد برای مرمت آن، هیچ اقدام عملی صورت نگرفته است. نتیجه این بی‌تفاوتی، ویرانه‌ای‌ست که زمانی محل سازماندهی یکی از مهم‌ترین حرکت‌های آزادی‌خواهانه تاریخ معاصر ایران بود.
اگر وضعیت به همین منوال ادامه یابد، نه‌تنها بنایی ارزشمند، بلکه بخشی از حافظه تاریخی ملت ایران از میان خواهد رفت. آیا سکوت مسئولان در برابر این فاجعه فرهنگی ادامه خواهد داشت؟
