تهران – ایرنا | جمعه ۲۱ فروردین ۱۴۰۴
در ادامه روند فزایندهٔ همکاری‌های اقتصادی و ترانزیتی میان ایران و جمهوری آذربایجان، وزیر راه و شهرسازی از توافق دو کشور برای تدوین و امضای تفاهم‌نامه‌ای جامع در حوزهٔ حمل‌ونقل، گمرک، ترانزیت و امور مرزی خبر داد؛ تفاهم‌نامه‌ای که قرار است در جریان سفر آتی رئیس‌جمهوری اسلامی ایران به باکو نهایی و امضا شود.
فرزانه صادق، وزیر راه و شهرساز، پس از بازگشت از سفر سه‌روزه به جمهوری آذربایجان، در مرز جلفا اعلام کرد که در دیدار با الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان، دو طرف بر توسعهٔ همکاری‌های متقابل در حوزه‌های حمل‌ونقل، انرژی، تجارت و ترانزیت تأکید کرده‌اند. این دیدار به‌روشنی نشان می‌دهد…
ترانزیت، میدان رقابت و همکاری
موضوع ترانزیت در حال حاضر به یکی از مهم‌ترین ابعاد سیاست خارجی و اقتصادی ایران تبدیل شده است. ایران، به‌عنوان یکی از نقاط کلیدی در کریدورهای حمل‌ونقلی شمال–جنوب و شرق–غرب، در پی بهره‌گیری حداکثری از موقعیت ژئوپلیتیکی خود است. همکاری با جمهوری آذربایجان، که نقشی حیاتی در اتصال به حوزهٔ قفقاز، روسیه و حتی اروپا دارد، می‌تواند جایگاه ایران را در زنجیرهٔ تأمین جهانی ارتقا دهد.
در نشست مشترک با شاهین مصطفی‌اف، معاون نخست‌وزیر جمهوری آذربایجان و رئیس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی دو کشور، محورهایی چون توسعهٔ حمل‌ونقل دریایی و بندری، افزایش ظرفیت ترانزیت جاده‌ای، تسهیل عبور و مرور کامیون‌های باری، و اجرای توافق تجارت ترجیحی مورد بحث و توافق قرار گرفت. همچنین، برنامه‌ریزی برای برگزاری نشست تخصصی بازرگانان ایران و آذربایجان در دستور کار قرار دارد تا زمینه‌ساز گسترش تبادلات تجاری شود.
بازدید میدانی وزیر ایرانی از پروژه‌های مرزی مانند پل کلاله–آغبند و جادهٔ سیه‌رود به جلفا، نشانگر توجه ویژهٔ دو کشور به آماده‌سازی زیرساخت‌های فیزیکی برای اجرای مفاد تفاهم‌نامه است. طبق توافقات صورت‌گرفته، بهره‌برداری از پل مرزی و پایانه‌های گمرکی جدید تا پایان امسال در دستور کار قرار گرفته و می‌تواند تسهیل‌کنندهٔ جدی در تردد خودروهای باری سبک و سنگین میان دو کشور باشد.
با در نظر گرفتن افزایش تنش‌های ژئوپلیتیکی و تلاش قدرت‌های منطقه‌ای برای تصاحب بازارهای ترانزیتی، هرگونه همگرایی میان تهران و باکو می‌تواند نه‌تنها به سود طرفین، بلکه به نفع ثبات و توسعهٔ منطقهٔ قفقاز نیز باشد. در این میان، سفر قریب‌الوقوع پزشکیان به جمهوری آذربایجان و امضای نهایی تفاهم‌نامهٔ حمل‌ونقل می‌تواند نقطهٔ عطفی در مسیر جدید تعاملات اقتصادی و ترانزیتی دو کشور باشد.
چالش‌های درونی؛ مانع تحقق توافقات راهبردی
با وجود پتانسیل‌های بالای تفاهم‌نامه‌های حمل‌ونقلی و ترانزیتی میان ایران و جمهوری آذربایجان، تجربهٔ سال‌های گذشته نشان داده است که عوامل داخلی، گاه بیش از چالش‌های خارجی، در مسیر اجرای توافقات بین‌المللی اخلال ایجاد می‌کنند.
ضرورت ایجاد یک سازوکار نظارتی و راهبری یکپارچه برای پیگیری اجرای توافقات راهبردی بیش از پیش احساس می‌شود. اگر قرار است تفاهم‌نامه‌های اقتصادی و ترانزیتی به نفع مردم و توسعهٔ ملی باشد، باید این موانع ساختاری شناسایی و برطرف شوند.
