در پی اقدام دولت دونالد ترامپ مبنی بر قطع کمک‌های فدرال به دانشگاه هاروارد، بیش از صد تن از روسا و مسئولان ارشد دانشگاه‌های معتبر آمریکا با انتشار بیانیه‌ای مشترک، نسبت به آنچه «دخالت سیاسی بی‌سابقه در آموزش عالی» خواندند، هشدار دادند. این بیانیه که به امضای رؤسای دانشگاه‌هایی چون ییل، پرینستون، براون، کورنل و هاوایی رسیده، واکنشی مستقیم به سیاست‌های اخیر دولت آمریکا است که بر نهادهای دانشگاهی فشار آورده تا برخی برنامه‌ها و رویه‌های داخلی خود را با ملاحظات سیاسی همسو کنند.
در متن بیانیه آمده است: «ما یک صدا در برابر نفوذ و دخالت دولت فدرال در امور داخلی آموزش عالی ایستادگی می‌کنیم.» دانشگاه‌ها تأکید کرده‌اند که آماده گفت‌وگو و اصلاحات منطقی هستند، اما نه تحت فشار و تهدیدهای سیاسی.
تنش میان دولت ترامپ و نهادهای علمی زمانی اوج گرفت که هاروارد با درخواست‌های دولت مبنی بر ارائه اطلاعات خصوصی دانشجویان، تغییر سیاست‌های پذیرش و محدودسازی گروه‌های دانشجویی مخالف، مخالفت کرد. در واکنش، دولت ایالات متحده بیش از دو میلیارد دلار از بودجه فدرال این دانشگاه را مسدود کرد و همچنین تهدید به لغو معافیت مالیاتی هاروارد و کاهش ظرفیت پذیرش دانشجویان بین‌المللی نمود.
در شکایت رسمی دانشگاه هاروارد که در دادگاه فدرال بوستون مطرح شده، ادعا شده است که دولت از بهانه «مبارزه با یهودی‌ستیزی» برای اعمال فشار بر دانشگاه‌ها سوء‌استفاده می‌کند و هدف اصلی، مهار اعتراضات دانشجویی حامی فلسطین و کنترل بیشتر بر آزادی‌های علمی و مدنی است.
واکنش دولت ترامپ به اعتراضات ضدجنگ و طرفدار فلسطین در دانشگاه‌ها، نقطه عطفی در برخورد با نهادهای آموزش عالی در آمریکا محسوب می‌شود. استفاده از ابزارهای مالی و حقوقی برای مهار مخالفت‌ها، گرچه ظاهراً در قالب مبارزه با یهودی‌ستیزی صورت می‌گیرد، اما در عمل به‌مثابه تهدیدی برای آزادی بیان، استقلال علمی و حاکمیت دانشگاه‌ها دیده می‌شود.
مداخلات سیاسی دولت در تصمیمات دانشگاهی، به‌ویژه در حوزه‌هایی چون تنوع، برابری، و پذیرش دانشجویان، خطر تضعیف استقلال علمی و شکل‌گیری نوعی «سانسور سیستماتیک» را به همراه دارد. از سوی دیگر، این رویکرد دولت ممکن است به انزوای بین‌المللی نهادهای علمی آمریکا منجر شود، چرا که بسیاری از دانشگاه‌ها از طریق جذب نخبگان خارجی، به نوآوری و پیشرفت علمی دست می‌یابند.
حرکت هماهنگ دانشگاه‌های آمریکایی برای مقابله با سیاست‌های دولت ترامپ، نشان از ایستادگی نهادهای علمی در برابر فشارهای سیاسی دارد. این ایستادگی نه تنها دفاع از استقلال دانشگاهی است، بلکه نشانه‌ای از پایبندی به اصول آزادی‌های مدنی در جامعه‌ای است که همواره بر نقش کلیدی آموزش عالی در توسعه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی تأکید داشته است. در حالی که تنش میان کاخ سفید و دانشگاه‌ها ادامه دارد، آینده سیاست آموزش عالی آمریکا به یکی از چالش‌های جدی سیاست داخلی این کشور تبدیل شده است.
