برای تک دوره ای کردن روحانی
مصادره دارایی های ایران در آمریکا بیش از پیش صف آرایی داخلی جریان های سیاسی با محوریت برجام راجدی تر کرده است. این صف آرایی با نزدیک شدن یه انتخابات سال ۹۶ و با توجه به تلاش محافظه کاران برای تک دوره ای کردن ریاست جمهوری حسن روحانی بیشتر هم خواهد شد. مخالفان با اطمینان مصادره اموال را نقض برجام و موافقان آنرا را نشانه بی مسئولیتی دولت قبل دانسته اند. چندی پیش بود که دادگاهی بدوی در آمریکا، طی حکمی اعلام کرد که بستگان ٢۴۱ تفنگدار آمریکایی که در سال ١٩٨٣ در انفجار مقرشان در بیروت کشته شدند، می‌توانند تا سقف دو میلیارد دلار از دارایی‌های بلوکه شده ایران را به عنوان غرامت دریافت کنند. در اولین ساعات روز پنجشنبه هفته گذشته وب سایت مجلس نمایندگان آمریکا با انتشار گزارشی از مسدود کردن دارایی‌های بانک مرکزی ایران در آمریکا خبر داد. براساس این گزارش ۲۲۶ نماینده کنگره به برداشت ۱٫۵۷ میلیارد دلار از حساب‌های بلوکه شده بانک مرکزی رأی دادند. دیوان‌عالی آمریکا با ادعای پرداخت غرامت به خانواده‌های آمریکاییان کشته‌شده در حملات سال ١٩٨٣ به پایگاه نیروهای تفنگداران دریایی آمریکا در بیروت چنین حکمی را صادر کرد.
بانک مرکزی ایران بلافاصله پس از حکم مذکور از دیوان عالی آمریکا تقاضای فرجام خواهی کرد که این دیوان نیز حکم دادگاه بدوی این کشور را تایید کرد.
این مصوبه که به برداشت ۲ میلیاردی معروف شد منجر به بروز واکنش میان جناح های سیاسی داخل کشور شد و بسیار زود مخالفان دولت در اعتراض به این مصوبه آن را ناشی از برجام و بی مسئولیتی دولتمردان نامیدند.
اولین واکنش به حکم صادره از طرف بانک مرکزی بود. حمید قنبری، مدیر اداره بررسی‌های حقوقی این بانک، ضمن توضیح پیرامون چگونگی شکل گیری چنین پرونده ای ارتباط این حکم با پرونده برجام را بی ارتباط دانست و گفت: نگاهی به روند پرونده نشان میدهد که مبانی قانونی این‌گونه آرا از اواخر دهه ١٩٩٠ در آمریکا فراهم و آرای بدوی و تجدیدنظر نیز پیش از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) صادر شده است. علاوه بر این، برجام، حاوی تعهدات دولت ایالات متحده آمریکا در مقابل ایران است و آرای قضائی محاکم آمریکایی مشمول برجام نیست. بر این اساس، در عین اینکه رویه دولت ایالات متحده آمریکا در صدور چنین آرایی علیه دولت ایران برخلاف حقوق بین‌الملل و حتی برخلاف اصول اساسی نظام حقوقی آن کشور است، اما نمی‌توان این پرونده و تحولات آن را به برجام و تعهدات مندرج در آن درباره رفع تحریم‌ها مرتبط کرد. درعین‌حال نمی‌توان آن را در راستای روح حاکم بر برجام‌دانست.
ما و غارتگران
در طیف مقابل اما حرف های دیگری شنیده می شد. حمیدرضا ترقی، مسؤول کمیته بین‌الملل حزب موتلفه اسلامی در گفتگویی با فارس می گوید: مصادره ۲ میلیارد دلار از اموال بلوکه ایران توسط دادگاه عالی آمریکا نقض برجام تلقی می‌شود چرا که در برجام تاکید شده است هیچ تحریم جدیدی علیه ایران نباید از سوی آمریکا یا هر کدام از کشورهای ۱+۵ اعمال شود. وی افزود: این اقدام علیه ایران برای عدم دستیابی ایران به اموال خود است که صد البته ما اسم این اقدام را غارت اموال ایران در پسابرجام می‌گذاریم. محمدحسن آصفری عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی نیز در گفت‌وگو با همان خبرگزاری تصریح می کند که متأسفانه به نظر می‌رسد مسؤولان دولتی و وزارت امور خارجه حاضر نیستند موضع محکمی علیه آمریکا بگیرند.
مصادره ارتباطی به برجام ندارد
در همین مورد سیدعباس عراقچی، معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه در گفت‌وگو با ایرنا، حکم دیوان عالی آمریکا که برداشت ۲ میلیارد دلاری از دارایی‌های مسدود شده ایران را تایید کرد با اظهار تاسف می گوید: این اقدام دقیقا خلاف قواعد حقوق بین‌الملل است و به تعبیری می‌توان آن را یک راهزنی بین‌المللی دانست. وی گفت: این مبلغ متعلق به بانک مرکزی است و از مصونیت بین‌المللی برخوردار است. ما تصمیم دادگاه آمریکا را به رسمیت نمی‌شناسیم، چرا که به شیوه کاملا غیرحقوقی و خلاف قوانین بین‌المللی دارایی‌های ایران را مصادره کرده و در حقیقت به سرقت برده‌اند. عراقچی به اقدامات چند ساله بانک مرکزی در این زمینه اشاره کرد و گفت: این اقدام کاملا محکوم است ولی به هرحال ارتباطی به برجام ندارد و ناشی از مسائل مرتبط با برجام نیست.
از آن سو به نظر می رسد که ماجرای مصادره دومیلیارد دلاری به دستاویزی برای مخالفان دولت تبدیل شده تا یکسره از تریبون های خود به هر شکل بر ناکارآمد بودن برجام و ضعف دولت یازدهم تکیه کنند. ادعایی که از همان ابتدا توسط مقامات ارشد دولت و بانک مرکزی رد شد.
رضا سراج تحلیلگر اصولگرایان با تحلیل دیپلماسی دولت و مقایسه آن با دیپلماسی دوره قاجاریه می‌نویسد: درخواست ملتمسانه وزیر خارجه کشورمان از جان کری برای عدم مانع تراشی آمریکا در پسا برجام، و اقدام متقابل و همزمان ایالات متحده در دستبرد به ۲ میلیارد دلار (۷ هزار میلیارد تومان) از دارایی‌های کشورمان، تداعی کننده دیپلماسی قاجاری در قرن ۱۹ است. مقایسه این دو مقطع از تاریخ دیپلماسی ایران و عبرت آموزی از آن، مد نظر این یادداشت است.
دو روی یک سکه
ششم اردیبهشت ماه روزنامه ی شرق در گزارشی دولت قبل را مقصر اصلی مصادره اموال ایران اعلام کرد. دو میلیارد دلاری که از دارایی‌های بانک مرکزی به شمار می آمده و در اولین سال‌های کار دولت احمدی‌نژاد و در همان روزهایی که اصولگرایان از آمریکاستیزی‌های رئیس دولت محبوبشان تجلیل می‌کردند، صرف خرید اوراق قرضه‌ای شده که کارشناسان وقت معتقد بودند نباید از کارگزار آمریکایی خریداری شوند.
ولی‌اله سیف رئیس کل بانک مرکزی در همین رابطه پای محمود احمدی نژاد را به میان می کشد و می گوید: متأسفانه در دولت گذشته، هنگام خرید اوراق بهادار و سرمایه‌گذاری‌های دلاری، سهل‌انگاری شده و دقت کافی و احتیاط‌های لازم صورت نگرفته است. به گزارش روابط‌عمومی بانک مرکزی، سیف با اشاره به اینکه مبادلات دلاری (U-Turn) با جمهوری اسلامی ایران به صورت یک استثنا بر رژیم تحریم‌های دلاری آمریکا علیه ایران مجاز دانسته شده بود اظهار کرد: «متأسفانه دقت و احتیاط لازم در این مورد انجام نشده است».وی افزود: «متأسفانه در دولت گذشته باوجود هشدارهای دلسوزانه کارشناسان و مدیران بانک مرکزی مبنی‌بر پرهیز از سرمایه‌گذاری روی اوراق بهادار دلاری و اینکه این رفع ممنوعیت دائمی نیست، این اوراق را خریداری کردند و این‌گونه زمینه تضییع حقوق ملت ایران را پدید آوردند».
«داغ سیف، ماقبل سیف و مابعد سیف»
پس از این اظهارات بود که روزنامه جوان که از مخالفان دولت یازدهم به شمار می رود در یادداشتی با عنوان «داغ سیف، ماقبل سیف و مابعد سیف» به قلم پرویز امینی جامعه شناس سیاسی درباره اظهارات اخیر رئیس کل بانک مرکزی درباره بدعهدی آمریکا نوشت: گزاره جناب ولی‌الله سیف، رئیس بانک مرکزی که گفته است «عایدی ایران از برجام، تقریبا هیچ بوده است»، در حکم نقطه عطفی در مساله هسته‌ای در دوران صدارت و حاکمیت دولت یازدهم است به طوری که از «برجام ماقبل سیف» و «برجام مابعد سیف» و «حتی دولت یازدهم ماقبل سیف» و «دولت یازدهم مابعد سیف» می‌توان سخن گفت. پیش از این اظهارنظر تلاش دولت و حامیان برجام، پنهان نگه داشتن نقاط ضعف برجام بود و از آن به «آفتاب تابان» تعبیر می‌کردند. اما الان این گزاره کاربرد ندارد و به همین دلیل اظهارات سیف، برجام را به قبل و بعد از خودش تقسیم کرده است.
روز گذشته نیز «محمدرضا نقدی»، رئیس سازمان بسیج مستضعفین، در سخنانی در مراسم سالگرد سقوط هواپبماههای آمریکا در صحرای طبس گفت: با وقاحت تمام در روز روشن به بهانه حادثه‌ای که در ٣٢ سال پیش اتفاق افتاده، اموال ایران را دزدی می‌کنند و دو میلیارد دلار ثروت ملت ما را دستبرد می‌زنند».
او خطاب به اوباما افزود: «احمق! تو همان کارتر احمق ١٣۵٨ هستی که یک ذره از آن حماقتت بیرون نیامده‌ای. همه صاحب‌نظران به تو گفته‌اند به مردم ایران احترام بگذار و با آنها با زبان خوش صحبت کن تا بتوانی مردم ایران را فریب بدهی، براساس همین جمع‌بندی‌ها وادارت کرده‌اند سفره هفت‌سین در کاخ سفید بیندازی و پیام نوروزی بدهی، ابراز محبت کنی و با این کارها بعضی ساده‌لوح‌ها را هم گول زدی. پس این دزدی چه بود؟! اینجا همین است که می‌بینیم، خدا چطور شما را گیج کرده است و نمی‌فهمید چه کار دارید می‌کنید».سردار نقدی در ادامه افزود: مردم ایران عقل دارند و می‌پرسند چطور بود که وقتی ایران شدیدترین مواضع را علیه آمریکا و غرب گرفت و حتی کشورهای اروپایی سفیر ایشان را از ایران فراخواندند، کشورهای سازمان همکاری‌های اسلامی، ایران را با اجماع آرا به ریاست خود برگزیدند ولی امروز که روی خوش به آمریکا نشان میدهد به اجماع آرا علیه ایران بیانیه صادر می‌کنند و رئیس‌جمهور ما مجمع را ترک نمی‌کند؟».
این سخنان در شرایطی مطرح شده که علاوه بر عراقچی، محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه نیز از سستی دولت قبل و اهمال کاری اش در این پرونده انتقاد کرده است. انتقادی که روز قبل از آن از طرف جهانگیری معاون اول روحانی بیان شده بود.
این تقابل آشکار و اظهارات مخالفان و موافقان برجام این توافق بین المللی را محل بروز اختلاف عمده میان طرفین کرده است.اختلافاتی که در ماههای آینده نیز تداوم خواهد داشت. محافظه کاران تندرو حملات خود را علیه دولت به بهانه برجام افزایش داده اند اما در مقابل دولت نیز در روزهای گذشته تلاش کرده با بسیج عده ای از مراجع تقلید از جمله مکارم شیرازی و وحید خراسانی از نفوذ آنها برای خنثی کردن حملات رقیب استفاده کنند. این دو مرجع تقلید از مخالفت با برجام انتقاد کرده اند. انتقاداتی که از سوی هاشمی رفسنجانی نیز مخالفت با منافع ملی و کارشکنی در راه دولت تعبیر شده است. برجام در این کارزار، به محل پرتاب یا سقوط دولت هم تبدیل شده است. در حالی که دولت تلاش می کند با جذب سرمایه گذاری خارجی از توافق باغرب به عنوان یکی از عوامل رونق تولید استفاده کند مخالفان امیدوارند با نشان دادن فضایی ناامن از ایران و حول کلیدواژه “اقتصاد مقاومتی” جذب سرمایه گذاری را با مشکل مواجه کرده و مردم را از دولت روحانی ناامید کنند. مخالفت با برجام بیشتر از هر چیز بهانه ای برای زمینگیر کردن دولت و بسیج نیروهای مخالف برای تک دوره ای کردن ریاست جمهوری روحانی و قطع نوار پیروزی هایی است که از خرداد ۹۲ آغاز و در اسفند ۹۴ ادامه یافت و قرار است در سال ۹۶ با انتخاب مجدد روحانی تداوم یابد. برای همین بسیاری از کارشناسان سال ۹۵ را پر از چالش و درگیری بین طرفداران و مخالفان برجام می دانند.
گرفته شده از سایت ملی ـ مذهبی
6اردیبهشت 1395
