سال۱۳۴۰، روز ۱۲ اردیبهشت روز معلم نامیده شد. در روز ۱۲ اردیبهشت سال ۱۳۴۰ خورشیدی معلمان کشور جهت احقاق حقوق حقه خود و به رهبری زنده یاد محمد درخشش دست به اعتراض و اعتصاب سراسری زدند.
معلمین تهران در روز ۱۲ اردیبهشت قصد ورود به محوطه وزارت فرهنگ واقع در خیابان اکباتان را داشتند که از ورود آنان جلوگیری به عمل آمد.
معلمان روانه میدان بهارستان گردیدند و جلو ساختمان مجلس روی زمین به تحصن نشستند.
پلیس برای متفرق کردن آنان از ماشین آبپاش استفاده کرد ولی معلمان از جای خود تکان نخوردند.
دکتر خانعلی دبیر ۲۹ ساله دبیرستان جامی به اتفاق چند دانش آموز به بالای ماشین آبپاش رفته و جهت شیلنگ را عوض کردند.
آنگاه پلیس شروع به تیراندازی هوایی کرد ولی باز معلمان از جای خود بر نخواستند. سرهنگ شهرستانی رییس کلانتری۲، اقدام به شلیک نمود که دکتر خانعلی مورد اصابت گلوله قرار گرفت که در بیمارستان درگذشت.
محمد درخشش رییس جامعه معلمان ایران و رهبر اعتصاب دستگیر و به زندان افتاد.
از این به بعد اعتراض رنگ سیاسی گرفت و معلمان ۴ شرط برای پایان اعتصاب بشرح زیر اعلام کردند:
۱– سقوط دولت شریف امامی
۲– مجازات قاتل دکتر خانعلی
۳– آزادی درخشش
۴– ترمیم حقوق معلمان طبق طرح باشگاه مهرگان.
روز ۱۵ اردیبهشت شریف امامی استعفا داد و دکتر علی امینی مامور تشکیل کابینه گردید و درخشش از زندان آزاد گردید.
روز ۱۸ اردیبهشت معلمان در باشگاه مهرگان کانون معلمان ایران اجتماع کرده و طی قطع نامه ای روز ۱۲ اردیبهشت را به خاطر اعتصاب موفقیت آمیز خود و گرامی داشت دکتر خانعلی روز معلم اعلام نمودند و قرار شد که هر سال در چنین روزی تمام مدارس کشور برای بزرگداشت دکتر خانعلی تعطیل گردد.
در همین روز دکتر امینی در باشگاه مهرگان حضور یافت و به معلمان قول افزایش حقوق آنان را داد ولی معلمین نپذیرفتند و اعلام کردند که هیچ‌کس را به جز درخشش به عنوان وزیر فرهنگ نمی پذیرند.
روز ۲۲ اردیبهشت درخشش به وزارت فرهنگ منصوب و حقوق معلمان با حقوق مهندسین مساوی و به تصویب هیات وزیران رسید و به این ترتیب اعتصاب ۱۰ روزه معلمان پایان یافت و۶ روز ۲۳ اردیبهشت معلمان به کلاسها رفتند.
دو سال مراسم روز معلم برگزار گردید ولی در تقویم ایران ثبت نگردید و کم‌کم به فراموشی سپرده شد.
تا آنکه در سال ۱۳۵۸ معلمین در صدد زنده کردن ۱۲ اردیبهشت به عنوان روز معلم بر آمدند که مصادف شد با شهادت آیت الله مطهری که در شامگاه روز ۱۱ اردیبهشت ترور شدند.
دولت وقت با یک روز تاخیر ۱۲ اردیبهشت را روز شهادت آیت الله مطهری و روز معلم اعلام کرد و به این ترتیب روز معلم تثبیت شد.
متاسفانه نام دکتر خانعلی معلم مبارز که جان خود را در راه احقاق حقوق و منزلت معلمان از دست داد در هیچ کدام از رسانه های گفتاری و نوشتاری و تصویری دیده نمی‌شود ولی در دل تاریخ ایران ثبت شده و تا ابد باقی خواهد ماند.
“روز معلم بر معلمین دلسوز و آگاه ایران خجسته باد.”
