بحران سوریه از سال ۲۰۱۱ با اعتراضات ضد دولتی در چارچوب بهار عربی آغاز شد و به یکی از پیچیده‌ترین بحران‌های منطقه‌ای و جهانی تبدیل شد. اعتراضات اولیه با درخواست اصلاحات سیاسی و اقتصادی به مرور به جنگی داخلی بدل شدند که پای قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای را به میدان باز کرد.
سوریه: میدان رقابت قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای
این بحران، سوریه را به صحنه تقابل بازیگران متعددی چون ترکیه، ایران، روسیه، آمریکا و اسرائیل تبدیل کرده است. گروه‌های مخالف دولت بشار اسد از حمایت ترکیه، عربستان و ایالات متحده برخوردار بودند، درحالی‌که روسیه و ایران، اصلی‌ترین پشتیبانان دولت سوریه باقی ماندند. در این میان، گروه‌های جهادی مانند داعش و تحریرالشام به عاملان اصلی افزایش خشونت تبدیل شدند.
سقوط حما و پیامدهای استراتژیک
شهر حما، به‌دلیل موقعیت راهبردی و نزدیکی به دمشق، نقشی کلیدی در معادلات نظامی داشت. تصرف آن توسط گروه تحریرالشام، پس از سقوط حلب، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شکست‌های ارتش سوریه تلقی می‌شود. این تحولات، تضعیف حکومت اسد را تسریع کرده و پیامدهای ژئوپلیتیکی گسترده‌ای برای منطقه به همراه داشته است.
پیامدهای انسانی بحران
با سقوط حما، بیش از ۲۸۰ هزار نفر آواره شده‌اند. وضعیت اقلیت‌های مذهبی و قومی، به‌ویژه علوی‌ها و کُردها، وخیم‌تر شده و نیروهای دموکراتیک سوریه تلاش دارند کریدورهای امنی برای نجات غیرنظامیان ایجاد کنند.
چالش‌های اسرائیل
بحران سوریه، اسرائیل را با دو گزینه دشوار مواجه کرده است:
- حفظ بشار اسد به‌عنوان متحد ایران.
- رویارویی با اسلام‌گرایانی که ممکن است جایگزین او شوند.
در این میان، اسرائیل با تقویت نیروهای خود در جولان، به‌دنبال ایجاد منطقه‌ای حائل برای کنترل مرزهای خود است.
چشم‌انداز بحران
با تداوم درگیری‌ها، نقش ایران و روسیه در حمایت از حکومت اسد همچنان محوری است، اما به نظر می‌رسد حل بحران سوریه به تعاملات پیچیده بین‌المللی و توافقات پشت پرده وابسته باشد. از سوی دیگر، احتمال افزایش نقش اسرائیل و دیگر بازیگران منطقه‌ای، روند تحولات را پیچیده‌تر خواهد کرد.
