با کمال تاسف و تأثر با خبر شدیم که رفیق بهمن زمانی،مبارز سیاسی و شاعر انقلابی کشورمان در 17 دیماه 1403 در گذشت. بهمن زمانی یکی از شاعران معاصر ایرانی است که در دوم خرداد سال 1319در شهر قره‌داغ به دنیا آمد. او یکی از نویسندگان برجسته‌ی ادبیات آذری و فارسی است که با آثار خود در شعر معاصر ایران شناخته می‌شود. زندگی او در دوره‌ای پر از تحولات اجتماعی و سیاسی قرار داشت که بر آثارش تأثیر زیادی گذاشته است.
او به عنوان شاعری از آذربایجان، همواره به زبان ترکی آذری علاقه‌مند بود و اشعار خود را به این زبان نیز می‌سرود. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های شعر بهمن زمانی، توجه به هویت فرهنگی و ملی مردم آذربایجان است.
آثار او در زمینه‌های مختلفی از جمله شعر، نقد ادبی و ترجمه شناخته می‌شود، اما بیشتر به عنوان شاعر شناخته شده است. از مهم‌ترین آثار او می‌توان به شعرهایی در قالب غزل و آزاد اشاره کرد. یکی از مشهورترین آثار او، مجموعه شعر “آراز آراز” است که به زبان ترکی و فارسی به نگارش درآمده و در آن به موضوعات مختلف از جمله آزادی، عدالت اجتماعی و مسائل سیاسی پرداخته می‌شود. شعرهای او بیانگر دغدغه‌ها و احساسات مردم آذربایجان در دوران‌های مختلف تاریخ ایران است.
بهمن زمانی علاوه بر شاعری، در فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نیز فعال بود و تلاش کرد تا با آثار خود در راستای هویت‌بخشی به مردم آذربایجان و تقویت فرهنگ و زبان ترکی آذری نقشی ایفا کند.
بهمن زمانی، معلم مردمی و شاعر سیاسی قره‌داغ بود که پدری خرده‌مالک داشت و در جنبش 21 آذر به فرقه دمکرات پیوست. بهمن زمانی خانزاده بود که علیه خان‌خانی و فئودالیسم شعرهای فولکلوریک و سیاسی می‌سرود. اثر ماندگار او شعر “آراز-آراز” را برای صمد بهرنگی سرود:
آراز آراز، خان آراز / ای ارس، ای ارس خان!
سلطان آراز، خان آراز / ای ارس پادشاه! ای ارس خان!
…
آراز اوسته بوز استه / روی رود ارس، روی تکه یخ
کباب یانار کوز اوسته / کباب می‌سوزد، روی ذغال
…
(نسخه مردمی یا سیاسی ادامه یافته است)
به راحتی پیداست که نسخه سیاسی و اجتماعی آن به راحتی در کنار هم قرار گرفت و افراد آن را با توجه به موقعیت جمع می‌خواندند. در دهه ۱۳۵۰، در محافل سیاسی فداییان خلق – در تبریز و تهران – و در گردهمایی‌های سیاسی و اجتماعی دانشجویان، همواره به عنوان یک ترانه سیاسی خوانده می‌شد. این ترانه توسط آشیق عبدالعلی نوری، آشیق حسن اسکندری و دیگران به دفعات مختلف اجرا شد. مردم در جهت بیان نارضایتی خود از حکومت محمدرضا شاه، هم‌صدا می‌خواندندش. بهمن زمانی را به زندان انداختند.
انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ شد. اغلب این معلم‌ها به جرم فعالیت سیاسی، کارشان را از دست دادند. بهمن زمانی شعرهایش را تندتر کرد: «آخ کی یاغیشدان چیخیب، یاغمیرا دوشدوک بتر! » (آه که از باران درآمدیم، ما را طوفان زد!). سال‌ها زندگی مخفی داشت تا اینکه در ۱۳۶۹، به همراه اعضای خانواده‌اش، مجدداً دستگیر و زندانی شد. در سال ۱۳۷۳ آزاد شد. پسرش – شاهرخ زمانی – نیز چندین بار بازداشت شد، اما در سال ۱۳۹۴ در زندان کرج زجرکش شد.
فرقه دمکرات آذربایجان درگذشت رفیق بهمن زمانی را به همه مبارزان راه آزادی و عدالت اجتماعی، جامعه فرهنگی کشور، به ویژه خانواده گرامی‌اش و دوستان و یارانش تسلیت می‌گوید.
رفیق بهمن دیگر در میان ما نیست، اما آثارش همچنان در دل علاقه‌مندان به شعر و ادبیات معاصر ایران زنده و راهش پر رهرو خواهد ماند.مم
