کولبری شغل پر ریسکی است چرا که از نظر دولت انتقال کالاها توسط کولبران قاچاق است و تاکنون صدها کولبر به دلیل آوار بهمن در راه های پر پیچ و خم مرزی و کوه‌ستانی کشته شده اند
کولبری که یکی از انواع قاچاق محسوب می‌شود در مناطق مرزی غربی به عنوان شغلی در میان مردم به حساب می‌آید.کولبران به افرادی اطلاق می‌شود که در مناطق مرزی از روی ناچاری و با دریافت دستمزد ناچیز اقدام به حمل کالای خارجی از نقاط «غیررسمی گمرکی» می‌کنند.
همان ایام سایت‌های محلی انتقاد کردند که دولت برای اشتغالزایی کولبران که اکثرا از میان جوانان کرد هستند کاری نمی‌کند. «شهاب نادری» نماینده پاوه و اورامانات درمجلس معتقد است «کولبرها پیشمرگان قاچاقچیان سازمان‌دهی شده و کلان شده‌اند.» او گفته است: «متاسفانه مسئولان به جای برخورد قاطع با قاچاق کلان و سازمان‌دهی شده که اقتصاد کشور را فلج کرده؛خود را مشغول قلع و قمع کولبرها کرده‌اند.»
نادری با تاکید بر اینکه درحال حاضر برخی به طور سازمان‌یافته به راحتی دست به واردات عمده از مبادی رسمی‌کشور می‌زنند، افزود: بسیاری از کولبرها برای امرار معاش روزانه جان و مال خود را به خطر می‌اندازند از این رو برخورد نیروی انتظامی‌با آنها،ضبط اموال و همچنین کشتن حیوانات باربر آنها خلاف قاعده و قانون است. کولبرها در مناطق مرزی کشور راهی جز واردات برخی اقلام مصرفی آن هم در حد بسیار ناچیز برای امرار معاش خود ندارند.»
به گفته علیرضا آشناگر،معاون سیاسی،امنیتی استانداری کردستان با توجه فعالیت 5 بازارچه موقت مرزی و فعالیت قریب به 60 هزار نفر در این حوزه در قالب کولبری می توان گفت که در مجموع 11 هزار خانوار دارای دفترچه کولبری هستند که در چارچوب قانون قادر خواهند بود هفته ای دو نوبت وارد مرزها شوند و محصولاتی را به همراه خود وارد مرزهای کشور کنند.
در اولین جلسه علنی مجلس پس از وقوع این حادثه تلخ ، در مجلس کمیته حقیقت یابی برای بررسی وضعیت کولبرها تشکیل شد .
قریب به یک ماه بعد از حادثه کمیته حقیقت‌یاب در شهرستان پیرانشهر و شهرهای مرزی این شهرستان در میان کولبران حاضر شد و آنها مطالباتی را مطرح کردند که مهمترین آنها بیمه تأمین اجتماعی بود.
چهار روز پس از این بازدید خضری عضو کمیته حقیقت‌یاب بررسی وضعیت کولبران گفت: با توجه به این مطالبه جلسه‌ای با وزیر کار تشکیل و تفاهم‌نامه‌ای امضا شد که به موجب آن کولبران از نیمه دوم فروردین 96 بیمه تأمین اجتماعی شوند. استارت این بیمه از شهرستان پیرانشهر زده می‌شود و قرار است در سطح آذربایجان غربی گسترش یابد.
به گفته خضری بیمه تأمین اجتماعی شامل پرداخت دیه و انواع شمولیت‌های این بیمه خواهد شد که امیدواریم با عملیاتی شدن قول دولت، کولبران در سطح مرزها از نیمه دوم فروردین بیمه شوند.
این عضو کمیته حقیقت‌یاب مجلس برای بررسی وضعیت کولبران، مطالبه دیگر کولبران را حذف دلالان عنوان و اظهار کرد: در حال حاضر بیشتر پول کولبری به جیب دلالان می‌رود و بیشتر از 40 تا 50 هزار تومان به جیب کولبران نمی‌رود لذا درخواست آنها این است که دست دلالان کوتاه شود.وی مناسب‌سازی مسیر برای کولبری را از دیگر موارد مورد تأکید کولبران دانست و گفت: تأکید بر این است که در معابری که باید بارها تنها از طریق کولبری حمل شود وسایل حمل و نقل موتوری و یا چهارچرخه تعبیه شود تا کولبران ناچار به حمل بار بالغ بر 200 کیلو نشوند که این مطالبه به‌حقی برای مناسب‌سازی مسیر است.
نماینده پیرانشهر همچنین گفت: وضعیت خروج کالا از مرزها نیز مناسب نیست به طوری که شاهد خروج کالا به صورت تجمیعی آنهم از طریق تریلی به کشور هستیم. روندی که صدمه‌هایی به بازار کالای کشور وارد می‌کند. تأکید بر این است که این امکان آن هم به صورت خرده فروشی به شهرهای مرزی داده شود تا شهرنشینان در استان‌های مرکزی کشور برای سفر به شهرهای مرزی ترغیب شده و گردشگری نیز رونق پیدا کند. کولبران از عواید مرزی سهمی ندارند و بیشتر منافع در دست دلالان است.
وی موضوع تیر خوردن کولبران را از دیگر موارد مطرح شده عنوان و اظهار کرد: کولبران تحت عناوین مختلف در مرزها به دلیل اصابت گلوله جانشان را از دست می‌دهند و خانواده‌هایشان بی‌سرپرست می‌شوند. باید هنگ مرزی و نیروی انتظامی در صورت مشکوک شدن به فردی او را بازداشت کرده تا به وضعیت‌اش در دادگاه صالحه پرداخته شود و حکم صادر گردد نه اینکه هنگ مرزی به دلیل مشکوک شدن به فردی به او تیراندازی کند که متأسفانه در برخی از موارد باعث داغدار شدن خانواده‌ها و در نهایت نارضایتی افکار عمومی می‌شود.
به گفته جامعه شناسان ریشه و عامل اصلی کولبری به نارسایی های اقتصادی و دشواری های امر اشتغال باز می گردد و به تعبیری می توان گفت هر آنچه توسعه نیافتگی و فقدان امکانات و ضعف های زیرساختی تشدید شود به همان میزان گرایش به مشاغل غیر قانونی و کاذب همچون کولبری افزایش می یابد.
عدم سودآوری مناسب در حوزه فعالیت های کشاورزی و زراعی،خشکسالی و…از دیگر عوامل موثر در شیوع و بروز این فعالیت غیر رسمی و ناخوشایند است.برخی جامعه شناسان و کارشناسان مسائل اجتماعی،علاوه بر دغدغه ها و احتیاجات اقتصادی،موقعیت جغرافیایی را نیز عاملی موثر در کولبری عنوان می کنند،زیرا بطور طبیعی در مناطق مرزی تقاضا برای چنین فعالیت هایی پر رنگ می شود و قاعدتا افراد فعال دراین بافت جغرافیایی،مستعد قرار گرفتن در معرض چنین مشاغلی خواهند بود
شغلی که با بهمن خبرساز شد
ریشه و عامل اصلی کولبری به نارسایی های اقتصادی و دشواری های امر اشتغال باز می گردد و به تعبیری می توان گفت هر آنچه توسعه نیافتگی و فقدان امکانات و ضعف های زیرساختی تشدید شود به همان میزان گرایش به مشاغل غیر قانونی و کاذب همچون کولبری افزایش می یابد.
11 بهمن ماه سال گذشته بود که خبری در مرزهای کردستان بسرعت به تیتر یک روزنامه ها و سایت های خبری بدل شد . خبراین بود:« سقوط بهمن در قرهدان واقع در نزدیکی روستای بیوران سردشت ۱۶ کولبر زیر برف ماندند. ۴ نفر از این کولبران از دنیا رفتند و ۱۲ نفر نیز راهی بیمارستان شدند.»افراد قربانی ریزش بهمن از شهرهای مختلف کردنشین هستند که برای انتقال کالاها در مناطق مرزی ایران و عراق مشغول به کار بودند. از همان روز بود که داستان کولبران توجه رسانه ها و پیگیری جمعی از مسئولان را به خود جلب کرد.
