دکتر جعفر ابراهیمی مدرس جامعه شناسی نیز در رابطه با جایگاه اجتماعی بازار می‌گوید: شهر تبریز به دلیل قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم و راه ارتباطی شرق و غرب مرکز مبادله کالاهای اروپایی و آسیایی در گذشته بوده است.
وی اضافه می‌کند: از این جهت بازار تبریز یکی از فضاهای سنتی است که علاوه بر عملکرد اقتصادی دارای همکاری اجتماعی متعدد نیز بوده است.
وی خاطرنشان می‌کند: از نظر جامعه شناسی و روانشناسی اجتماعی، بازار کهنی چون تبریز محل امن سرمایه و درآمد و شکل گیری تعاملات اجتماعی و اقتصادی با سطوح مختلف مردم وشهرها بوده است.
مدرس جامعه شناسی همچنین می‌گوید: از این نظر جایگاه ویژه بازار سنتی تبریز علاوه بر سبک معماری منحصر به فرد خود از جایگاه اجتماعی ،سیاسی و اقتصادی بر خوردار است.
وی می‌گوید: بازار تبریز در شکل گیری نهضت ها و جنبش های اجتماعی در سده های آخر قرن ۱۹و در دوره قاجار که بازار تبریز صحن مراودات سیاسی و اجتماعی بوده است چنان که شکل گیری نهضت مشروطه زبان زد عام و خاص می باشد.
وی در مورد این که بازار تبریز چه ویژگی های منحصر به فرد اجتماعی دارد که باعث شده در جهان مطرح شود می‌گوید: دسترسی آسان به بازار وکالا، پایداری اجتماعی به دلیل تعاملات تشدید اجتماعی بین مردم و سطوح مختلف مردم، شکل گیری نهضت ها و جنبش های اجتماعی متعدد خصوصا در دوره قاجاریه، از جمله این ویژگی ها است.
وی اضافه می‌کند: کارکرد عادی شهر در کنار کارکردهای معنوی آن دربازار، ملموس است، شکل بازار سبب اشتیاق ،جذب و رغبت در مردم برای خرید بوده و سیستم مهندسی سازه ها و تیمچه ها و سراها به طور منحصر به فرد در انباشت و ذخیره انرژی در هنگام سرما و فصول مختلف نقش منحصر به فردی دارد.
ابراهیمی خاطرنشان می‌کند: تقویت زندگی اجتماعی بخاطر مرکزیت شهری، نماینده مطمِئن ودیرپای اجتماع گذشته مردم وشهر، به هم پیوستگی تجارت،فرهنگ ومذهب، تنوع درطبقات اجتماعی بازار ومردم، شکل گیری کنش متقابل اجتماعی بین بازاریان ومردم به دلیل سهولت ودسترسی وجود کارکرد های اجتماعی متعدد ومتنوع ازجمله مدرسه،حمام،مسجدو…، باعث شده بازارسنتی تبریز درسیاست و اقتصاد شهر وکشور نقش به سزایی داشته باشد.
محمدرضا عیوضی، کارشناس گردشگری در مصاحبه با ترجمان صبح می‌گوید: بازار تبریز با مساحتی حدود یک کیلومتر مربع، بزرگ‌ترین و مهم‌ترین بازارهای سرپوشیده جهان است که در مردادماه سال ۱۳۸۹ خورشیدی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
وی در مورد بافت تاریخی بازار سرپوشیده می افزاید: بافت اصلی بازار تبریز از دو راسته سرپوشیده شمالی – جنوبی و شرقی – غربی تشکیل شده است. عرض بازار ها بین ۴ تا ۵ متر و بلندی سقف آنها ۵ تا ۶ متر است که در مقایسه با سقف بازارهای نقاط گرمسیری ایران کوتاه تر است
مدیر گردشگری، اماکن تاریخی و موزه های شهرداری تبریز همچنین می‌گوید: این بازار با داشتن حدود ۵ هزار و ۵۰۰ باب حجره، مغازه و فروشگاه، ۴۰ گونه شغل، ۳۵ باب سرا، ۲۵ باب تیمچه، ۳۰ باب مسجد، ۲۰ باب راسته و راسته‌بازار، ۱۱ باب دالان، ۵ باب حمام و ۱۲ باب مدرسه، به‌عنوان اصلی‌ترین مرکز داد و ستد مردم تبریز و ایران شناخته میشود.
وی در مورد اینکه چه کارهایی باعث می شود تا در سال ۲۰۱۸ بازار تبریز برای گردشگران و مسافران جذابیت بیشتری داشته باشد گفت: اولین کاری که در این راستا می شود انجام داد، شناساندن بازار تبریز به گردشران است، با تولید محتوا، فضای مجازی ، محتوای کتبی و بصری وبا برگزاری همایش ها وسمینارها می توان بازار تبریز را به گردشگران شناخت.
از آنجا که بازارهای مربوط به تمدن و فرهنگ اسلامی، به ویژه بازار تبریز، به دلایل خاصی دارای انسجام و نظام بیشتر و در شمار عناصر اساسی بافت شهری‌اند و در تعامل کامل و تمام‌عیار با دیگر عناصر بافت شهر قرار دارند، بررسی چگونگی شکل‌گیری آنها و نیز سازمان یافتنشان در گستره کهن شهری، حائز اهمیت است و بدون آگاهی یافتن از آن، دریافت چگونگیِ شکل‌گیری شهرها و اداره آنها، نظام اقتصادی و تجاری و دیگر موضوعات مربوط به شهر با اشکال و بدفهمی‌های زیاد روبرو خواهد شد.
بنایی به وسعت تاریخ و تمدن آذربایجان
الهه مهدوی
بازار تبریز در شکل گیری نهضت ها و جنبش های اجتماعی در سده های آخر قرن ۱۹و در دوره قاجار که بازار تبریز صحن مراودات سیاسی و اجتماعی بوده است چنان که شکل گیری نهضت مشروطه زبان زد عام و خاص می باشد.
بازار سرپوشیده تبریز به عنوان رگ تاریخی و اقتصادی این شهر و این سرزمین همواره جذابیت‌هایی داشته است، از تیمچه‌های تو در تو تا دالان ها و راسته‌های دل‌فریب، کافی است تنها یک‌بار در این بازار گم شوید، خودتان را به زمان بسپرید و در دل تاریخ قدم بردارید، وقتی از تیمچه‌ای به تیمچه دیگر وارد می‌شوید، یا از کاروانسرایی به کاروانسرایی دیگر، حس می‌کنید همین چند لحظه پیش گروهی تجاری از جاده ابریشم به اینجا آمده و پس از به یادگار گذاشتن خاطراتی غنی و ماندگار، تبریز را ترک کرده‌اند.
واقعیت امر همین‌هاست. همین تاریخی بودن، همین زیبایی‌های محض، همین…، اما درست از زمانی که پای «زندگی امروزی» به بازار باز شد ودستش به مغازه‌ها و آدم‌هایش رسید، جلوه تازه‌تری از بازار ارائه شد. جلوه‌ای پیچیده و گاهی نافرم.
اما این نافرمی‌ها نیز از جذابیت این بازار نکاسته، روزانه بازدید کنندگان بسیاری از سراسر کشور و حتی کشورهای مختلف به این مکان می‌ایند، غرق در حیرت می‌شوند و با خاطراتشان عکس‌های یادگاری می‌گیرند.
صنعت گردشگری نبض بازار تبریز است، بی شک بدون گردشگران نه این بازار رونقی دارد و نه کاسبان رمقی …
کاسبانی که از دم‌دمای صبح کرکره‌ها بالا می‌کشند و برای کسب روزی قدم به این بازار تاریخی می‌گذارند.
امیر چاپاری یکی از کسبه های قدیمی بازار امیر است . وی در حال خرید و فروش طلا است، از او می‌خواهیم به سئوالات ما پاسخ دهد و وی با روی گشاده از ما استقبال می‌کند، از او درباره نقش گردشگری در رونق کسب وکارش می پرسیم؟ می گوید : در سال های اخیر گردشگری در رونق بازار تبریز نقش مثبت داشته است. روزانه چندین گردشگر برای خرید به این مکان می آیند و دست خالی هم بر نمی گردنند.
وی حرف های جالبی دارد او می گوید که نبود سرویس بهداشتی مناسب در محوطه بازار باعث کسر شان است . و همچنین ریختن آشغال باعث شده است فضای بازار چندان جالب به نظر نرسد.
علی حقایقی یکی از کفش فروش های معروف بازارتبریز دیگر مصاحبه شونده ما است، وی در مورد تاثیر گردشگران بر رونق اقتصادی و فرهنگ آنها می گوید: آنها همیشه تاثیر خوبی داشتند ودرآمد زایی بدون آنها برای ما متصور نیست.
وی در مورد رفتار بازاریان می گوید : دربین بازاریان تا بحال رفتار بدی ندیدم و همیشه خودم سعی کردم با مسافران با زبان خوبی برخورد کنم تا همیشه از تبریز خاطره خوبی دااشته باشند
حقایقی گفت:مسئولان باید امکاناتی در خصوص امنیت را فراهم کنند تا آنها احساس آرامش کنند.
وی در خصوص اینکه تا بحال گلایه ای از مسافران شنیده ای یانه؟گفت:نه همه آنها با خاطره خوشی از بازار تبریز رفته اند و بازار برای همه آنها جذاب بوده است .
وی افزود:کفش تبریز از معروفیت زیادی که برخوردار است و ومسافران با شناختی که از کفش تبریز دارند به سراغ کفش می ایند و خرید می کنند، گاهی هم با پست برایشان می فرستیم.
در جهان امروز صنعت توریسم به یکی از منابع مهم اقتصادی و در عین حال پارامترهای موثر در شناسایی و تبادلات فرهنگی شده است. در این میان نقش شهر تبریز به عنوان یکی از شهرهای تاریخی کشور و بازار تبریز به عنوان یکی از مهم ترین جاذبه های تاریخی آن حائز اهمیت بسیار است. به دلیل نقش و اهمیت بازار تبریز در میان دیگر جاذبه های توریستی شهر تبریز و نظر بر ثبت جهانی آن که بر اهمیت این اثر باارزش تاریخی و فرهنگی افزوده است.
حسین اسمعیلی ،مدیر پایگاه جهانی بازار تبریز در گفت‌وگو با ترجمان صبح ،در مورد تاثیرصنعت گردشگری بر رونق اقتصادی بازار در سال های اخیر می‌گوید: گردشگر وقتی وارد یک مکانی می شود با خود سرمایه می آورد، این مسئله در رونق بازار تاثیر خوبی داشته و بازاریان نیز تشویق می‌شوند.
وی در مورد تمهیداتی که می توان اندیشید تا بارونق صنعت گردشگری به رونق اقتصادی رسید می‌گوید: باجلب گردشگر می توان به رونق اقتصادی توسعه داد وحتی می توان رکود کشور را ازبین برد، وقتی گردگشگر خارجی وارد کشور میشود ۸شغل مستقیم ایجاد و ۲۰شغل غیر مستقیم ایجاد می شود و این در خارج کردن رکود اقتصاد موثر است.
وی در مورد افزایش رفت وآمد مسافران داخلی وخارجی در فرهنگ سنتی و رفتار بازاریان اظهار می‌کند: دو طرف گردشگران و بازاریان مبادله فرهنگی دارند، به عنوان مثال باتوجه به ۳۱مسجدی که در بازار داریم یک الگوی فرهنگی برای گردشگران است.
اسمعیلی در مورد محوریت همکاری بازاریان با مسئولان گردشگری استان می‌گوید: هر قسمت بازار برای خود هیئت امناهایی دارد و بازاریان در زمینه های مختلف با ما همکاری می کنند و همیشه پیش قدم هستند.
وی اضافه می‌کند: با عرضه کالاهای بهتر، تولید کالاهای اصیل ایرانی، برخورد خوب بازاریان و فروشندگان می تواند در رونق صنعت توریسم نقش موثرتری داشته باشد.
مدیر پایگاه بازار اظهار می‌کند: ما پکیج های فرهنگی و آموزشی برای ایجاد فرهنگ سازی برای استقبال از تبریز ۲۰۱۸توسط میراث فرهنگی انجام داده ایم.
