اخبار مربوط به تظاهرات مردم ناراضی در عراق، از جمله چند خبر مهمی است که در مرکز دقت و توجه منابع مهم خبررسانی جهان قرار دارد. ماهیت این خبرها حاکی از آن است که بعد از شروع مرحله سوم تظاهرات که در تاریخ 25 اکتبر آغاز گردید، یعنی بعد از گذشت بیش از دو هفته صدها نفر از تظاهرکنندگان کشته و تعدادی بالغ 14 هزار نفر از آنها مجروح و زخمی گردیده اند. سازمان ملل متحد و همچنین نمایندگی بخش خاورمیانه ای سازمان عفو بین الملل در طی بیانیه های هشدار دهنده خواهان بازگشت هرچه سریعتر امنیت و آرامش به آن کشور گردیده اند. و تاکید کرده اند در غیر این صورت ادامه بحران موجود در عراق، نه تنها فاجعه بزرگ انسانی را به همراه خواهد آورد، بلکه به بحرانی سیاسی و امنیتی تبدیل خواهد گردید که ابعاد آن تمام منطقه خاورمیانه را در برخواهد گرفت.
دلیل اصلی این نارضایتی ها ناکارآمدی مدیریت دولت و فساد مالی گسترده ای است که ساختار سیستم دولتی آن کشور را در بر گرفته است. سازمان نظارت بر شفافیت مالی دولت ها گزارش سالانه خود را منتشر نموده که بر طبق آن گزارش، دولت عراق در زمینه فساد و سوء استفاده های مالی در رده سومین دولت فاسد جهان قرار دارد و در طی چند سال اخیر مبلغ سیصد میلیارد دلار اختلاس مالی در آن کشور انجام گرفته است.
دولت عراق در حال حاضر روزانه به مقدار 5/4 میلیون بشکه نفت خام صادر می کند. بطور مسلم درآمد حاصل شده و بسیار کلان از فروش نفت می تواند تامین کننده احتیاجات اساسی مردم آن کشور باشد. و می تواند مشکلاتی مانند حل مسئله بیکاری 30 درصدی در میان جوانان زیر سی سال و هم چنین حل معضلات رفاهی و خدماتی مانند تامین آب آشامیدنی سالم و بهداشت و درمان و بازسازی زیرساخت اقتصادی و عمران آن کشور و آبادانی مناطق جنگ زده را به انجام برساند.
اما مهمترین دلیلی که عامل اصلی نا بسامانی های موجود در عراق است از یک سو به ساختار اجتماعی و سیاسی آن کشور مربوط است. و از سوی دیگر به مداخلات کشورهای خارجی در امور سیاسی آن کشور بر می گردد. مردم عراق از نظر هویتی به سه گروه عراقی سنی مذهب، شیعه مذهب و کردها تقسیم شده اند. تنها راه کاری که از نظر حقوقی می تواند منافع این سه گروه را تامین نماید، احترام گذاشتن به اراده عموم مردم و دولت و مجلس بر آمده از نتیجه انتخاباتی می باشد که به شکل دوره ای در آن کشور برگزار می گردد. ولی مشاهدات عینی اوضاع عراق از سال 2003 یعنی بعد از سرنگونی رژیم صدام حسین تا کنون نشاندهنده این حقیقت بوده که اکثر احزاب و سازمانهای سیاسی عراق منافع حزبی و گروهی خود را بر منافع ملی آن کشور ترجیح داده اند و در طول این مدت توان و انرژی خود را نه در راه پیشرفت و ترقی کشور، بلکه در جهت مبارزه با گروههای رقیب و مخالف خود صرف نموده اند. کار به جایی رسیده است که برخی از احزاب و سازمانها برای غلبه بر مخالفان و دست یابی به اهداف خود نیروهای نظامی وابسته به خود را تشکیل داده و در موقع لزوم آنها را به حرکت در می آورند و برای شکل گیری تناسب نیرو در مجلس و دولت به تهدیدات زورمدارانه متوسل می گردند. درجریان چهار انتخابات دوره ای که در عراق برگزار شده است، بدلیل وجود همین اختلافات و رقابت های نا سالم تشکیل دولت و هیئت وزیران به مدت بیش از یک سال به تاخیر می افتاد.
یکی دیگر از عوامل تاثیر گذار در ادامه وجود بحران در عراق و ناکارآمدی دولت در آن کشور مداخلات دولت های خارجی در امور داخلی آن کشور است. عراق از سال 2003 تا کنون به عرصه مبارزات ژئوپولتیک میان کشورهای بزرگ جهانی و منطقه ای تبدیل شده است.
امریکا که عراق را از متحدان اتحاد شوروی می دانست و تهدیدی برای متحدان منطقه ای خود نظیر اسرائیل،عربستان سعودی و .. به شمار می آورد. با شروع جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و برای شکست انقلاب سال 57 ایران به ترمیم روابط با عراق دست زد و از سال 1983 روابط خود را با عراق از سر گرفت و از عراق در برابر ایران درجنگ حمایت کرد. اما با حمله عراق به کویت آمریکا اقدام نظامی علیه عراق را شروع ودر سال 2003، رژیم صدام حسین را سرنگون نمود و عراق را اشغال کرد. بدین ترتیب دور جدیدی از روابط عراق و آمریکا آغاز شد.
پس از انتقال قدرت به عراقی ها آمریکا بیشترین نیروی نظامی (170 هزار) را در عراق حفظ کرد تا امور امنیت این کشور را بر عهده داشته باشند. آمریکا در سال 2008 قرارداد امنیتی با عراق به امضا رساند که بر اساس آن ارتش آمریکا تا پایان سال 2011 می بایست تمامی نیروی های خود را از شهرهای این کشور خارج و کنترل و امنیت شهرها را به دولت عراق واگذار نماید. در پایان سال 2011 نیروی های آمریکایی (غیر ازحدود پانزده هزار نفر در قالب نیروهای مرتبط با سفارت آمریکا که در عراق باقی ماندند)، خاک عراق را ترک کردند و به طور رسمی خروج آمریکاییها از عراق از سوی دولت عراق جشن گرفته شد. اما این پایان کارنبود.
اهداف آمریکا در عراق از عباراست از: عراقی متمایل به غرب که از چارچوب سیاست های آمریکا در خاورمیانه عدول نکند. فرهنگ غربی را هرچه بیشتر در بین جوانان رواج دهد، فروش کالاهای آمریکایی در این کشور دست بالا را داشته باشند و ازهمه مهمتر صادرات نفت را کنترل نماید.
دولت ایران تثبیت حضور سیاسی و نظامی خود در عراق را به اجرا درآورده و سعی می کند هدف های سیاسی و ایدئولوژیک خود را در چارچوب طرح هلال شیعه تحکیم نماید. و دولت های عربستان سعودی و ترکیه نیز با دست آویزقرار دادن دفاع از امنیت ملی و حمایت از حقوق سنی مذهب ها و ترکمن های آن کشور به کمک رسانی های تشکیلاتی و مالی خود، حمایت های سیاسی و دیپلماتیک از آن گروه ها را ادامه می دهند. نتیجه همین مداخلات است که مردم عراق برای رهایی از این معضلات و بهبود وضعیت زندگی خود مجبور به پرداخت چنین هزینه سنگینی می باشند.
در حال حاضر اکثریت احزاب سیاسی در عراق از ادامه فعالیت دولت عادل عبدالهی حمایت می نمایند و امید آن می رود که تظاهرکنندگان نیز فرصتی در اختیار دولت قرار دهند تا طرح های جامع و همه جانبه ای را در جهت تامین خواست تظاهرکنندگان و انجام اصلاحات مورد نظر را به اجرا در آورد.
از جمله اقداماتی که دولت عادل عبداللهی به عنوان راهکار برای حل مشکلات موجود در نظر گرفته است، یکی راه حل حقوقی است. دولت کمیسیونی را با هدف تجدید نظر و تکمیل قانون اساسی آن کشور تشگیل داده است و اقدام دیگر، تشکیل مرکز تام الاختیاری برای مبارزه با فساد مالی در سیستم اداری آن کشور می باشد. همچنین تشکیل کمیسیون های تخصصی که بتوانند، راه حل های کوتاه مدت و بلند مدتی را برای حل مشکل بیکاری و احتیاجات رفاهی مردم ارائه دهند.
اینکه انجام این اقدامات چه نتایجی را به همراه خواهد داشت، امری است که آینده در مورد آن قضاوت خواهد کرد!
