دکتر حسین راغفر
یکی از اصلی ترین عواملی که باعث فرار سرمایه ها در دو دهه گذشته شده، انحصارهایی است که توسط برخی نهادهای خاص در کشور فراهم شده است. البته این نهادها به تنهایی فضای کسب و کار را آشفته نکرده اند بلکه حضور اشخاص و افراد وابسته به صاحبان قدرت نیز عامل برهم زننده رقابت در کسب و کار شده است. انحصارهای شکل گرفته باعث هزینه سازی در حوزه های مختلف زندگی مردم شده، برای مثال اینها ارز ترجیحی واردات نهاده های تولید دارو را حذف کردند درحالیکه مقدار ارز واردات افزایش پیدا کرد به این صورت که قرار بود 1.1 میلیارد دلار برای واردات 2.5 درصد از نیازهای دارویی کشور و 700 میلیون دلار نیز برای واردات نهاده های مورد نیاز تولید 97.5 درصد نیاز دارویی کشور اختصاص پیدا کند اما هر دوی این مبالغ را به واردات تخصیص دادند چون عمده واردکنندگان این حوزه نهادهای خاص هستند و با نفوذ خود دارو را به صورت انحصاری وارد می کنند و کنترل قیمت دارو را در دست خود می گیرند. با این اوصاف لازم نیست خیلی به دنبال علل رشد نیافتگی دولت بگردیم.
یکی از کارکردهای نظام اقتصادی ایران را دستکاری قیمت ها دانست و گفت: منافع الیگارش ها از طریق رشد تورم محقق می شود. 80 میلیارد دلار واردات سالانه دست چه کسانی است؟ همین ها اصلی ترین مدافعان افزایش قیمت ارز هستند که به دنبال آن تورم و رکود تولید رخ می دهد. به نام دور زدن تحریم ها، میلیاردها دلار از منابع ارزی کشور را به دوستان و رفقا دادند تا با ایجاد شرکت های برون مرزی بتوانند کالا وارد کشور کنند. این مساله در دنیا کاملا شناخته شده است چون منابع زیادی از کشور خارج شده درحالیکه یا کالا وارد کشور نمی شود یا کالاهایی با صورت حساب های چندبرابر قیمت واقعی وارد کشور می شد. برای مثال در بهمن ماه سال 1399 انسولین در کشور کمیاب شد. اینها انسولین را در ناصرخسرو با قیمت نجومی به فروش می رساندند. نیروی انتظامی در آن سال یک انبار با 300 هزار واحد انسولین احتکار شده کشف کرد. متعاقب این ماجرا وزارت بهداشت مجبور شد به صورت خرد خرد از داروخانه های کشورهای خارجی انسولین تهیه و وارد کشور کند بعد متوجه شدند دو شرکت دارویی اصلی واردکننده انسولین که سهام آنها متعلق به نهادهای خاص است، طی سال های سال هر واحد انسولین را 6.8 یورو صورت حساب می کردند در حالیکه وزارت بهداشت در همان سال که به صورت خرد از داروخانه ها خریداری کرده بود، برای هر انسولین 1.8 یورو پرداخت کرد یعنی اینها برای هر واحد انسولین، 5 یورو بیشتر از کشور ارز خارج کردند. همین مسائل هزینه تولید را بالا می برد و نابرابری ایجاد می کند. مادامی که این اصلاحات صورت نگیرد، امکان خروج از وضعیت فعلی وجود ندارد. بسیاری از معادن مهم مانند معادن طلای کشور در اختیار همین نهادها است که شمش های طلا را به اسم دور زدن تحریم از کشور خارج میکنند. یکی از کارکردهای حضور نهادهای قدرت در اقتصاد ایران این است که بخش خصوصی واقعی در ایران به شدت کمیاب شده است. بسیاری از این نهادهایی که به نام بخش خصوصی فعالیت می کنند کارگزار همین نهادهای فاسد هستند.
